XV.—S. Cypriani Sententia De Sacrificio, De Purgatorio Et Invocatione Sanctorum.

Eucharistiam verum esse ac proprie dictum sacrificium testimonio suo confirmat Cyprianus. «Dominicae hostiae veritatem» schismaticos «per falsa sacrificia profanare» ait in libro de Unit. Eccles. (pag. 200) . Vera illa hostia quam Cyprianus offerri contendit in sola Ecclesia, ipse Christus est in altari modo incruento immolatus. «Jesus Christus Dominus et Deus noster, inquit Ep. LXIII (p. 109) , ipse est summus sacerdos Dei Patris, et sacrificium Patri seipsum primus obtulit, et hoc fieri in sui commemorationem praecepit.» Cum ergo eadem victima quae in cruce oblata est, offeratur in altari, non immerito ait Cyprianus: «Passio est Domini sacrificium quod offerimus.» Negat in eadem epistola «sacrificium Dominicum legitima sanctificatione celebrari, nisi oblatio et sacrificium nostrum responderit passioni.» Sacrificii a Christo instituti veritatem inde etiam demonstrat, quod a sacerdote Melchisedech praefiguratum fuerit. «Item in sacerdote Melchisedech, inquit (p. 105) , sacrificii Dominici sacramentum praefiguratum videmus, secundum quod Scriptura divina testatur et dicit: Et Melchisedech, rex Salem, protulit panem et vinum. Fuit autem sacerdos Dei summi, et benedixit Abraham. Quod autem Melchisedech typum Christi portaret declarat in Psalmis Spiritus sanctus ex persona Patris ad Filium dicens: Ante luciferum genui te. Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Qui ordo utique hic est de sacrificio illo veniens et inde descendens quod Melchisedech sacerdos Dei summi fuit, quod panem et vinum obtulit, quod Abraham benedixit. Nam quis magis sacerdos Dei summi quam Dominus noster Jesus Christus, qui sacrificium Deo Patri obtulit; et obtulit hoc idem quod Melchisedech obtulerat, id est panem et vinum, suum scilicet corpus et sanguinem.»

Sacrificium pro vivorum et mortuorum peccatis offertur. Hinc queritur Cyprianus in libro de Lapsis (p. 186) , quod lapsorum nonnullis communio data sit «ante purgatam conscientiam sacrificio et manu sacerdotis, ante offensam placatam indignantis Domini et minantis.» Cyprianus, in Epistola LX ad episcopos Numidas, testatur se singulorum qui ad redemptionem captivorum prompte ac liberaliter operati sunt, nomina subdidisse, ut eos episcopi in mente habeant in orationibus suis, «et eis vicem boni operis in sacrificiis et precibus repraesentent.» Quod spectat ad mortuos, egregium testimonium habemus in Ep. LXVI, ad clerum et plebem Furnis consistentem. Antecessores Cypriani statuerant ne quis frater excedens ad tutelam vel curam clericum nominaret; ac si quis hoc fecisset, non offerretur pro eo, ne sacrificium pro dormitione ejus celebraretur. Neque enim apud altare Dei meretur nominari in sacerdotum prece, qui ab altari sacerdotes et ministros voluit evocare. Quamobrem, cum Victor quidam Geminium Faustinum presbyterum ausus esset tutorem constituere, vetat Cyprianus ne «pro dormitione ejus fiat oblatio, aut deprecatio aliqua nomine ejus in ecclesia frequentetur.» Frustra contendit auctor editionis Oxoniensis «haec in fidei, spei et charitatis tesseram, non autem in animarum subsidium, aut purgatorii ignis ardoribus aestuentium refrigerium praestita fuisse, quia haec ad martyres imprimis spectabant.» Nihil agit hoc martyrum exemplum: non offerebatur sacrificium pro peccatis martyrum, quippe cum omnibus exploratum esset eos in coelo Deum videre. Quamobrem non eodem loco nominabantur ac alii in Ecclesiae pace mortui; et quod ait Cyprianus in Ep. XXXIV, sacrificia pro illis offerri solita, id ipse Cyprianus explicat in Ep. XXXVII, ubi ait oblationes et sacrificia «ob commemorationes eorum» celebrari. Alia fuit ratio morientium in Ecclesiae pace. Pro eorum peccatis sacrificium offerebatur, ut videre est in liturgia quae extat lib. VIII. Constitut. Apost., cap 41, ubi haec leguntur: «Pro fratribus nostris qui in Christo requieverunt oremus, ut hominum amans Deus, qui animam defuncti suscepit, ei remittat omne peccatum voluntarium ac non voluntarium, et propitius clemensque factus collocet eum in regione piorum, etc.»

