71

δοκούντων ὁρᾶσθαι· αἰνίγματα γάρ καί σύμβολα, οὐ μήν γυμνά πράγματα καί οὐσίας ἑώρων.

Ἐπί Θεόν: Ὁρᾷς ὅτι οἱ μυοῦντες ἄγγελοι τάς ἀποκαλύψεις τούς προφήτας οὕτως ἐποίουν· ἀνάγοντες αὐτούς πρωτοτύπως ἐπί Θεόν τόν πάντων κυρίως αἴτιον· δευτέρως δέ ἐπί τούς μετά Θεόν πρώτους νόας θέσει καί θεοειδῶς ἄρχοντας τῆς ἐπί Θεόν ἱεραρχίας. Ταῦτα ἐφεξῆς διδάσκει.

Καί διά πάντων: Σημείωσαι, ὅτι ἐπί πάντας ἡ τοῦ Θεοῦ πρόνοια διήκει κρυφίως, καί ὅτι κατώτερος ἄγγελος ὁμωνύμως σεραφίμ ὀνομάζεται.

Ἀναλόγως: Ἤγουν κατά τό μέτρον τῆς τῶν δεχομένων δυνάμεως καί τάς ἐλλάμψεις ἐκτείνει,

Κατά τήν ἑκάστης: Πῶς αἱ θεῖαι ἐλλάμψεις εἰς ἐνίους μέν φανότεραι, εἰς ἐνίους δέ ἀμυδρότεραι διαδίδονται, ἐκ παραδείγματος σαφηνίζει.

Ἡλιακῆς: Τό ὑπόδειγμα τοῦτο καί ἀνωτέρω παρετέθη· πρώτην δέ ὕλην φησί τήν ὕελον καί τάς ὁμοίας· ὥσπερ καί παχυτέραν, οἷον οἴκους καί σπήλαια καί τά παραπλήσια. Ἄλλως· (14Ε_302> πρώτην ὕλην τήν λεπτήν καί ἀερώδη καί καθαράν.

Πάλιν ἡ πυρός θερμότης: Καλῶς ἀπεικάζει τῷ Θεῷ τό πῦρ· λέγει γάρ ἡ Γραφή, «ὁ δέ Θεός πῦρ καταναλίσκον ἐστί», καί ὅτι τό μέν αὐτοῦ θερμαίνει, τό δέ κατακαίει· οὕτω καί ὁ Θεός τούς προσιόντας αὐτῷ φωτίζει, τούς δέ ἀπιστοῦντας κατακαίει, τούς μή ἐν πίστει προσιόντας καί προσεγγίζοντας αὐτῷ.

Πρός δέ τάς ἀντιτυπεῖς: Οἶον ἀδάμαντα καί ὕδωρ. Φυσικῆς: Φυσικά λέγει τά αἰσθητά καί ὁρατά. Ἰστέον δέ, ὅτι ἐν τοῖς νοητοῖς,

αἱ ἀρεταί οὔκ εἰσι κατά συμβεβηκός, ὡς παρ' ἡμῖν, ἀλλ' ὁ Θεός μέν ἔστι ζῶσα ἀρετή καί αὐτοτελής καί ἀπροσδεής, ὅτι ὑπερουσίως οὐσίωται καί μεταδοτικῶς ἐκφοιτᾷ εἰς τά ἀπ' αὐτῆς ὡς αἰτίας οὔσης, ὑπάρξαντα νοητά· πηγή μέν οὖν τῆς ἀρετῆς ζώσης καί θεούσης κατά τό ἐφικτόν τούς μετέχοντας ὁ Θεός· ἀλλ' ὅμως εἰς πρόοδον προνοητικῶς ἐκφοιτᾷ εἰς τά οὐσιωθέντα ὑπ' αὐτοῦ νοητά, καί ἀκρότης καί τελειότης κατά τοῦτο εἶναι τῶν νοῶν οὐκ ἀποβάλλει. Οὐ κατά συμβεβηκός οὖν οἱ νόες, ὡς ἡμεῖς, ἔχουσι τήν ἀρετήν, τήν φρόνησιν ἐξ ἀσκήσεως, οἷον ἤ μαθήσεως, ἤ τήν δικαιοσύνην, ἤ τήν σωφροσύνην δι' ἐγκρατείας, ἤ τήν ἀνδρίαν ἐξ εὐθεσίας σώματος καί νεύρων· οὐ γάρ ὡς ἄλλο ἐν ἄλλῳ, ἐν τούτοις ἡ ἀρετή, ἀλλά τό τά οἰκεῖα ἐνεργεῖν καί ἀπαύστως ἀνατετάσθαι πρός Θεόν καί εἰς ἑαυτούς, τοῦτο ἐν αὐτοῖς θεομίμητον, ἀρετή· τάξις δέ ὅμως τήν ὡς ἄλλου ἐν ἄλλῳ διαφυλάττει, ὡς τό, «ζῇ ἐν ἐμοί ἡ ψυχή σου», ἀντί τοῦ, ἡ τῆς διδασκαλίας μετάδοσις· τό δέ συμβεβηκός (14Ε_304> ἐν ὑποκειμένῳ ὅπερ οὐκ ἔστιν ἐκεῖ· ἀσύνθετα γάρ καί ἄϋλα ἐκεῖνα, καί τά εἴδη αὐτῶν ζωαί, οὐχ ὡς ἐν ὕλῃ. Καί ταῦτα μέν ὁ παραγράψας ἐνόησεν. Ἔχε δέ κατά νοῦν τάς ἐμάς σημειώσεις, τάς πρό τριῶν φύλλων· καί ἐνταῦθα γάρ τό ἐφιέμεναι τῇ ἐμῇ νοήσει συνεργεῖ· καί οἱ Πατέρες δέ οὕτως ἐνόησαν, καί αὐτός δέ δοκεῖ τό αὐτοπροαίρετον τῶν ἀγγέλων, ὡς μετ' ὀλίγον εὑρήσεις.

Ταξιαρχία: Τουτέστιν ὁ Θεός. Ἔστιν οὖν ἅπασι: Σημείωσαι ὅτι φωτός οὐσία ὁ Θεός, καί τό φύσει ἀρετή, καί

θέσει ἀρετή. Ἡγοῦνται: Σημείωσαι, ὅτι μετά Θεόν ἀρχή πάσης ἀρετῆς οἱ ἀνώτατοι νόες, δι'

ὧν πρώτων ἔχομεν τήν τοῦ Θεοῦ ἔλλαμψιν. Ἐμπύριον ἰδιότητα: Σημείωσαι, ὅτι κατά ἰδιότητα ἐμπύριοι οἱ ἀνώτατοι νόες. Θρονίαν: Καλῶς ἑρμηνεύει τί εἰσι θρόνοι τῶν οὐρανίων, τό ἀνεῳγμένην τήν

περί Θεοῦ νόησιν ἔχειν· θρονίαν δέ φησιν ἰδιότητα τήν ἀποκληρωτικῶς ἀποφανθεῖσαν τῶν ἁγίων θρόνων ἀρχήν.

Ὑφειμένων: Περί τῶν ὑποβεβηκυιῶν τάξεων, ὅπως διά τῶν πρώτων μετέχουσι τῶν θείων.