Epistola XXX.

Nefariorum libellorum professione. Rigaltius ait, Duas species libellatorum ostendit haec Epistola. Unam 1060D eorum qui nomina sua libellis perscripserant, Jovis et Martis, et caeterorum hujusmodi deorum cultum profitentibus: alteram eorum, qui non ipsi quidem professione sua libellos ethnicis potestatibus obtulerant, sed per alios, ac per ipsas fortean potestates submissos acceperant, et signaverant. Tertium vero fuit libillatorum genus: eorum scilicet qui libello dato acceptove profitebantur se Christianos esse ac per hoc, in capitolium ascendere aut sacrificare, sibi non licere, sed dare se ad hoc praemium, ne quod non licet, faciant. De hoc genere libellatorum dicetur ad Epist. Cypriani ad Antonianum. Videantur ea quae dix mus Lib. de Lapsis, p. 95.

Quod ipsum contestati fuerant. Rigaltius ait, scilicet se ad nefarias aras accessisse. Unde apparet istud libellatorum genus diversum fuisse ab iis de quibus agitur in Epistola ad Antonianum.

Sed etiam adversus illos qui accepta fecissent. Rigaltius 1061A ait: Hoc est, qui submissos libellos accepissent; sic enim accepto et rato habuerant quicquid illis continebatur. Continebatur autem illum illo die in Capitolium ascendisse, ac dedisse thura Jovi: quod etsi ille non fecerat, attamen fecerat, ut se fecisse publice legeretur: Lecto scilicet libello, quo videri voluit propositis adversus Evangelium edictis satisfecisse, quod erat, fidem Christo datam deseruisse.

Totum fidei Sacramentum. Rigaltius ait, Tota fides Christiana. Sic sacramentum adoptionis Christianae, adoptionem dici posse ait Facundus Hermanensis libro IX ad Justinianum Imp. Ita et ipse Cyprianus Epistola LI ait qui prius copulati Sacramento unanimitatis fuerint: hoc est unanimitate juncti. Nulla vox apud veteres saepius occurrit; et in nulla magis sibi indulgent. De hac statim iterum agetur, sub finem hujus Epistolae.

Fallaces in excusatione praestigias quaerit. Rigaltius ait: Has praestigias damnat Psalm. CXL.

Intercepta poenitentia. Rigaltius ait, Interceptam poenitentiam 1061B dicit, cujus tempora presbyter praepostera misericordia contraxit, nec procedere passus est quousque debuerat. Etiam ut corporis morbi curentur, poenitentia opus est. Crudelem medicum intemperans aeger facit.

Confessorum, quos hic adhuc in carcerem dignitas suae confessionis inclusit. Rigaltius ait: Juvabit hic semel aliquid observasse de nomine confessorum. Qua forma juris auctores in quaestione de Servitutibus, confessoriam actionem dicunt, qua sibi quis vindicat servitutem; et negatoriam, qua servitutem, quis denegat vindicanti: Eadem forma Patres Christiani, in quaestione fidei, confessores dicunt eos, qui de fide aut religione interrogati, nomen Christi fortiter asserunt, et se esse Christianos affirmant; negatores vero eos qui perfide Christum deserunt; et se esse Christianos dissimulant aut negant. Interim ludere videtur in vocibus, qui aliunde confessoris nomen accersit, quam a Domini nostri verbis Matt. X.

Dignitas confessionis. Rigaltius ait, Floridae scilicet: 1061C hoc est constantis, robustae, et ad exemplum generosae, vel, ut mox sequitur, gloriosae. Quam dignatio divina ad tantum gloriae culmen evexit. Hanc dignationem, paulo post haec Epistola nuncupavit, divinam indulgentiam.

Custodit in eo ex quo illud possidet. Dixerat supra Cyprianus confessoribus; illos ex Evangelio martyres.

Advocatione fungantur. Rigaltius ait: Ad veniam, ad misericordiam promerendam, sive impetrandam, gemitus et fletus amari fungantur advocatorum vicem.

Nisi quia majoris est rursum et periculi et pudoris. Rigaltius ait: Tertull. sub finem lib. de Poenitentia.

Auxilium pacis non petiisse. Rigaltius ait: Hoc est veniae sive indulgentiae.

Sed hoc totum in Sacramento. Rigaltius ait: Sunt enim signa, mysteria, et sacramenta dolentis ac vere poenitentis animi, petitio modesta, postulatio verecunda, humilitas necessaria, patientia non otiosa, excubatio ad castrorum coelestium portas, quod est limen Ecclesiae. Omnia ἐξομολογήσεως sacramenta praeclare describit Tertullianus, 1061D lib de Poenitentia. Itaque exomologesis prosternendi et humilificandi hominis disciplina est, conversationem injungens misericordiae illicem. De ipso quoque habitu atque victu mandat, sacco et cineri incubare, corpus sordibus obscurare, animum moeroribus dejicere, illa quae peccavit tristi tractatione mutare. Caeterum pastum et potum pura nosse, jejuniis preces alere, ingemiscere, lacrymari, mugire dies noctesque ad Dominum, presbyteris advolvi, et charis Dei adgeniculari, omnibus fratribus legationes deprecationis suae injungere. Rectius fecerit qui per Sacramentum simpliciter intellexerit legem christianam, quae fidei Sacramentum supra audit. Qua phrasi utitur etiam Tertullianus de Anima, et alibi passim. Ita legem Mosaicam, Sacramentum Judaicum appellat idem Tertullianus in Apol., c. 19, cui opponit nostrum, sive Christianum.

Acta Poenitentia. Quamquam ab Ecclesia cautum, ut nemo sine pace excederet, requirebatur tamen aliqua 1062A saltem acta poenitentia, et professa frequenter suorum detestatio factorum; lacrymae insuper et gemitus et fletus, quae dolentis ac vere poenitentis animi signa prodiderunt, et demum languidus, divinae misericordiae relinquendus, Deo ipso sciente quid de talibus faciat, et qualiter judicii sui examinet pondera. Istis saeculis sacerdos nondum judex erat constitutus.

Beatissime ac gloriosissime Papa. Rigaltius ait: Sic Romanus clerus appellat Cyprianum Carthaginis episcopum.