De Revelatione Capitis Beati Joannis Baptistae Tractatus, Incerto Auctore.

0931D I. Narrat Josephus vinctum fuisse abductum Joannem Baptistam in castellum Macheronta, ibique caput ejus truncatum fuisse; narrat historia ecclesiastica sepultum in Sebaste, civitate regionis Palestinae, quae 0932D quondam Samaria est appellata. Post longum vero tempus, monumentum ejus pagani invaserunt, et ossa per campi planitiem dissipaverunt, rursumque collecta igne concremaverunt, et postea per agros cremata 0933A projecerunt. Postea vero advenerunt quidam monachi, religiosi viri, de Hierosolymis ad locum ejusdem monumenti, audientes ea quae Joanni acciderant, et quicquid potuerunt ex ossibus illius colligentes, ad patrem suum Philippum detulerunt Hierosolymam, et ille transmisit ea cum aliis viris religiosis Athanasio Alexandriae pontifici fidelissimo. Ibique miro modo fuerunt servata, usque ad tempus Theophili ejusdem urbis episcopi. Qui Theophilus, jubente Theodosio principe, omnia idolorum fana in illa regione, Christo favente, destruxit, et ecclesiam mirae magnitudinis construxit, et in honorem ejusdem sancti Joannis Baptistae consecravit, et illius ossa quae sibi direxerat suprascriptus Athanasius, in eadem ecclesia congregatis ibi vicinis pontificibus ex omni parte catervatim, 0933B omnibusque ordinibus clericorum et populorum, honorifice constituit. Igitur, accedente Paschali festivitate, decollatus est Joannes Baptista imperante nequissimo Herode, qui dari saltanti puellae caput ejus jussit; et multo post decollationem ejus, accedente illo anno quo constructa est ecclesia in nomine ejus, et ossa ejus ibidem collocata a Theophilo pontifice, jubente Theodosio principe, in honore ejus consecrata est quarto kalendas septembris. Solemnitas namque ejus mirifice est consecrata in dedicando. Caput autem illius tunc temporis repositum erat in loco quo illud in absconso uxor Herodis deposuerat, nemine sciente, postquam a filia in disco suscepit.

II. Si quis omnia plenius voluerit scire, Chronicam 0933C Marcellini principis legat; et ibi reperiet duos monachos ab Oriente in Hierusalem venisse causa orationis in tempore Marciani imperatoris. Quibus monachis in visione angelica dictum est: «Ite ad palatium Herodis, qui quondam hic fuit perfidus princeps: introeuntes perspicite diligenter, et ubi fumum e terra ascendentem videritis, fodientes ibi, caput Joannis Baptistae incunctanter invenietis.» Et ita fecerunt, et cum magno honore clanculum secum Hierosolymam deportaverunt. Et non multo post a latronibus 0934A raptum est: qui mittentes in quemdam specum, ibidem dimiserunt, donec idem Joannes, Christo auxiliante, cuidam viro religioso nomine Marcello, sacerdoti, qui in eodem specu morabatur ut eremita, revelavit, dicens: «Accipe caput meum, quod in hoc specu depositum est a latronibus, et defer illud Juranno episcopo, qui nunc praeest Alexandriae civitati post Theophilum Deo charum, ubi reliquiae corporis mei requiescunt.» Et sic fecit Marcellus, Christo annuente. In eadem igitur solemnitate collectionis reliquiarum illius translationis et ecclesiae consecrationis, allatum est caput Joannis Baptistae ad civitatem Alexandriae a Marcello presbytero, et datum Juranno episcopo, quarto kalendas septembris. Et Jurannus suscepit illud, collocans mirabiliter in eodem loco perpetim 0934B custodiendum. Et ideo hodierna festivitas collectio reliquiarum beati Joannis Baptistae, non decollatio nominanda, Christo annuente, et inventio ac revelatio capitis ejus. Jamque idem vir Domini Jurannus episcopus, et Marcellus sacerdos feliciter ad Dominum ex hoc mundo in pace migraverant.

