Pheduth interpretatur. In cunctis Exemplaribus Mss. mutatum est nomen istud in vocem Ephot, cum propter aliquam affinitatem verborum, tum propter imperitiam veterum exscriptorum, quibus potior erat vox Ephod, quam verbum Pheduth, quod non intelligebant.

64

Lector inveniat. Ita legimus in omnibus Mss. Codicibus. Editi inter voces Lector, et inveniat, hoc habent additamentum, quid sequatur.

65

Anna Adonai. In Hebraeo hodierno legimus Psal. 117, vers. 25. ; tempore autem S. Hieronymi primum et secundum Anna legebatur cum He in fine ; tertium vero quod est ante vocem Baruch legebatur cum He in principio et in fine , quia He in verbo Aslianna non erat paragogicum, apud veteres Hebraeos, sed primum elementum vocis Anna, quae conjunctio sive interjectio habebatur, sicut δὴ apud Graecos in σῶσον δὴ, et εὐόδωσον δή. Locus iste adeo corruptus invenitur in antiquis Editionibus, ut vix sensus Hieronymianus possit ex illis percipi vel comprehendi. Nos ex attenta lectione ac Codicum Mss. subsidio voces Hebraeas, Graecas atque Latinas pristinae integritati restituimus. Conferat qui voluerit nova cum veteribus, ut nostri laboris fructum facilius percipiat.

Ibid.

In Latino mutare videamur. Id est, in Latinum sermonem transferendo mutare videamur verba Graecorum Interpretum, Aquilae, Symmachi, Theodotionis et Quintae Editionis. Quod non intelligentes Editores antiqui posuerunt, in Latino et in Latina.

Ibid.

Ponitur δὴ. Hunc locum ita restituimus ad fidem Exemplarium Mss. praecipue vero auctoritate Codicis eximii, Monasterii S. Cygiranni. De quo Hieronymi contextu ignoto Erasmo atque Mariano audiendus ipse Erasmus in scholiis suis. Hic locus, inquit, in omnibus Exemplaribus ita depravatus est, ut non possim liquido conjicere. Quanquam ex elementorum vestigiis, ita legendum arbitror, Δεήσεως ὡς ἄνα, id est, deprecationis, ut ἄνα, quae vox apud Graecos aliquando est obsecrantis, praesertim apud Poetas. Verum hanc conjecturam meam protinus rejiciat, qui probabilius aliquid invenerit. Quidam ascripserat post verbum, ponitur, σχετλιαστικῶς, magis suam, ut opinor, conjecturam, quam exemplaria secutus. Haec Erasmus, quem si Marianus imitari voluisset, verbum σχετλιαστικῶς protinus abjecisset: sed non fuit editor perdiligens, unde futilem nescio cujus conjecturam nobis obtrudit, quasi sincerum Hieronymi contextum.

66

Interjectionis porro Hebraicae Anna; sive cum Aleph ab initio, non exprimit sermo Latinus in Vulgata Editione Latina Psalmorum; sed Hieronymus illam expressit in suo Psalterio Latino ex fonte Hebraico derivato; habet enim: Obsecro Domine; salva obsecro: obsecro Domine, prosperare obsecro. Ubi vides Anna quater expressum obsecro; et consequenter, quater in Hebraeis voluminibus fuisse positum tempore Hieronymi, ut hodieque exstat in Exemplaribus Massorethicis. Diligentius itaque contextum Hebraicum Psalmorum conferebat Hieronymus quando Latinam interpretationem adornavit, quam dum scriberet adhuc junior ad Papam Damasum. Nisi dixerimus in ejus excusationem, varias fuisse tunc temporis lectiones Codicum Hebraeorum, quod facile crediderim.

67

A Domino factum est. Pulcherrimum genuinumque totum huncce contextum retinent Codices Mss. Cluniacensis maxime quem secuti sumus, addentes solummodo sith ex alio Codice, cum alii legerent si. Editi ante nos libri hoc modo depravate legunt: «Et quando silentium volumus imperare, strictis dentibus spiritum coarctamus et cogimus insonando scilicet sibilum: ita et Hebraei,» etc.

Ibid.

Extremum prioris. Hieronymi genuinum istum locum mutant veteres editores in alium falsum ac imperitum, legunt enim contra fidem omnium Exemplarium manuscriptorum: «Aleph namque littera prima verbi sequentis, extremam verbi prioris Jod inveniens excludit.» Nam in Hosiach anna, littera Jod non est extrema prioris verbi; sed littera Ain, ut retinent constanter omnes Codices Mss. Error hinc natus, quod Erasmus et Marianus non attendebant animum ad consuetudinem Hieronymi, qui Aleph et Ain habebat pro vocalibus; unde in Osi,

1229 dicit Ain elisum, quod sonum Jod idem Ain haberet in hac Voce.

68

Osanna Barrama. Licet legat Hieronymus cum elisione Osana Barrama, attamen apud Matthaeum legebatur, sicut in Psalmo hosiah anna. Legit porro barrama juxta regulas hodiernorum Grammaticorum docentium he emphaticum, sive articulum affici patahh id est, a vocali, sequente daguesh, ut in haddabar, verbum: hunc vero articulum saepius excludi per litteras serviles, quae usurpant illius punctum. V. g. hacchoben, pro hehacchoben. Sic ergo Hieronymus legebat Osanna Barrama, pro bebarama. Supra autem legebat quidem basem cum a; sed non duplicabat litteram s, juxta morem hodiernum bassem. Id si exploratum fuisset imperito Joanni Clerico, non ineptus fuisset defensor aliorum imperitiae qui posuerunt in Quaestionibus Hebraicis S. Hieronymi in Genesim beben, in filio, pro baben, vero et genuino.

Ibid.

Fictam ferre sententiam. In quampluribus Mss. Codicibus legimus, quam de aliena lingua fictam alibi falsam referre sententiam. Hinc lectio duplex in editis libris, fictam falsamque referre sententiam.

Ibid.