Epistolae I. Classis Quas Hieronymus Potissimum E Calcidis Eremo Scripsit Ab Anno 370 Ad 380.

XLIX I. Scripta circ. an. 370. aut 371.—Huic primum in epistolarum serie locum asserimus, quae eumdem sibi videtur vindicare in reliquis etiam Hieronymi scriptis, iis saltem quae legi auctor a posteris voluit, et ad nos usque devenerunt. Profitetur statim initio, olium quasi quamdam ingenii rubiginem parvulam licet pristini eloquii sui facultatem siccasse: et paulo infra se queritur hominem, qui nec dum scalmum in lacu rexerit, Euxini maris credi fragoribus; quibus profecto otium post romana studia, inductamque peregrinationis diuturnitate rubiginem non obscure innuit; et quia necdum in alio opere ingenii sui periculum fecerit, in hoc exornando diffidit. Jam vero annus quo ipsa epistola exarata est, hac ratione investigatur. Auxentium, sub epist. finem, Mediolanis incubantem Evagrii excubiis sepultum pene antequam mortuum narrat, quibus omnino Romanam Synodum Evagrii studio praecipue congregatam designat, in qua nonaginta trium ex Italia et Gallia Episcoporum judicio Auxentius damnatus est. Hanc autem Baronius, atque Holstenius ad annum referunt 369. Valesius ad 370. cui concinunt CII. Monachi Benedictini in Vita S. Athanasii, tametsi cum Pagio dubitent, differrine serius possit. Sed nulla revera est ejus protrahendae necessitas, neque dilationem hujusmodi probat S. Basilii epistola 220. ad Damasum de Synodo contra Arianos cogenda, quae ad exitum anni 371. referri solet: siquidem ille dum scriberet, romanam anteactam synodum ignorabat. Igitur cum anno 370, adscribenda sit, ipsa isthaec Hieronymi epistola ante illum annum consignari nequeat. Ex sequentibus vero nulli satis commode potest illigari, nisi si velis 371. initio; ab hoc enim anno per totum usque 373. in Orientis regionibus peregrinatus est, diuque, ut ejus verbis in Epist. III, utamur in incerto errans, Thraciam, Pontum, atque Bithyniam, totumque Galatiae, et Cappadociae iter et Cilicum terras peragravit, donec in Syria tanquam in fidissimo portu constitit. Ad haec Innocentius, cui epistola inscribitur, jam circa medium anni 374. repentino febrium ardore sublatus e vivis fuit, quod ex eadem Epist. III. paulo infra ostendemus. Neque vero fieri non potuisse dico, ut in ipsa peregrinatione brevis historiola per epistolam Innocentio itineris comiti scriberetur, sed multo verosimilius puto exaratam abs Hieronymo, cum otium in Italia, ab Occidentis peregrinatione redux invenisset, atque adeo ipsi 370. vel initio insequentis consignari.

His ita constitutis, dissimulare nequaquam licet doctorum, quorumdam hominum opinionem, qui verbis illis de Auxentio, sepultum pene antequam mortuum, L ipsam Auxentii mortem indicari volunt; cumque adeo ille anno 374. diem denique oppetierit, post hanc temporis notam differri debere epistolam. Atque haec quidem sententia Cl. quoque Tillemontio persuaserat, et véritatis prae se fert speciem; sed ne tamen illi subscriberem, haec in primis ratio vetuit. Minime verosimile visum est inter Auxentii mortem, et S. Ambrosii, qui ei in episcopatu successit, electionem, septem aut octo menses intercessisse, quod veterum nemo tradidit, qui ejus historiae circumstantias sedulo persequuntur. Attamen et fortasse latius temporis intervallum putandum sit, si Antiochiae datam hanc epistolam ann. 374. velimus, neque enim Auxentii mortem citius rescire potuerit Hieron. quam post duos saltem menses, quantum certe temporis, ut Mediolano Antiochiam notitia deferatur, insumi necesse erat: ipse autem cum scriberet, ut serius putes, maio, aut ad summum junio mense erat, nam julio insequenti idem ille Innocentius, cui epistola inscribitur, jam satis cesserat, Ambrosius denique septimo Idus decembris episcopus jussus est; unde si rationem ineas non tantum octo, sed decem ferme menses ab Auxentii exitu, ad Ambrosii electionem intercesserint, quod neque rerum series nec ex veteribus indicia permittere videntur nobis.

