Sanctissimo Domino Nostro Clementi XII, Pontifici Optimo Maximo.

Sanctissime Pater,

Quam plane singulari existimatione ac felici, dum vixit, fortuna apud sanctissimos decessores tuos romanos pontifices usus est maximus iste ecclesiarum magister Hieronymus, tam prosperam apud Te hodie sortem habent eximii ejus ingenii faetus, scriptiones istae, per quas Tuo ille amplissimo nomini commendatus quodammodo reviviscit, et conspectus hominum alacrius subit. Cum enim Romae, quae catholicae religionis sedes est, Christi vestem (Ep. XV) adolescens ac pene puer induisset, a Damaso deinde pontifice longe sanctissimo amorem tantum inivit et gratiam, ut in Chartis Ecclesiasticis (Ep. CXXIII) adjutor ab illo adscitus, ipsius quoque nomine, Orientis, atque Occidentis synodicis Consultationibus responderet. Tum romanae Ecclesiae opinionem ita promeruit, atque animum devinxit sibi, ut Damaso ad superos evocato, summo ipse sacerdotio dignus haberetur (Ep. XLV) consentiente in ejus laudes Urbe universa. Quod ille maximum inter homines decus ac dignitatem eremi silentio et latebris posthabere si maluit, eorum tamen qui deinceps obtinuerunt, utcumque latens fugere existimationem, aut carere obsequio non potuit; (Lib. II et III, contr. Ruffin. Ep. CXXVII et CXXX) Anastasii autem, cujus saepe laudes prosequitur, benevolentiam usque adeo commodam expertus est, ut eo per amicos tantummodo deferente, (Ep. XCV et XCVII) origenianae causae patroni, sui nempe hostes, damnati sint. (Ep. CXXXV, CXXXVI et CXXXVII) Praetereo Innocentii prolixissimam adversus eum voluntatem, datas utrinque amicissimas litteras, receptum contra factiosos homines patrocinio, quem ille incoleret Bethleemi locum, fugatas inde summa auctoritate violentas manus, denique prolata ad usque terrarum fines praeconia: quae sane fuerunt ejusmodi, (Ep. ad Innoc. I) ut synodi milevitanae patres, datis S. pontifici litteris, unum nominarent honoris causa filium Innocentii Hieronymum; Gelasius vero, cum ille non ita pridem ad coelos evolasset, in romano concilio proclamarit orbi universo, Illa sentimus, quae beatum Hieronymum sentire cognoscimus. (Decr. c. III) Jam vero quale tuum est, Beatissime Pater, hieronymiani nominis studium, quo decessores tuos, si recte mentem interpretor, non tam aemularis, quam superas? Istud nimirum, quod eximia ejus animi monimenta, quorum aliquando virtute christiana res stetit, novo cultu exornata in publicum ut ederentur, causa exstitisti nescio an dicam omnium maxima. Rei memoriam mihi quidem jucundissimae, Hieronymo autem gloriosae nunc repeto, Beatissime Pater, quando sub tui pontificatus initia, cui divinitus muneri datus es, Roma jamjam profecturum me, ut comparatis ibi e vaticana praesertim bibliotheca subsidiis, in patria commodius, huic quam parabam editioni manum admoverem, tuisque pedibus advolutum apostolica benedictione prosequereris, ea clementia hortatus es ad laborem exantlandum, ut etiam nullam volueris maturandi operis rationem a me praetermitti. Vere autem dixero, non quo fecisse me putem aliquid imperiis tuis dignum, sed ut benignitati Tuae totum referam, sicubi res nonnihil e sententia successisse videatur: quod in arduo facinore pertentando, tui recordatione auspicii excitatus, si quid posse viderer mihi, fuerim erecto animo periclitatus. Quanquam profecto, utcumque ad haec animum non adjecissem, Pater Beatissime, aliud est patrocinii genus, quod Hieronymianis lucubrationibus impertiris, meque in illis exornandis praesidio recreet. Dico sanctissimam vitae consuetudinem ac disciplinam, qua, summo quodam ac praesenti suffragio, quae Hieronymus ad elidendas vitiorum stirpes, animosque ad virtutem arrigendos praecepta dat, ita fide esse jubes, ut operosa imposterum nemini videri possint, quorum in Te imaginem transfers numeris omnibus absolutissimam. Nam cum ad scientiae ac pietatis (duo sacerdotum arma) rationem spectet quidquid abs Hieronymo tractatum est, Te, Maxime Clemens, finxit ipsa natura ad amplificandam sapientiae gloriam, bonarumque artium fines, deferendos virtuti honores et praemia: maxime vero ad rerum gerendarum prudentiam, gravitatem, justitiam, caeterasque dignas virtutes sacrorum principe. Tuo consilio dudum imminuta sacrarum legum majestas in pristinam dignitatem ac splendorem restituitur, redduntur ordini suo singulae ecclesiae partes, quae antea vel collapsae erant, vel labefactae, temporum molliuntur difficultates: tuaque vel in componendis gravissimis dissidiis summa ingenii dexteritas, vel in gerendis christianae reipublicae negotiis par magnitudo animi summae potestatis amplitudini in omnium ore versantur. Quod si de cultu pietatis sermonem conferam, haec porro nobilissimae Corsiniae tuae gentis pene singularis est dignitas, pietatis laude ut excellat: quae praeclarissimis jamdiu olim exemplis conspicua, exinde ab Andrea illo, qui coelos implet divorum honoribus, praesentibus studiis amplissimi tui ex fratre nepotis Nerii eminentissimi cardinalis cumulatissime decoratur. VII Sed quae tui, Sanctissime Pater, in hac laude sunt propria, dicendi vim omnem, nedum exornandi facile superant, insignia opera, nunquam interituris monimentis consignanda: in obeundis summi pontificatus officiis experrectus religiosi animi vigor, in sublevandis egenorum angustiis exprompta liberalitas, in sacris aedibus reparandis, maxime vero ex integro erigendis magnificentia, egregium cunctis benefaciendi propositum, benevolentia, humanitas, aequitas, caeteraeque hujuscemodi laudes propemodum infinitae, quas in hisce magni Hieronymi lucubrationibus, si a longe gravissimis rerum christianarum curis, ad illas aliquando convertas oculos, quodam velut in speculo necesse habeas intueri. Atque eo quidem fine, quantum ingenii tenuitas dedit, magnopere sum adnisus, ut nativa facie tuo se ipse sisteret throno Hieronymus, et quae adeo temporum vitio manabant ulcera, vel cicatrice, vel splenio contexi; quae multa deerant nobilissimo corpori membra, aut disjecta pridem collegi, aut in lapsum jam prona ultimum, fortunae injuriis praeripui. Tu vero, Beatissime Pater, quando probe intelligis, non jam divina ipsa monimenta, quae et sponte complecteris, et suspicis imitatione, sed quam ego in illis expoliendis impendi operam, tuo proprie nomini ac patrocinio commendari; hanc ipsam, si quid auguror, benigno animo excipies: ac mihi studiisque meis, quam sperare ex benignitate tua licet, opem, promerente Hieronymo, non denagabis. Sic vovet apostolicam benedictionem supplex efflagitans,

Sanctitatis Tuae, humillimus et obsequentissimus servus ac filius,

Dominicus Vallarsius P. V.

 

 

VII