Nec mirum sane est si veteres Christiani fidelibus defunctis sacrificium profuturum sperabant; quippe cum persuasum omnibus atque exploratum esset justorum animas quae e corpore solvuntur antequam peccata omnia expiaverint, poenis affici in altera vita eorumque beatitudinem differri. Hinc iis metuebat Clerus Romanus qui ante exactam poenitentiam moriebantur, «Deo sciente, inquit Epist. XXXI, quid de talibus faciat, et qualiter judicii sui pondera examinet.» Ejusmodi homines sic comparat Cyprianus cum iis qui vita pro Christo profusa aut saltem sancte exacta moriuntur. «Aliud est, inquit in Epist. LII (p. 72) , ad veniam stare, aliud ad gloriam pervenire; aliud missum in carcerem non exire inde donec solvat novissimum quadrantem, aliud statim fidei et virtutis accipere mercedem; aliud pro peccatis longo dolore cruciatum emundari et purgari diu igne, aliud peccata omnia passione purgasse: aliud denique pendere in diem judicii ad sententiam Domini, aliud statim a Domino coronari.» Inutilis prorsus Rigaltii 0069 et editoris Oxoniensis labor in hoc testimonio eludendo. Hunc carcerem et longi doloris cruciatum et ignem diu purgantem detorquent ad poenitentiam lapsis imponi solitam a sacerdotibus. Sed 1º illud saltem fateri debent ex Cypriani verbis consequi, temporales poenas iis persolvendas superesse quibus remissae sunt aeternae. 2º Si poenitentiae labores Cyprianus describit, multo id magis iis congruit qui ante exactum poenitentiae cursum moriuntur. Nemo enim hanc opinionem affinget Cypriano, ejusmodi homines non ad veniam stare, sed ad veniam pervenire; non mitti in carcerem, donec solvant novissimum quadrantem, sed statim fidei et virtutis accipere mercedem; non pro peccatis longo dolore cruciatos mundari et purgari diu igne, non pendere in diem judicii, sed statim a Domino coronari. 3º Cyprianus non solum martyres cum lapsis, sed etiam virgines cum adulteris comparat. Dubium non est quin de martyribus et virginibus mortuis loquatur, cum coronam illis statim donari pronuntiat. Cur ergo eum de poenitentium statu in hac tantum vita locutum credamus? Praeclara sane esset atque egregia comparatio, martyres et virgines cum idololatris et adulteris in hoc conferre, quod primi statim in altera vita coronentur, postremis vero poenitentiae labor in hac vita subeundus sit. Sed si isti idololatrae et adulteri post inchoatam poenitentiam moriantur, an statim, ut martyres et virgines, mercedem et coronam accipient, et peccata omnia poenitentia purgasse videbuntur? Quis non videt institutam a Cypriano comparationem ad futuram potissimum vitam referri? quippe cum in hac vita poenitentium laborem sacrae virgines, quarum erat austerum vivendi genus, adaequarent, martyres vero longe superarent. 4º Illud «pendere in diem judicii» valde adversariis molestum. Putant Nicolaus Faber et Rigaltius beatitudinem justorum a Cypriano in diem judicii, exceptis martyribus, differri. Sed haec opinio affingi Cypriano non potest, qui hoc loco, ut jam observavi, non solum de martyribus, sed etiam de virginibus loquitur. Saepe alias docet, praecipue vero in libro de Mortalitate, non solum martyres, sed alios etiam sanctos, cum ex hac vita decedunt, cum Christo incipere regnare; virgines et pueros ad continentiae et innocentiae praemium feliciter pervenire, justos ad refrigerium vocari. Illud ergo testimonium de quo nunc agimus, ad eos referri debet quos ante plenam poenitentiam mortuos in diem judicii generalis reservari existimat Cyprianus. Nec mirum si ejusmodi hominum beatitudinem usque ad hoc tempus differat; cum enim instare crederet adventum Domini, temporis spatium justo