III. Annis evolventibus non plurimis, cuidam viro religioso sacerdoti ac monacho, Felici nomine, qui orationis gratia ab occidentali parte in illis diebus Hierosolymam adierat, angelica visione dictum est: «Felix, surge concitus, et pergens ad civitatem Alexandriae, invenies ibi ecclesiam in honorem sancti Joannis Baptistae consecratam, ubi caput ejus cum tribus parvulis Innocentibus reconditum est. Quod accipiens transfer in partibus Galliarum in regione Aquitaniae 0934C in locum quem tibi ostendero.» De qua visione certus et expergefactus reverendus senex, gaudio amplissimo repletus, pergens illico ubi jussus fuerat, sicut ei dictum fuerat, cuncta reperiens, rectori sui itineris grates innumeras rependit, properansque ad locum, thesaurum sibi a Deo destinatum in unius sportellae conclusit sinu: statimque retro iter arripiens, junctis sibi sociis septem fratribus suis, qui cum eo abierant, vallansque clam omnem regionem illam, perveniens ad littora maris, invenit navem cum remigiis ac 0935A gubernaculis a Deo paratam; quam ingressus est cum thesauro et magni pretii margaritis. Igitur fratres et socii ejus descendentes cum eo in navi, gratias agentes, in hymnis et laudibus Deum benedicentes, alta petunt aequora.

IV. Cumque in mare iter agere coepisset, Felix, elevatis oculis, ad coelum palmas tetendit, dicens: «Domine Jesu Christe, qui fecisti coelum et terram, mare et omnia qui in eis sunt, et profundum abyssi intueris, qui super undas maris siccis pedibus ambulasti, et Petrum mergentem manu erexisti, et Paulum ter de naufragio liberasti; libera nos de magnis fluctibus hujus pelagi, ut viventes benedicamus nomen tuum in saecula saeculorum. Mittere etiam, Domine, dignare sanctum Angelum tuum de coelis, ut sit dux itineris 0935B nostri, sicut fuit quondam patribus nostris, quando eduxisti eos de terra Aegypti in fortitudine magna, et in manu tua valida; et perduc nos recto itinere ad locum optatum, ad sanctas et pretiosas margaritas collocandas.»

V. Haec et his similia orante beato Felice, ecce nubes lucida descendit supra navem, et de medio nubis egressa est columba ad instar nivis candida, et super puppim navis immobilis perstitit, tam in die quam in nocte, usque dum in partibus Aquitaniae ad littus maris Oceani pertingerent. Cumque non longe a terra se esse cognovissent, diverterunt ad portum qui appellatur Angolismensis, qui est situs in pago Alniensi. Ibique euntes de navi ad terram, paulisper requieverunt. Moventes autem ex eodem loco, duobus milliaribus peractis, in venerunt eminus corpora mortuorum, 0935C regem videlicet Wandalorum cum omni exercitu suo jacentem super faciem terrae, ut opinor, quasi viginti millia virorum: quoniam egressus fuerat idem populus crassa cervice de vagatione sua per mare cum classe magna, et ventus vehemens irruit in eos, et transvexit in partes Occidentis in supradictum portum Angolismensem. Nuntiatumque est Pipino regi Aquitarum, quod gens Wandala regnum ejus invaderet: misitque in omnes terminos Aquitanorum ac Xanctonicae, nec non Angolismae, sive omnes terminos eorum, ut contra eos pergerent ac dimicarent: quia idem rex Pipinus tunc morabatur in territorio Alniensi super fluvium Vultronae, in palatio quod vocatur Engeriacum, inter medios fines Pictavorum ac Xanctonicae. Denique, cum idem rex Pipinus cum omni multitudine 0935D armatorum occurreret hostibus suis, fecit Dominus salutem magnam omni exercitui suo, ita ut nullus evaderet ex hac multitudine, qui non caede vastaretur. Supradictus autem rex videns sibi a Domino auxilium de coelo fuisse praestitum, et ultionem de inimicis, ita ut non minuerentur de exercitu suo, nisi viginti viri quos prae caeteris valde diligebat. Quos accipiens, 0936A singulis deposuit feretris. Laetus pro victoria, moestus pro amissorum funeribus exercitum revocat, pergere cupiens ad propria.

