QUAESTIO XXII

Utrum quatuor primi modi primae figurae teneant gratia formae

Boetius hic cap. 24. Averroes, Burana et Aphrod. hic cap. 5. Joan. a Magist. q. 3. hujus. Petrus Hisp. tract. 4. tum. Tartar. hic tract. 2. quoest. 1. Fonseca lib. 6. instit. cap. 14. Fuente 3. part. sum. quoest. 2. diffic. 2. art. 7. Hurtado disput. 10. Log. sed. 18. Complut. lib. 3. sum. cap. 5. Aversa lib. 1. Inst. tract. i. cap. 8.

Primo contra primum modum, quia non sequitur, Omne animal si est risibile est homo ;omne brutum est animal si est risibile : igitur omne brutum est homo, quia praemissae sunt verae,et conclusio falsa.

Secundo, quia non sequitur,0mnis homo, vel asinus est asinus : sed omne rationale est homo, vel asinus ; igitur omne rationale est asinus. Major probatur inductive, quia iste homo, vel asinus est asinus : et iste homo, vel asinus est asinus, et sic de singulis ; igitur, etc.

Tertio, quia non sequitur, Cujuslibet

contradictionis altera pars est vera ; sed quaelibet propositio est contradictionis altera pars ;igitur quaelibet propositio est vera. Conclusio est falsa, et praemissae sunt verae ; igitur modus arguendi est falsus.

Item non sequitur, Omnia animalia sunt rationalia, vel irrationalia ; sed homo et asinus sunt animalia, igitur, etc.

Item non sequitur, Cujuslibet hominis asinus currit ; omnis asinus est hominis : igitur omnis asinus currit, quia praemissae sunt verae, et conclusio falsa, posito casu, quod quilibet homo habeat duos asinos, quorum unus currat, et alter non currat.

Deinde arguitur contra secundum modum, quia non sequitur, Nullum vivum est mortuum : omnis homo est vivens, igitur nullus homo est mortuus, quia praemissae sunt verae, et conclusio falsa, quia significat, quod nullus homo qui est, nec aliquis homo qui fuit, est mortuus.

Item non sequitur, Nullus homo dum dormit, vigilat : omnis homo est homo dum dormit ; igitur nullus homo vigilat, praemissae sunt verae, et conclusio falsa.

Item non sequitur arguendo theologice, Nullus Pater est Filius : omnis essentia divina est Pater ; igitur nulla essentia divina est Filius. Eodem modo potest argui contra primum modum sic : Omnis essentia divina est Pater ; omnis Filius est essentia divina: igitur omnis Filius est pater. Praemissae sunt verae, et conclusio falsa.

Deinde contra tertium modum, quia non sequitur : Omnis homo est totum in quantitate ;aliquis homo est homo : igitur aliquis homo est totum in quantitate.

Deinde contra quartum modum ; quia non sequitur, Nullum vivum est mortuum. Aliquis homo est vivus, igitur aliquis homo non est mortuus, vel sic, Nullum mortuum est vivum, aliquis homo est mortuus, igitur aliquis homo non est vivus, quae conclusio est falsa, quia sua contradictoria est vera, scilicet Omnis homo est vivus.

Item solet argui per tertium modum, Quidquid heri emisti, hodie comedisti, sed crudum emisti ; igitur crudum comedisti.

Item non sequitur, Omne album est coloratum, aliquis homo incipit esse albus; igitur aliquis homo incipit esse coloratus.

In oppositum est Aristoteles hic, cap. 5.

De ista quaestione dicunt aliqui, quod isti modi tenent gratia formae, exceptis duobus casibus. Primus est, quando arguitur in terminis divinis. Secundus, quando arguitur ex terminis, qui ampliantur ad praeteritum, vel ad futurum, et ideo non sequitur, Nullum vivum est mortuum, omnis homo est vivus ; igitur, etc.

Sed contra objicitur, supponendo, quod signum universale additum termino communi, distribuit ipsum pro omni suo supposito, pro quo est dicibilis ille terminus communis,non demonstrando pluralitatem, aut paucitatem suppositorum, aut aliquod hujusmodi. Hoc supposito probatur, quod dicta consequentia sit bona, quia iste terminus communis, vivum, distribuitur ad supponendum pro omni eo,de quo dicitur; sed per te non solum dicitur de his quae sunt, sed etiam de his quae fuerunt, propter participium praeteriti temporis ; igitur iste terminus, vivum, distribuitur ad supponendum non solum pro his quae sunt, sed etiam pro his quae fuerunt, sed certum est, quod talis consequentia est bona, Nullum quod est. vivum, vel fuit vivum, est mortuum, sed omnis homo est vivus, igitur nullus homo est mortuus, quia regulatur per dici de nullo, igitur prima consequentia erat bona ; quia major primi Syllogismi aequipollet majori illius secundi, ex quo utrobique subjectum distribuitur tam pro his quae sunt, quam etiam pro his quae fuerunt.