longius non poterat videri. Porro Cypriani sententia inde etiam illustratur, quod in die judicii martyrum merita pluribus in hunc diem pendentibus profutura declaret: «Credimus quidem,» inquit in libro de Lapsis (pag. 187) , «posse apud judicem plurimum martyrum merita et opera justorum, sed cum judicii dies venerit, cum post occasum saeculi hujus et mundi ante tribunal Christi populus ejus adsisterit.» Atque haec quidem de iis qui sese in Ecclesia poenitentiae submittunt; qui autem extra Ecclesiam moriuntur, eos Cyprianus declarat, etiamsi pro nomine occisi sint, numquam ad indulgentiam aliis in sinu Ecclesiae morientibus promissam perventuros. «Et quia apud inferos confessio non est, inquit in eadem Epist. LII, nec exomologesis illic fieri potest, qui ex toto corde poenituerint et rogaverint in Ecclesiam debent interius suscipi et in ipsa Domino reservari, qui, ad Ecclesiam suam venturus, de illis utique quos in ea intus invenerit, judicabit. Apostatae vero et desertores et adversarii et hostes et Christi Ecclesiam dissipantes, nec si occisi pro nomine fuerint, admitti secundum Apostolum possunt ad Ecclesiae pacem, quando nec Spiritus nec Ecclesiae tenuerunt unitatem.» Merito negat Cyprianus exomologesin quae in hac vita praescribitur, in altera perfici posse. Sed perspicuum est ab eo agnosci indulgentiam quamdam et pacem, quae schismaticis et haereticis extra Ecclesiam mortuis, etiamsi pro nomine occisi fuerint, praeclusa et denegata, aliis in Ecclesia mortuis et in adventum Domini reservatis concedetur.

Ex his patet communionem illam quam Ecclesia catholica cum sanctis et martyribus et cum justis ante plenam poenitentiam mortuis fovet, non novum esse commentum, sed dogma primis saeculis notum et creditum. Nec mirum si haec communio his non placet qui ab unitate Ecclesiae discesserunt; sed Cyprianus, cujus inter praecipuas virtutes enituit unitatis amor, praeter ea quae ab illo in honorem martyrum decreta retulimus, duobus aliis in locis testatur quam arcta intercedat Ecclesiae praesenti cum sanctis et martyribus necessitudo. Primus exstat in libro de Hab. Virg., quem sic concludit Cyprianus: «Tantum mementote tunc nostri cum incipiet in vobis virginitas honorari.» Alterum testimonium legitur in Ep. LVII ad Cornelium, quem sic alloquitur Cyprianus: «Memores nostri invicem simus, concordes atque unanimes, utrobique pro nobis semper oremus, pressuras et angustias mutua charitate relevemus, et si quis istinc nostrum prior divinae dignationis celeritate praecesserit, perseveret apud Dominum nostra dilectio, pro fratribus et sororibus nostris apud misericordiam Patris non cesset oratio.» Frustra haec editor Oxoniensis eludere conatur. Virginitatem ait incipere honorari cum ad confessionis decus pervenit; sed Cyprianus virgines omnes generatim alloquitur, non solas martyres, nec proinde martyrii sed virginitatis coronam indicat. Alterum locum sic interpretatur Fellus, quasi Cyprianus cum Cornelio paciscatur «ut is qui superstes fuerit, cui in vivis diutius esse contigerit, precari pergat.» At manifesta est cavillatio; non enim hoc precandi munus ei commendat Cyprianus, qui superstes fuerit, sed qui «prior praecesserit.» Sed Fellus ex nostra interpretatione consequi negat, ut sanctos liceat precari. Verum non animadvertit quam haec arcte cohaereant cum invocatione sanctorum, quae si priscis saeculis instar superstitionis Christo injuriosae habita fuisset, vel potius si non viguisset in tota Ecclesia, ut eam viguisse 0071A certissima monumenta testantur, numquam Cypriano in mentem venisset virgines et martyres in antecessum precari et invocare.