VI. Cumque ab hac caede quasi quatuor milliaribus disjuncti essent, figere tentoria imperat; pressusque somno, stratum suum parari in papilionibus jubet. Tunc, pro lassitudine somno ingruente, vox divina oblata est, dicens ad eum: «Cur te piger somnus ita pressit? Noveris magni viri Joannis Baptistae caput ex transmarinis partibus ab Oriente cum tribus parvulis Innocentibus ad hunc pagum deferri, et propter ejus meritum in hoc praelio divinitus victoriam tibi a Deo esse collatam.» Respondit ei rex Pipinus in visione, dicens: «Si tanta beneficia propter ejus meritum in me vigent, indica mihi quid agam, aut quemadmodum 0936B investigare vel invenire potero eum.» Respondit et vox divina, dicens: «Ecce post tergum tuum sequuntur te septem fratres in habitu peregrinorum, et unus qui caeteris praeesse videtur, Felix vocatur. Vade in occursum eorum cum paucis, et in humilitate cordis benigne suscipe: adornatasque pretiosissimas margaritas pacifice tecum ducere coneris, et videbis magnalia Dei.» Vir autem Domini Felix, visa tanta multitudine caesorum corporum, pavore perterritus, tamen de adjutorio Dei confisus, confortat socios, et ut paulisper iter agerent, admonet. Divertentesque ex adverso, parvulum sibi statuerunt habitaculum, ut eadem nocte usque mane in eodem permanere potuissent.

VII. Praedictus autem rex Pipinus a somno evigilans, 0936C intra semetipsum cogitare tacitus coepit ex visione quam viderat, quid agere deberet; recogitans quia in antiquis est sapientia, et multorum peritorum prudentia. Mittensque concitus accersiri jubet virum prudentem ac bonis operibus pollentem, nomine Felicem, ut de tanta manifesta visione Dominum pulsaret, ut ei salubre consilium suggerere dignaretur. Igitur consilio inventum est ut exutis vestibus et calceamentis suis in cinere et cilicio nudis plantis incedentes, sicuti oraculo divino admonitus fuerat, obviam famulis Dei procederent. Cumque se mutuo conspexissent, jacentes, tam ipse quam omnes qui aderant, proni in terram tamdiu adoraverunt, quoadusque famuli Dei ad locum ubi jacebant, pertingerent. Cumque Dominum benedixissent, et se invicem 0936D salutassent, osculum pacis sibimet dederunt. Levantesque se a terra, lacrymabiliter interrogabant se invicem, qua causa haec quae viderant et audierant, accidissent. Vir autem Domini Felix cuncta intelligens a Deo esse manifestata, retexit historias quemadmodum Hierosolymam adierat orationis gratia, et thesaurum absconditum divina misericordia ei revelaverat. Et facta oratione cum omnes respondissent: Amen, 0937A elevatis Felix pretiosissimis margaritis, capite scilicet Joannis Baptistae et reliquiis sociorum ejus beatorum martyrum Innocentium; cum hymnis et laudibus psallentium dirigit chorum.