Item aliter respondeo, quod isti quatuor modi tenent gratia formae in omnibus terminis, quorum nullus significat aliquam rem, quae est eadem plurium diversarum rerum, et hoc probant instantiae de terminis divinis, factae ante oppositum, et exceptis illis terminis, tenent in omnibus terminis, sive sint termini ampliativi ad praeteritum, vel futurum, vel quomodocumque aliter, et ideo ista consequentia est bona, Nullum vivum est mortuum, omnis homo est vivus, igitur nullus homo est mortuus, quia major significat, quod nullus homo qui est, nec aliquis homo qui fuit, est mortuus.

Secundo dico, quod isti quatuor modi tenent gratia formae,sine aliqua exceptione, accipiendo subjectum majoris, cum istis dictionibus quod est, et ideo bene sequitur, Omne quod est essentia divina est Pater, omnis Filius est essentia divina; igitur omnis Filius est pater, quia ibi tenent Syllogismi per dici de omni, et de nullo, sed in dicto Syllogismo dico, quod est falsa ista major, quia aliquid est essentia divina, quod non est pater.

Tertio notandum,quod distinctio istorum modorum directe concludentium non debet sumi penes diversitatem conclusionis, quia sic essent plures modi. Nam Barbara sicut concludit universalem affirmativam directe, ita etiam concludit particularem affirmativam sibi subalternatam. Ideo distinctio et sufficientia istorum modorum sumitur penes praemissas ; et tunc dico, quod non sunt plures modi directe concludentes in prima figura, quam isti quatuor, ubi fit Syllogismus ex terminis simplicibus et rectis, ita quod termini sint communes et non discreti, quod nihil addatur medio in una praemissa plus quam in alia.

Et dico notabiliter hoc propter aliquos casus,in quibus sequitur evidenter conclusio, et non in aliquo dictorum modorum.

Primus casus est quando medium est terminus discretus.Secundus casus,quando medium in minori fuerit cum relativo identitatis, ut arguendo sic ; Quoddam album currit, Socrates est illud album : igitur, etc. Tertius casus, quando medium variatur secundum finitum, et infinitum, secundum similitudinem primae figurae, ut Nullum non B est A, nullum C est B, igitur nullum C est A.

Quartus casus est, quando ad similitudinem primae figurae fit sumptio sub parte subjecti obliqua, ut arguendo sic, Homo omnem asinum videt, brunellus est asinus,

igitur homo videt brunellum : vel sic: Asinus cujuslibet hominis currit, sed musicus est homo ; igitur alicujus musici asinus currit. Et potest etiam excipi argumentum ex puris negativis de contingenti. Verum est tamen, quod iste modus non est evidens in hac figura, donec fiat conversio minoris in oppositam qualitatem.

Ex praedictis sequuntur tres conclusiones ad quaesitum.

Prima est, quod isti quatuor modi non tenent in illa forma, Omne B est A, in terminis quorum aliquis supponit pro una re eadem cuilibet plurium rerum.

Secunda conclusio est, quod sub ista forma, Omne quod est B est A, tenet in omnibus gratia formae, nulla exceptione facta.

Tertia conclusio est, quod exceptis terminis, quorum aliquis supponat pro aliqua re eadem cuilibet plurium rerum, tenet formaliter in prima figura.

Tunc ad rationes. Ad primam, omne animal, etc. dico, quod consequentia est bona, sed major est falsa, quia significat, quod de quocumque dicitur hoc subjectum, animal, si est risibile, quod de eadem dicatur hoc praedicatum homo, et hoc est falsum. Vel ad majorem expressionem potest distingui major ; quia vel est de conditionata extremo, tunc major est falsa, et modus arguendi est bonus ; vel conditionalis, tunc major est vera, et consequentia non valet.

Ad secundam negatur major,sicut prius, ad. inductionem potest dici probabiliter, quod quaelibet singularis est falsa, inquantum est de disjuncto extremo, licet esset vera, si esset disjunctiva, et sic modus arguendi non valet.

Ad tertiam dico, quod non fit debite sumptio sub subjecto, sed debet sic sumi, Ista est contradictio ; igitur, etc.

Ad quartam sive sumatur de disjuncto extremo, sive disjunctiva, ipsa major negatur : tamen ista esset vera de disjuncto extremo sumpto subjecto in numero singulari.

Ad quintam dico, quod indebite sumitur minor extremitas sub medio, quia debet sumi praecise sub isto termino homo, quia iste solus distribuitur, et est subjectum, sed ibi sumitur sub isto hominis asinus, et ibi non valet consequentia.

Ad sextam, nullum vivum, etc. dico, quod consequentia est bona : sed major est falsa, quia significat, quod nullum quod est mortuum, nec aliquid quod fuit vivum, est mortuum, et pro ista secunda parte est falsa.

Ad aliam negatur major. Ad consequentiam conceditur in quaestione.

Ad aliam omnis homo, etc. dico, quod major non est vera, nisi terminis sumptis: materialiter, et sic sumptis terminis, consequentia non valet.

Ad aliam dictum est.

Ad aliam quidquid, etc. dico, quod consequentia non est bona.

Ad ultimam dico, quod in minori sumitur verbum includens negationem modo minore includente negationem, non valet syllogismus in prima figura. Et sic patet ad quaesitum.