ACTA APOSTOLICAE SEDIS

 208 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 209

 210 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 211

 212 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 213

 214 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 215

 216 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 217

 218 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 219

 220 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 221

 222 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 223

 224 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 225

 226 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 227

 228 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 229

 230 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 231

 232 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 233

 234 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 235

 236 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 237

 238 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 239

 240 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 241

 242 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 243

 244 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 245

 246 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 247

 248 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 249

 250 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 251

 252 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 253

 254 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 255

 256 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 257

 258 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 259

 260 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 261

 262 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 263

 264 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 265

 266 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 267

 268 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 269

 270 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 271

 272 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 273

 274 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 275

 276 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 277

 278 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 279

 280 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 281

 282 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 283

 284 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 285

 286 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 287

 288 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 289

 290 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 291

 292 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 293

 294 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 295

 296 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 297

 298 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 299

 300 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Francisci Pp. 301

 302 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 303

 304 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 305

 306 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 307

 308 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 309

 310 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 311

 312 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 313

 314 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 315

 316 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 317

 318 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 319

 320 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 321

 322 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 323

 324 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 325

 326 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 327

 328 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 329

 330 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Acta Congregationum 331

 332 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

 Diarium Romanae Curiae 333

 334 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

254 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

più civile di rapportarsi con la presenza dell'altro, la quale non minaccia, ma interroga, riafferma e arricchisce la nostra identità individuale.16

C'è, infine, un dovere di solidarietà. Di fronte alle tragedie che "marcano a fuoco" la vita di tanti migranti e rifugiati - guerre, persecuzioni, abusi, violenze, morte -, non possono che sgorgare spontanei sentimenti di empatia e compassione. "Dov'è tuo fratello?" (cfr Gen 4, 9): questa domanda, che Dio pone all'uomo fin dalle origini, ci coinvolge, oggi specialmente a riguardo dei fratelli e delle sorelle che migrano: « Non è una domanda rivolta ad altri, è una domanda rivolta a me, a te, a ciascuno di noi ».17 La solidarietà nasce proprio dalla capacità di comprendere i bisogni del fratello e della sorella in difficoltà e di farsene carico. Su questo, in sostanza, si fonda il valore sacro dell'ospita- lità, presente nelle tradizioni religiose. Per noi cristiani, l'ospitalità offerta al forestiero bisognoso di riparo è offerta a Gesù Cristo stesso, immedesimatosi nello straniero: « Ero straniero e mi avete accolto » ( Mt 25, 35). È dovere di solidarietà contrastare la cultura dello scarto e nutrire maggiore attenzione per i più deboli, poveri e vulnerabili. Per questo « è necessario un cambio di atteggiamento verso i migranti e rifugiati da parte di tutti; il passaggio da un atteggiamento di difesa e di paura, di disinteresse o di emarginazione - che, alla fine, corrisponde proprio alla "cultura dello scarto" - ad un atteggiamento che abbia alla base la "cultura dell'incontro", l'unica capace di costruire un mondo più giusto e fraterno, un mondo migliore ».18

A conclusione di questa riflessione, permettetemi di richiamare l'atten- zione su un gruppo particolarmente vulnerabile tra i migranti, profughi e rifugiati che siamo chiamati ad accogliere, proteggere, promuovere e inte- grare. Mi riferisco ai bambini e agli adolescenti che sono forzati a vivere lontani dalla loro terra d'origine e separati dagli affetti familiari. A loro ho dedicato il più recente Messaggio per la Giornata Mondiale del Migran- te e del Rifugiato, sottolineando come « occorre puntare sulla protezione, sull'integrazione e su soluzioni durature ».19

Confido che questi due giorni di lavori porteranno frutti abbondanti di buone opere. Vi assicuro la mia preghiera; e voi, per favore, non dimenti- cate di pregare per me. Grazie.

16 Cfr Benedetto XVI, Discorso ai partecipanti al convegno inter-accademico "L'identità mu- tevole dell'individuo", 28 gennaio 2008.

17 Omelia al Campo sportivo "Arena" in Località Salina, 8 luglio 2013. 18 Messaggio per la 100a Giornata Mondiale del Migrante e del Rifugiato. 19 Messaggio per la 103a Giornata Mondiale del Migrante e del Rifugiato, 8 settembre 2016.