Cap. XIV. I. Constantinopoli Romam ad Synodum proficiscitur. II. Ibi Damaso ab Epistolis elegitur, ejusque nomine consultationibus Orientis atque Occidentis respondet. III. Num Presbyter Cardinalis fuerit? IV. Solvit Damaso quaestiones de Osanna, et de duobus filiis, frugi et luxurioso. V. Ejusdem rogatu Evangelia Graecae fidei reddit. VI. Psalterium quoque cursim juxta LXX. emendat.

Intereadum haec geruntur, Orientis et Occidentis Episcopos ob quasdam Ecclesiarum dissensiones, Romam Imperiales literae contraxere, ut ipse loquitur S. Pater Epist. CVIII. ad Eustochium: ad maximam nempe Synodum, ut Theodoreto vocatur (Hist. cap 8) , quae Romae habenda erat post anni trecentesimi octogesimi secundi medium. Inter eos qui acciti fuerunt ex Oriente, Paulinus Antiochenus, et Epiphanius Salaminae Cypri Episcopi Constantinopolim concessere, ut simul exinde recta Romam navigarent. Hieronymus, qui opportunam eo proficiscendi occasionem aucupaturus, in ea adhuc regia urbe detinebatur, his se Patribus atque amicis suis junxit, cumque iis Occidentem transmisit. Verum quippe est, aut certo verosimillimum, quod Baronius olim existimavit, fuisse eum quoque a Damaso Pontifice Romam accitum, ut Synodo interesset, et difficillimis Ecclesiae rebus opem doctrina sua ferret.

II. Atque haec forte ea Ecclesiastica necessitas est, qua se Romam tractum Epist. laudata testatur. Nam et fuisse eum Damaso ab Epistolis dubitare non sinit ipse Epist. CXXII. ad Ageruchiam, Ante annos, inquiens, plurimos cum chartis Ecclesiasticis juvarem Romanae urbis Episcopum, et Orientis, atque Occidentis Synodicis Consultationibus responderem. Neque est praeter verisimilitudinem, hoc eum munere statim atque ad Urbem accessit, fuisse ornatum, eoque in Romana Synodo, quae paulo post, ipso tamen anno 382 est habita, officio functum. Quin etiam ab ea istud negocii accepisse, ut Fidei formulas haereticis recipiendis adhibendas conscriberet, facile adductor ut credam. Neque enim hoc alibi inficiari eum existimo, ut nonnulli volunt, qui locum ejus ex libro II. contra Ruffinum num. 20. perperam interpretantur. Ait quidem ibi, Cum mihi mea ingeratur fabella, a Synodo videlicet, et sub nomine cujusdam amici Damasi Romanae urbis Episcopi ego petar, cui ille Ecclesiasticas Epistolas dictandas tradidit: et Apollinarium versutiae describantur, quod Athanasii librum, ubi Dominicus homo scriptus est ad legendum acceptum, ita corruperint, ut in litura id quod raserint, rursus scriberent, ut scilicet non ab illis falsatum, sed a me additum putaretur. Verum non illud his verbis, quod fuerit a Romana Synodo, atque ipso cum primis Damaso delectus, ut Ecclesiasticas literas scriberet: sed alterum, quod ea occasione contigerit, de Apollinaristarum dolo, fabellae deputat. Deputat vero ita in subnexa ibi responsione: Ut etiamsi, inquit, a me verum audisti, alius qui rei ignarus est, dicat a te esse compositum (Lib. II. Contr. Ruff.) . Quibus sane verbis tantum abest, ut factum neget, quin potius 0047 fateri videtur, a se praesente ipsi Ruffino narratum antea, ac solum ait, posse aliis qui ignorarint, videri ab ipso, utpote inimico, confictum. Repudiat autem ea de caussa, quod in Ecclesiasticis Tractatibus, ubi de veritate dogmatum quaeritur, gravissimam auctoritatem proferri, et ab istiusmodi historiolis, quas (etsi vere contigerint) fabulas vocare consuevit, velit esse abstinendum. Nec ignoramus, quod praeterea, ut haec fabulis adcenseat, opponit vir Ecclesiasticae antiquitatis litterate peritus P. Constantius; secundo scilicet opus non fuisse, ut Fidei formula conderetur, cui Appolinaristae subscriberent, cum Damasus ante aliquot annos adversus eorum haeresim formam professionis Paulino Antiocheno misisset. Verum, cum de Apollinaristis in ea Synodo iterum disputatum fuisse, S. Ambrosius data hocmet anno Epistola testetur: facile et novam condi formulam oportuit, et fuisse revera conditam, ex eo licet arguere, quod in praecedenti ad Paulinum Antiochenum missa Christus homo Dominicus nunquam appelletur. Denique nihil est, cur hanc laudem Hieronymo, cujus eximiae eruditionis jam aliquem Patres et Damasus usum perceperant, denegemus.

