Familiaria quaedam colloquia beati Francisci.

 COLLOQUIUM I.

 COLLOQUIUM II.

 COLLOQUIUM III. Superflua aedificia non decere fratres minores.

 COLLOQUIUM IV. Bonorum omnium laudem in Deum referendam.

 COLLOQUIUM V. Dei fatuos potiores mundi sapientibus.

 COLLOQUIUM VI.

 COLLOQUIUM VII.

 COLLOQUIUM VIII.

 COLLOQUIUM IX.

 COLLOQUIUM X.

 COLLOQUIUM XI. Dei servos quo sanctiores, eo humiliores.

 COLLOQUIUM XII.

 COLLOQUIUM XIII.

 COLLOQUIUM XIV.

 COLLOQUIUM XV. Quales deceat esse, qui litteris et studio incumbunt.

 COLLOQUIUM XVI.

 COLLOQUIUM XVII. Plura pro temporum ratione toleranda.

 COLLOQUIUM XVIII.

 COLLOQUIUM XIX.

 COLLOQUIUM XX.

 COLLOQUIUM XXI. Magnam decere minores in adversis patientiam.

 COLLOQUIUM XXII. Religiosum nullatenus sacrum obedientiae jugum excutere debere.

 COLLOQUIUM XXIII. Dei beneficiorum gratam habendam memoriam.

 COLLOQUIUM XXIV.

 COLLOQUIUM XXV.

 COLLOQUIUM XXVI.

 COLLOQUIUM XXVII. Daemones nostra laetitia tristari.

 COLLOQUIUM XXVIII. Tentationes ad majorem permitti profectum.

 COLLOQUIUM XXIX. Orationem Dominicam omnium maxime salutarem.

 COLLOQUIUM XXX. Daemones faciliter effugari.

 COLLOQUIUM XXXI. De eodem, et diabolum hominum corde indurare.

 COLLOQUIUM XXXII.

 COLLOQUIUM XXXIII. Pauca hic toleranda, ut bonis perfruamur aeternis.

 COLLOQUIUM XXXIV. Lenitate duritiam et murmur aliorum vincendum.

 COLLOQUIUM XXXV. Subditi inobedientiam a diabolo provenire.

 COLLOQUIUM XXXVI. Nullatenus mentiendum aut fratrem scandalizandum.

 COLLOQUIUM XXXVII. Deo gratum esse minorum fovere religionem, et in evangelio eam esse praedictam.

 COLLOQUIUM XXXVIII.

 COLLOQUIUM XXXIX.

 COLLOQUIUM XL. Verum obedientem mortuo assimilari.

 COLLOQUIUM XLI. Quam pretiosus paupertatis thesaurus.

COLLOQUIUM VI.

Eleemosynas pauperibus Christi praeferendas dominorum conviviis.

Invitatus ab eodem Ugolino ad prandium acquievit; sed dum mensa sterneretur, clam exiens aliqua frustilla panis petiit ostiatim. Quae, ut rediit et ad mensam cum cardinali sedit, in convivio apposuit et inter assidentes et assistentes, tanquam si lautum aliquod ferculum offerret, divisit, ex quibus ipse libentius, quam de opiparis dapibus, comedit. Ad haec omnia nobilis hospes modesto rubore perfusus propter discumbentes et invitatos conticuit. Sed ut mensa ablata est, seorsim vocans, quem palam reprehendere erubuit, clam ita familiariter alloqui non timuit:

Quare, amabo, hujusmodi rem perpetrasti? Magnam mihi injuriam irrogasti, mensam, ad quam te invitavi, micis panis hinc inde asportatis inhonorasti; me ita te fecisse certe pudet. Cui beatus pater: " Imo, domine, magno te honore affeci, dum majorem Dominum honoravi. Me fratrum meorum formam et exemplum esse decet, et eo magis, quo certius scio, quod in hac religione sunt et erunt multi fratres minores nomine et opere, qui propter amorem Domini Dei et ex Spiritus sancti unctione, quae docebit eos, in omnibus humiliabuntur ad plenam humilitatem, subjectionem et servitium fratrum suorum. E contrario alii sunt et erunt, qui aut propter verecundiam aut malam consuetudinem dedignantur et nolunt se humilare aut declinare ad eleemosynas petendum et hujusmodi opera facere servilia. Propter quod oportet me docere eos, qui sunt et erunt in religione, ut in hoc saeculo et in futuro inexcusabiles sint coram Deo. Invitatus itaque apud vos aut alios quoscunque dominos nolo verecundari ire pro eleemosynis, imo magnam hoc reputo nobilitatem et regalem judico esse dignitatem et in honorem vergere illius, qui, cum omnium Dominus esset, pro nobis fieri voluit omnium servus, et, cum in gloriosa majestate sua omnibus abundaret, in nostra humanitate despectus et pauper cunctis indigebat. Volo ergo, quod fratres omnes praebentes et futuri aperte sciant, quod pro magna corporis et animae consolatione habeo, quando ad pauperum mensam sedeo, et majori circumdor gaudio, quando ante me video positas in mensa pauperculas eleemosynas, quae acquiruntur pro amore Dei ostiatim, quam cum ad vestram vel aliorum mensam lautis dapibus et opiparis ferculis praeparatam invitatus et quasi invitus discumbo. Panis enim eleemosyna panis est sanctus et benedictus, quem sanctificat laus et amor Omnipotentis. Cum enim frater eleemosynam petit, prius dicit: Laudatus et benedictus sit Dominus Deus, postea addit: Facite nobis eleemosynam pro amore Domini Dei. Laus panem sanctificat et amor Domini benedicit. " Quibus verbis in lacrymas ex devotione ortas prorumpens cardinalis: Fili, inquit fili mi fac, quod bonum est in oculis tuis, Dominus enim tecum est, et tu cum ipso.