68

μόνον προσκυνούντων λέγεται Θεός δικαίως· οἱ δέ λοιποί, εἴδωλα σέβοντες, ἑτέρους ποιοῦσιν ἑαυτῶν θεούς.

Ἐγενήθη μερίς Κυρίου: Καλῶς ἑρμηνεύει τό, «ἐγένετο.μερίς Κυρίου Ἰσραήλ». Ἐχρῆν οὖν, εἴπερ ὁ Ισραήλ μόνος ἐπεγίνωσκε Θεόν, αὐτόν μόνον ὑπό τοῦ Κυρίου ἐπισκοπεῖσθαι καί τῶν ἀγγέλων αὐτοῦ· ἀλλά καί ἐν τούτῳ δείκνυται τό ἀμέτρητον καί ἀνεξιχνίαστον ἔλεος τοῦ Θεοῦ, ὅτι καί τοῖς δοκοῦσι μή εἶναι τῆς μεριδος αὐτοῦ, ἴδιον ἄγγελον προεβάλετο φύλακα τοῦ ἔθνους· «ἀνατέλλει γάρ τόν ἥλιον αὑτοῦ ἐπί δικαίους καί ἀδίκους». Καί πάλιν· «ὁ μή θέλων τόν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τό ἐπιστρέψαι καί ζῇν αὐτόν». Ἀλλ ' ἐρεῖς· Καί πῶς οἱ ἔχοντες ἀγγέλους παρά τοῦ Θεοῦ δεδομένους εἰς τό ἐπιστατεῖν καί ἡγεῖσθαι αὐτῶν, ἀπέστησαν ἀπό Θεοῦ ζῶντος καί προσεκύνησαν εἰδώλοις; Λέγομεν, ὅτι πᾶσα ἀνάγκη ἐκ τῶν εἰς Θεόν ὁρώντων ἐλήλαται καί ἀντεισήχθη τό αὐτοπροαίρετον· εἴ τις οὖν αἱρεῖται σύν Θεῷ εἶναι, φρουρεῖται ὑπό τοῦ ἀγγέλου καί τάττεται· «Κύριος» γάρ, φησί, «γινώσκει ὁδόν δικαίων»· καί πάλιν· «νεώτερος ἤμην, καί γάρ ἐγήρασα, καί οὐκ εἶδον δίκαιον ἐγκαταλελειμμένον»· εἴ τις δέ τήν ἐναντίαν αἱρεῖται, οὐκ ἀναγκάζεται ὑπό τοῦ ἀγγέλου τόδε τι ποιεῖν· οὗτος γάρ ὁ βίος καί κτηνώδης μᾶλλον, καί οὐκ αὐτοπροαίρετος. Ἀμέλει καί περί τοῦ Ἰσραήλ φησιν, ὅτι ἥμαρτε καί ἐμοσχοποίησεν· «ἐπίγνωσιν», γάρ, φησί, «Θεοῦ ἀπώσω, καί ὀπίσω τῆς καρδίας σου ἐπορεύθης», τουτέστι τό ἴδιον θέλημα προετίμησας.

Τόον Μιχαήλ: Ὅτι καί ὁ Ἰσραήλ, εἰ καί μερίς Κυριου ἐγένετο, ἀλλ' οὖν καί αὐτοί ἰδικόν ἄγγελον εἶχον τόν Μιχαήλ.

(14Ε_290> Ἐθελουσίως: Τοῦτό φησι διά τό αὐτεξούσιον καί ἀβίαστον.

ΕΙΣ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι' § 1. Τελεταρχικῆς: Τελεταρχικήν τήν ἀρχηγόν καί αἰτίαν τῆς αὐτῶν

τελειώσεως. Κρυφιωτέρα μέν: Σημείωσαι ὅτι ἐνταῦθα σαφῶς δηλοῖ, διά ποίαν αἰτίαν αἱ

τάξεις τῶν οὐρανίων δυνάμεων οὕτως εἰσίν, ὥστε τήν μέν ὑπερτέραν εἶναι, τήν δέ μέσην, τήν δέ τελευταίαν· λέγει γάρ διά τήν ἀνωτέραν τάξιν, ἥτις ἐστί θρόνοι, σεραφίμ καί χερουβίμ, ὅτι ὑπ' αὐτῆς τῆς θείας γνώσεως ἐλλαμπόμεναι, διά τό ἀμέσως ἐπ' αὐτήν ἐπανατείνεσθαι καί μή ἔχειν τό προλαμβάνον, οὕτως ὑπ' αὐτῆς τῆς τελεταρχίας τῆς θείας καθαίρεται καί φωτίζεται καί τελεσιουργεῖται· εἰ γάρ οὕτως ἐδημιουργήθη, ὥστε πρώτη εἶναι, οὔτε καθάρσεως οὔτε φωτισμοῦ ἐδέετο, οὕτω πλασθεῖσα, ὥστε καί ἀξία εἶναι τῆς πρώτης τάξεως. Ἄλλως τε, ὅρα τί λέγει μετά μικρόν ὁ θεῖος οὗτος ἀνήρ, ὡς κρυφιωτέρα μᾶλλόν ἐστι, ὅτι νοητοτέρα καί μᾶλλον ἁπλωτική· ἐκ τούτων γάρ ἔστι πλέον λαβεῖν τό αὐτοπροαίρετον αὐτῶν· εἰ γάρ μή πλέον τῶν ὑποδεεστέρων ἥπλου ἑαυτήν καί διενοεῖτο, οὐκ ἄν ἐπλησίαζε Θεῷ· ἐγγίσασα δέ Θεῷ ἑκουσίως, κρεῖττον καθαίρεται καί φωτίζεται καί τελεσιουργεῖται, τουτέστι ἐνεργεῖ τά τέλεια, ἀντί τοῦ τά περί Θεόν· καί τοῦτο οἶμαι τήν Γραφήν αἰνίττεσθαι· «προσέλθετε πρός αὐτόν καί φωτίσθητε, καί τά πρόσωπα ὑμῶν μή καταισχυνθῇ»· οὕτω καί περί τῶν ἐφεξῆς δυνάμεων νόησον, ὅτι ἑκάστη κατά τήν οἰκείαν ἀναλογίαν ὁρᾷ τόν Θεόν· τοῦτο σαφέστερον λέγει καί ἐν τῷ τέλει τοῦ κεφαλαίου τούτου.

§ 2. Ἐκφαντορικοί:· Ὅτι πάντες οἱ ἄγγελοι τά παρά τῶν (14Ε_292> πρό αὐτῶν εἰς αὐτούς φερόμενα φῶτα τοῖς ὑποδεεστέροις ἐκφαίνουσι. Κατά κοινοῦ ληπτέον τό 'ἐκφαντορικοί'· ἐκ Θεοῦ δέ κεκινημένων φησί περί τῆς πρώτης τῶν σεραφίμ ταξιαρχίας.