82

καί ταυτότητος, καί ἀνεκφοιτήτως εἰς ἑαυτόν ἱδρυμένος, σωτηρίας ἕνεκα πάντων ταῖς προνοητικαῖς προόδοις ἐπί πάντα τάς τῆς ἀγαθότητος ἐλλάμψεις ἐκτείνει, καί πᾶσι πάρεστι τῆς ἰδίας ἱδρύσεως οὐκ ἀποστάς· οὕτω καί ὁ ἐπίσκοπος, κατά μίμησιν ὡς δυνατόν συμβολικῶς τοῦ Θεοῦ, ἐπί τῆς ἰδίας στάσεως μένων, τουτέστι (14Ε_350> τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς, πρόεισι προνοίᾳ φιλανθρωπίας ἐπί τά δεύτερα, τουτέστιν εἰς τό κατιέναι πρός τόν ἐπιστρέφοντα, καί διδάσκει αὐτόν, καί χρίει, καί σφραγίζει, καί μεταδίδωσι τοῦ δώρου βαπτίσας. Ταῦτα δέ πάντα ὡς λειτουργικά δεύτερά εἰσι τῆς ἀρχῆς αὐτοῦ. Πληρώσας οὖν τά δεύτερα πάντα, πάλιν ἐπάνεισιν ἐπί τό θυσιαστήριον, παριστῶν συμβολικῶς ἐπί τοῦ Θεοῦ ὅτι, καίτοι προελθών προνοητικῶς εἰς τά δεύτερα τῆς τοῦ προσελθόντος ἕνεκα σωτηρίας, ὅμως οὐκ ἀπέστη τοῦ τά οἰκεῖα πράττειν καί ἐν τοῖς αὐτοῦ εἶναι, τουτέστιν ἐν τοῖς τῆς περί Θεόν θεωρίας ὑψώμασιν, ἀλλ' ἀπό θείων, ἀντί τοῦ ἐκ τῆς τῶν περί νεοφωτίστων ἁγίας λειτουργίας, εἰς θεῖα, οἱονεί πρός τό τῆς θεολογικῆς θεωρίας ὕψος πάλιν ἐπιστρέφει, πρός τό τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δοκοῦν ἀγόμενος καί μεταγόμενος. Ταῦτα καί μετά βραχέα φησίν ἐν τῇ θεωρίᾳ τοῦ μυστηρίου τῆς κοινωνίας.

Τῇ δι' ὕδατος: Τῷ γάρ ὕδατι τά ἀκάθαρτα καθαίρονται. Γ'. § 1. Αἰνισσομένη: Ὅτι πρός τούς ἀκούοντας δεῖ καί τάς ἑρμηνείας

ποιεῖσθαι· καί ὅτι οἱ πολλοί ἀνήκοοί εἰσι τῶν τοιούτων μυστηρίων, ὅπερ λέγει πληθύν.

§ 2. Ἑνοειδῆ τῆς πληθύος: Ἑνοειδῆ φησι τήν θεοειδῆ, πληθύος δέ, τῶν πολλῶν καί ἀνιέρων.

Ἐν τῇ Περί νοητῶν: Ὅτι περί νοητῶν καί αἰσθητῶν σύγγραμμα αὐτῷ πεπόνηται, καί τί περιέχει.

§ 3. Λέγωμεν τοίνυν: Θεωρίαι. Τῶν νοερῶν: ∆ύο κακίας λέγει τῶν νοερῶν· ἤ γάρ τελείως ἀφίστανται τοῦ

θείου φωτός, ἐρῶσαι τῆς κακίας, ἤ τό δοθέν αὐταῖς τῆς ἐλλάμψεως μέτρον περιφρονήσασαι, καί ὑπερβῆναι τοῦτο τολμηρῶς ἐπιχειρήσασαι, καί τό ὑπερβαῖνον τήν δύναμιν αὐτῶν καταλαβεῖν ἀτονήσασαι, ἀποτεύξονται πάντως καί τοῦ δοθέντος αὐταῖς μέτρου, τοῦ θείου φωτός ἀναλλοιώτου μένοντος πανταχοῦ.

Αὐθαίρετος: Σημείωσαι, ὅτι πᾶσα νοερά ὄψις καί δύναμις (14Ε_352> εἴτε ἀγγέλων εἴτε καί ἀνθρώπων αὐθαίρετός ἐστι καί αὐτεξούσιος· καί πῶς ἐν κακίᾳ γίνεται.

Ἀπήρτηται: Ὥσπερ τό συνηρτῆσθαι δηλοῖ τό συναρμόσθαι, οὕτω καί τό ἀπηρτῆσθαι τό ἐκπεπτωκέναι τῆς ἁρμογῆς καί τῆς συμφυΐας· ἔσθ' ὅτε δέ καί τό ἐκκρεμᾶσθαι ἡ λέξις δηλοῖ. Ἐνταῦθα μέντοι κατά τό πρότερον σημαινόμενον εἴληπται.

Εἴτε τοῦ μετρίως: Ἐξ εἰκόνος τοῦ αἰσθητοῦ φωτός ἐπί τό τῶν θείων νοήσεων σύμμετρον ἁρμόσεις τό εἰρημένον· ἐπεί καί γέγραπται, «ὑψηλότερά σου μή ζήτει· ἅ προσετάγη σοι, ταῦτα διανοῦ»· μέτρον γάρ ἐν τούτοις τό σύμμετρον λέγει.

Τῶν μέν ἀνοικείων: Τῶν μή ἐναρμοζόντων αὐτῇ, ὡς ὑπερεχόντων. Πρός ταύτην ὁ θεῖος: Τίνος τύπος ὁ ἐπίσκοπος. Προσιοῦσιν ταῖς: Ὧδε σαφῶς, ὅτι πρός τούς ἀκούοντας διδάσκει. § 4. Ἐπιγνώμονες: Σημείωσαι, ὅτι πρῶτον δῶρον ἐκ τῆς ἀκριβοῦς

διδασκαλίας κτᾶταί τις τό ἐπιγνῶναι ἑαυτόν, ἵνα τό ἐν τῷ νόμῳ φυλάξῃ, «πρόσεχε σεαυτῷ», ὡς καί ὁ θεῖος ἔφη Βασίλειος· οὕτω γάρ τέως μιμεῖται ἀγγέλους τούς γινώσκοντας ἑαυτούς.

Ὁρατόν ἀνατρέχων: Ὁρατόν ἐνταῦθα τό θεωρητόν, ἤγουν ἐπιστητόν λέγει· ἀνατρέχων δέ, τουτέστιν ὅλος κινούμενος ἐπί τό ὁρᾷν· ἱερόν δέ δῶρόν φησι τό εἶναι ἑαυτοῦ ἐπιγνώμονα.