II. Scripta circ. an. 374.—Ad annum 374. referimus quae subsequitur ad Theodosium epist., quod nempe Antiochiae scripta sit, et cum non modo solitudinis arripiendae propositum non adimplevisset Hieronymus, sed adhuc in incerto haereret.

III. Scripta aestate an. 374.—Quae hic in ordine tertia est ad Ruffinum non ante hunc eumdem annum 374. potuit prodiisse, quandoquidem Innocentium, quem in prima epistola vivum compellari intelligimus, heic num. 3. repentino febrium ardore abstractum e vivis deflet. Id quoque manifestius evincit num. 2. mentio Alexandrini Monachi qui ad Aegyptios confessores et voluntate jam martyres pio plebis obsequio jamdudum transmissus dicitur; neque enim alii Aegyptii confessores intelligi omnino possunt, quam ii, quos hoc ipso anno 374. certe post magni Athanasii mortem, quae medio 373. contigit, propter Christi divinitatis confessionem Valens imperator egerat in exilium: quare nec serius epistola produci ullo modo potest, cum se nondum eremum subiisse, verum Antiochiae hactenus degere notet, dum scriberet, mediamque fervere dicat aetatem, quam non aliam ab hujus anni 374. licet intelligere, nam superiori nondum acti in exilium fuerant confessores Aegyptii, in sequenti vero non amplius ipse Hieronymus Antiochiae versabatur, sed in eremo.

LI IV. Scripta eodem tempore.—Haec superiori copulabatur, simulque exarata ost, ac missa.

V. Scripta post aliquot menses a superiore.—Post plures a superiore menses hoc tamen anno 374. scripta ex toto contextu evincitur; neque enim amplius Antiochiae agebat Hieronymus, sed in ea Eremi parte, quae juxta Syriam Saracenis jungitur. Vid. Praefat. in Abadiam versus finem.

VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. Scripta cir. an. 374.—Arrepta jam solitudine per hujus anni 374. et quod excurrit spatium, hasce octo epistolas ad amicos, et potissimum Aquileienses Hier. dedit. Una certe eademque est temporis adnotatio, quae elucet in singulis, vel dudum initae solitudinis, vel Heliodori adventus in patriam. Is etiam ordo quem hic inter se tenent, ex eo quem inter se habent respectu, facile constituitur. Tantum illam ad Antonium, quae duodecima est numero, loco movimus, quod etsi temporis articulum quo data est, haud expeditum sit assignare, non paucorum tamen mensium interstitia par sit credere intercessisse; cum plures alias ad eumdem monachum antea scripserit, quae interciderunt.

XIV. Scripta an. 374.—Quod hanc epistolam ad hunc eumdem an. 374. referamus non ita pridem initae eremi descriptio facit, et totus contextus, quo ad solitariae vitae societatem Heliodorum conatur allicere, sicuti ei se facturum promiserat, cum discedens ille ab Hieronymo postulavisset, ut posteaquam ad deserta migrasset, invitatoria ad se scripta transmitteret. Quod vero post recensitas superiores epistolas ultimo ponamus loco, cogit chronologicus ordo, quo ipse Hieronymus suas lucubrationes in catalogo enumerans, scripsi, inquit, vitam Pauli Monachi, Epistolarum ad diversos librum unum, ad Heliodorum exhortatoriam. Nempe ex superioribus litteris librum videtur conficere, quem huic alteri epistolae temporum ratione anteponit.