III. Sed et fuisse eum, statim atque Romam venit, Romano Clero adscriptum, atque adeo esse inter Cardinales, ut nunc vocant, adcensendum, magno olim conatu quidam contenderunt. Pelagius autem secundus Romanae insuper Ecclesiae Episcopum eum appellat (Tom. 4. Concil. B. p. 314) : et Anastasius eumdem quem sibi, Bibliothecarii titulum atque officium ei donat (Mabil. Mus. Ital. t. 1. p. 82) . Verum cum Hieronymus ipsemet ejusmodi honorum nec verbo tenus meminerit, maxime vero cum id e re sua fuisset; imo a Joannis Jerosolymitani se jure exempturus, solius Presbyteratus recordetur, quem Antiochiae, ut diximus, ea conditione suscepit, ut nulli Ecclesiae obligaretur: eadem, qua haec proposita sunt, facilitate refelluntur. Neque sane est hodienum quem praepostera illa vulgi opinio adhuc teneat, postquam eam Baronius, summus Hieronymianae gloriae adsertor, refutare data opera non dubitavit. Nihil enimvero potuit tam longe abhorrens ab S. Patris ingenio et moribus excogitari, quam voluisse eum se gradibus Ecclesiasticis ac titulis adstringi, hominem, qui aut continenter eremos incoluit, aut nihil aliud animo unquam versavit.

IV. Sed utique carus Pontifici atque intimus inter ejus familiares fuit; cui praesertim edisserendis Scripturis, ita ingenium atque eruditionem suam probavit, ut ille hujus elucubrationes non legeret modo perquam libenter, sed et sua ipse saepe manu describeret. Saepius etiam eum de locorum quae difficiliora viderentur, sensu consulebat: et cum magis ille sacris libris perlegendis, quam novis conscribendis distineretur, ad scribendum invitabat, scriptisque suis lacessebat. Inter quaestiones, quas ipsi solvendas proposuit, illae est de vocis Osanna apud Matthaeum significatione ex Hebraeo fonte: tum de duobus filiis frugi, et luxurioso apud Lucam, quibus 0048 postulatis Hieronymus duplici Epistola sub numeris in Editione nostra XX, et XXI. respondit, ac satisfecit. Eas refert ipsemet in Catalogo statim ab illa de Seraphim, unam post aliam, quod ad idem utraque tempus pertineat, annum videlicet, ut series historiae hujus indicat, suisque locis probatum est, 383. Alia postmodum ad eumdem Pontificem rogatus scripsit, quae in consequentem annum, et quod excurrit differenda sunt.

V. Sed illud sane caeteris longe gravius et difficilis plenum opus aleae, quod ab ipso per hocce tempus (neque enim rejici potest commode in aliud) Damasus postulavit, ut Evangelia ad Graecos codices emendaret ac restitueret. Erant tunc Latinae Vulgatae Versionis, qua passim Ecclesiae utebantur, tot pene exemplaria, quot codices (Ex Praef. in Evang.) . Multa a vitiosis Interpretibus male reddita, alia a praesumptoribus imperitis emendata perversius, pleraque a librariis dormitantibus addita, vel mutata. Magna etiam contextus Evangelistarum inolita perturbatio, ut in Marco plura Lucae ac Matthaei: rursus in Matthaeo plura Joannis et Marci, atque ita in reliquis, quae unius propria sunt, in aliis invenirentur Adeo necesse erat, cum id sibi negotii dari passus est S. Pater, ut inter varia et pugnantia secum invicem Latina exemplaria toto jam orbe dispersa, quasi quidam arbiter sederet, deque tot lectionum dissidiis, trajectionibus, additamentis, ubi nihil non grave, et momenti est perquam magni ad divinorum sensuum integritatem discerneret, atque inde unam tertio quoque verbo excuderet, quae ad Graeci exemplaris emendatissimi fidem exacta, unice veritati consentiret. Accepit tamen tantum adornandi operis, atque invicto animo laborem exantlavit. Correctis innumeris fere locis, germanum Evangelistarum textum excudit, et Praefatione, qua monuit de sui operis instituto, Damaso inscripsit. Subtexuit praeterea Canones, quos Eusebius Caesareensis Alexandrinum sequutus Ammonium Graece praescripserat, in Latinum conversos, ut distingui uno intuitu posset quid quisque Evangelista peculiare, quidve cum aliis commune haberet. Num reliquum postea Novum Testamentum laevi eadem pumice ad Graecam auctoritatem expoliverit (quod ipse quidem Epist. XXVII. et in Catalogo innuit) in praefixa decimo operum ejus Tomo Praefatione nostra disputatum est.

VI. Sublatis Evangeliorum erroribus, Romae, itidem, Psalterium juxta Septuaginta Interpretes licet cursim, magna tamen ex parte emendandum suscepit (Praefat. in Psalt. ex Graeco) . Ea nunc recensio Romanum Psalterium audit, quod sive Damasi, sive aliorum de Urbe amicorum rogatu, in ejus certe Ecclesiae gratiam atque usum fuerit a Hieronymo elabora tum. Ea utitur etiamnum Romae Vaticana Basilica. De alia eaque multum accuratiore postmodum adornata ad Graecum Hexaplare, cum obelis, atque asteriscis, quod Gallicanum Psalterium dicitur; itemque de nova ex integro interpretatione ex Hebraico archetypo, dicemus suis locis.