VII. Quo audito, cunctus exercitus qui in castris erat, quasi unus vir ei obviam processit numero triginta millia virorum. Exsequias vero mortuorum qui in praelio corruerant, secum deferentes, petebant auxilium de coelo a Domino per praecursorem suum Joannem, ut cujus reliquiae deportarentur divina gratia manifestare dignaretur; promittentes se tantam fidem habere, ut quidquid peteretur, sanctus Joannes Domino annuente tribuere posset: apprehendentesque sportellam, in qua beati Joannis Baptistae caput continebatur, singulis feretris imposuerunt, mortuos 0937B tangentes. Miro atque inaestimabili modo, mox ut tetigit ossa jacentium, vita per mortuum mortuis reddita est. Surrexerunt autem eadem hora ab officio funeris, viginti viri tam celeriter ac si a somno essent excitati; et qui a flentibus amicis portabantur ad tumulandum, iisdem gaudentibus ad vitam redeunt. Videns autem rex Pipinus et cunctus exercitus magnalia quae circa eos Dominus gesserat per praecursorem suum Joannem Baptistam; plaudentes manibus benedicebant Dominum, qui fecit mirabilia in coelo et in terra. Vir autem Domini Felix et socii ejus gaudio repleti, una cum rege Pipino et exercitu ejus, levantes caput beati ac praecellentissimi praecursoris Christi Joannis Baptistae et beatorum Innocentium, cum gaudio et laetitia iter agere coeperunt. Cumque 0937C nulla mora fieret in eundo, pervenerunt ad quamdam villam, quae appellatur Vultronia. Cumque ibidem paulisper quievissent, obvius eis quidam caecus factus est, qui statim sanus effectus est per beatissimi Praecursoris merita. Cumque de eodem loco eis moveri placuisset, arripiunt iter per viam quae ducit ad paludem cognomine Mathevallis. Cumque eis aliquantulum ibi requiescere placuisset, ecce quidam debilis pedibus qui se erigere omnino nequibat, rependo se trahens obviam eis processit. Qui invocans meritum beati Joannis, ita redditus est sanitati, ut firmus et stabilis sine dolore incederet cum turbis.

VIII. Jamque propinquantes ad locum quo tendebant, super fluvium Vultroniae ad palatium nomine 0938A Engeriacum pervenerunt. Audiens autem omnis populus, a maximo usque ad minimum, a viro usque ad mulierem, omnes simul in unum conglobati obviam eis processerunt. Cumque ibidem ante palatium regis Pipini pervenissent, in basilica beatissimae et gloriosissimae semper Virginis Mariae, cum magno fervore et studio, illico ad custodiendum deposuerunt. Laetatusque est universus populus laetitia magna, et celebraverunt solemnitatem hujus diei quarto kalendas septembris, et reversi sunt unusquisque ad habitacula sua. Igitur beatus Felix et socii ejus cum venerando rege inter caetera Dominum deprecabantur, ut eis salubre consilium suggereret, quonam in loco sancta membra locarent. Aedificantesque basilicam, et in ea concavum ciborium cum sex columnis marmoreis 0938B mirifici operis bene compositis, non longe a Vultroniae littore, sed, ut arbitror, centum stadiis. In quo cum aromatibus et plurimis bonis odoribus condientes caput beati Joannis Baptistae almi praecursoris Christi, et beatorum trium Innocentium corpora simul in hoc ciborio concluserunt, bitumineque sigillato munierunt. Domino autem auxiliante, hoc aedificium completum est feliciter. Fecit etiam idem rex fontem ductorium, qui a duobus fere milliaribus per profundissimos terrae meatus ad palatium ejus ductus decurreret, et in ipsam basilicam per ferrum et aes introduceretur, ac subtus ciborium per concavam marmoream columnam ebulliret: ibique sacri baptismatis ablutio fieret: sicque iterum ad primos aditus reflecteretur. Convocans igitur rex Pipinus et beatus Felix pontifices 0938C et sacerdotes, omnesque patriae nobiles, benedicentes ecclesiam, atque in honore ejusdem Joannis Baptistae dedicando mirifice consecrantes, praediis ac possessionibus suis a progenitoribus sibi dimissis eam nobiliter dotaverunt. Ordinatisque omnibus necessariis, monachos ibidem Deo in perpetuum servituros statuerunt, postmodum multa Domino mirabilia operante per famulum suum Joannem Baptistam. Tandem vero metam narrationi ponentes, eremus immensitatem bonitatis Christi, ut sua potenti dextra suffultos nos ad aeternae quietis stationem perducat, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu sancto per omnia saecula.