XV. XVI. XVII. Scriptae ab exeunte an. 476. ad ineuntem 379.—Tres simul epistolas jungimus, quod ad temporis rationem investigandam sibi invicem suffragentur, neque inter se nisi quorumdam mensium intervallo dissideant. Scripserat quippe Hieronymus ad Damasum, ut cum quo e tribus uno tempore Antiochiae episcopis communicare deberet: et an tres in Deo hypostases dicendae essent sibi significaret: cui petitioni cum Romanus Pontifex non respondisset, eumdem iterum alia epistola post trium saltem vel quatuor mensium intercarpedinem, ut par est credere, obtestatus est. Sed cum alia ex parte urgerent factiosi homines, ut tres hypostases, novum homini Romano nomen, admitteret, satius duxit eorum se violentiis eripere, et ad Marcum scribens ad summum exacta hyeme discessurum se ab Eremo profitetur. Porro annus uniuscujusque hinc facile eruitur, quod Vitalem in Antiochena sede jam constitutum, in utraque ad Damasum planissime affirmet: in priore autem se dicat in Syria, cum tot interjacentibus spatiis haud possit ab ipso Romano Pontifice LII sanctum Domini expetere, exules iis in locis collegas ejus, Aegyptios confessores sive Episcopos sequi, eorumque se fidei adhaerere. Nimirum Vitalis anno 376. quod nemo jure diffiteatur, ab Apollinario magistro suo antiochenae ecclesiae episcopus jussus est, sive duobus aliis Meletio ac Paulino superadditus. Aegyptii autem confessores jam ab ineunte anno 379. Gratiani decreto ab exilio revocati suisque ecclesiis redditi sunt; neque exinde potuit Hieron. eorum communione uti, sive ab illis sanctum Domini accipere. Biennio igitur illo, quod intercedit, sive annis 377 et 378. consignandae sunt, isque earum ordo constituendus, ut prior ad Damasum vel labenti 376. vel proxime insequentis initio, altera ipsi 377. quae post aliquot a priore menses data est, consignetur: tertia denique ad Marcum, quae et hyeme scripta est, et cum de accepta Romani Pontificis sententia videretur securus, vel ad finem 378. puta decembrem, vel ad insequentis initium referatur. Campensium quoque nomen, quo Meletianos in priore ex hisce tribus epistolis vocat num. 3. quod expulso ab ecclesiis antiochenis Meletio, conventus in campis agere cogerentur, eas diutius differri non patitur. Nempe auctor est Theodoretus lib. V. c. 3. statim post latam a Gratiano legem, ut qui in exilium ejecti fuerant, redirent, suisque gregibus restituerentur, atque aedes sacrae iis traderentur, qui cum Damaso communicarent; missum Saporem magistrum militum Antiochiam, ut de partium ducibus sententiam ferret, et cum singuli Damaso haerere se dicerent, cui veram Romani Pontificis communionem prae se ferenti Ecclesiae essent adjudicandae. Quae res feliciter Meletio cessit, sibique judicio assignatas ecclesias occupavit, ut qui eum sequebantur, non amplius extra civitatem in agris conventus agerent, aut Campenses dici ullo modo possent, quod in urbis luce jam ab illo anno 379. Ecclesiis ommibus potirentur.

XVIII. Scripta an. 381.—Postquam e Calcidis deserto migravit Hieronymus, facile Antiochiam perrexit, qua in civitate apud Paulinum, quo cum ex Damaso communicandum sibi intellexerat, haud paucos menses diversatus est. Ibi enim et Apollinarium Laodicenum, et in epistola ad Pammach. et Occean. testatur, audivit, frequenter et coluit, et cum miro discendi ardore ferretur, tum doctrinae, tum morum probitate eximia, non levi experimento Paulino fuit, ut eum ipse Antiochiae presbyterum ordinaret. Nam etsi alii dubitant, num revera Antiochenus episcopus fuerit, qui eum Paulinus presbyterum jussit, quo id tamen jure faciant non video; cum ex Hieronymi epistola ad Pammachium adversus errores Joannis Hierosol. palam constet, et Antiochiae, et per haec tempora, et a Paulino ordinatum. Sanctae, inquit, memoriae episcopus Paulinus audivit, Num rogavi te, ut ordinarer? atque alia, quae in Vita fusius disputantur. Interim vel sequenti an. 380. vel ineunte 381. inde conficitur discessisse, et Constantinopolim per Orientis urbes contendisse, quod Gregorium eo tempore, quo regiae urbis tenuit episcopatum, a maio scilicet LIII post abrogat um Maximum Cynicum, ad Julium mensem, quo sese ipse in oecumenico concilio sponte abdicavit, audivit, et coluit. His ita constitutis postrema hujus classis epistola ad Damasum de Seraphim huic anno 381. illiganda est, quod ipse in cap. Isaiae 6. apertissime notat. De hac visione, inquit, ante annos circiter triginta cum essem Constantinopoli, et apud virum eloquentissimum Gregorium Nazianzenum tunc ejusdem urbis episcopum sanctarum Scripturarum studiis erudirer, scio me brevem dictasse, subitumque tractatum, ut experimentum caperem ingenioli mei, et LIV amicis jubentibus obedirem. Iterum Epistol. 84. ad Pammach. et Occean. In lectione, inquit, Isaiae in qua duo Seraphim clamantia describuntur, illo (Origene) interpretante Filium et Spiritum Sanctum, nonne ego detestandam expositionem in duo testamenta mutavi? Habetur liber in manibus ante viginti annos editus. Porro etiam ex majori sequentis anni parte nactus commodam studiis suis occasionem Constantinopoli steterit, quousque cum supra laudato Paulino atque epiphanio episcopis Romam ad concilium adnavigavit.