45

δυνάμενοι τά σκώμματα διευθύνειν τε καί διελέγχειν ἅ φασιν αὐτοί, δέον ἐπί σφάς αὐτούς τρέπειν τήν ὀργήν, καί μᾶλλον ἀσχάλλειν, ὅτι μή σπουδάσαντες ἔγνωσαν καί αὐτοί τά περί 14Ε_188 γνῶσιν ἀνηγμένα· ἤ τἀληθές, ὅτι μή πρός τούς ἱκανούς περί τά τοιαῦτα φιλομαθῶς γεγονότες, τῶν ἀπορημάτων ἀπελύθησαν. Ἀλλά τολμῶσί τινες λοιδορεῖν εἰς αἱρέσεις τόν θεῖον ∆ιονύσιον, καθάπαξ καί τά τῶν αἱρετικῶν ἀγνοοῦντες· ἦ γάρ ἄν, ἐξ ἐκάστου τῶν κατακεκριμένων ἐν τοῖς αἱρετίζουσι συγκρίνοντες, τά παρά τούτων δόγματα πολλῷ· τῶν φλαύρων ἀφεστηκότα διεγίνωσκον, καθόσον φῶς ἀληθές καί σκότος. Τί γάρ εἴποιεν ἐν τοῖς περί τῆς μόνης προσυνητῆς Τριάδος θεολογουμένοις παρ' αὐτῶ; Τί δ' ἄν περί τοῦ τῆς παμμακαρίας ταύτης Τριάδος ἑνός Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ μονογενοῦς Θεοῦ Λόγου τελείως ἐνανθρωπῆσαι θελήσαντος,· Οὐχί ψυχήν ἔννουν καί σῶμα τό καθ' ἡμᾶς γήϊνον διεξῆλθε καί τά λοιπά τά ὅσα, τοῖς ὀρθοῖς ἐντέτακται διδασκάλοις; Τί δέ περί νοητῶν καί νοερῶν καί τῶν αἰσθητῶν μέμψαιτ' ἄν τις εἰκότως, ἤ περί τῆς καθολικῆς ἡμῶν ἀναστάσεως τῆς μετά σώματος τοῦ καθ' ἡμᾶς καί τῆς ἡμῶν ψυχῆς γενησομένης, καί περί τῶν τότε δικαιωτηρίων, δικαίων τε καί τῶν μή τοιούτων; Εἰς τά γάρ, συλλήβδην εἰπεῖν, ἡ καθ' ἡμᾶς ἀφορᾷ σωτηρία, ἅτινα πλατέως διεξελθεῖν οὐ δίκαιον, τῆς ἐπί σχολίων ἐξηγήσεως ἅπαντα κατά καιρόν ἐπισημαινομένης.

Ναί, φασίν, ἀλλ' οὐκ ἔγραψεν αὐτοῦ τάς συντάξεις Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου, καί μήν οὐδ Ὠριγένης.

Πρός οὕς λεκτέον, ὡς πάμπολλα παρῆκεν Εὐσέβιος οὐκ ἐλθόντα περί χεῖρας οἰκείας· καί γάρ οὔτε φησίν ἅπαντα καθάπαξ συναγηοχέναι, μᾶλλόν γε μήν ὁμολογεῖ καί ἀριθμοῦ κρείττονα βιβλία καθεστάναι μηδαμῶς εἰς αὐτόν ἐληλυθότα· καί πολλῶν ἐδυνάμην μνημονεῦσαι μή κτηθέντων αὐτῷ, καί ταῦτα τῆς αὐτοῦ χώρας, ὡς Ὑμεναίου καί Ναρκίσσου τῶν ἱερασαμένων ἐν Ἰεροσολύμοις. Ἐγώ γοῦν ἐνέτυχόν τισι τῶν Ὑμεναίου. Καί μήν οὔτε Πανταίνου τούς πόνους ἀνέγραψεν, οὔτε τοῦ Ρωμαίου Κλήμεντος, πλήν δύο καί μόνων ἐπιστολῶν, ἀλλ' 14Ε_190 οὔτε πλείστων ἑτέρων. Ὁ γάρ Ὠριγένης, οὐκ οἶδα εἰ πάντων, μόλις δέ τεττάρων ἐμνήσθη. ∆ιάκονος δέ τις Ρωμαῖος, Πέτρος ὄνομα, διηγήσατό μοι, πάντα τά τοῦ θείου ∆ιονυσίου σώζεσθαι κατά τήν ἐν Ρώμῃ τῶν ἱερῶν βιβλιοθήκην ἀνατεθειμένα.

Γράφει δέ τά πλεῖστα πρός τόν τρισμακάριον Τιμόθεον, τόν τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Παύλου φοιτητήν, Ἐφεσίων ἐπίσκοπον, ὑπό τῶν κατά τήν Ἔφεσον τῆς Ἰωνικῆς φιλοσοφίας προεστώτων, ὡς εἰκός, πάσχοντα πράγματα, καί πυνθανόμενον, ὡς εἰδήμονος τῆς ἐξωτερικῆς φιλοσοφίας, ἵνα καί μᾶλλον ἀγωνίζοιτο· καί οὐδέν ἀπεικός· ἐπεί καί ὁ θεοφιλής ἀπόστολος Παῦλος ταῖς Ἑλλήνων ἐχρήσατο ρήσεσι, ταύτας ἀκούων τυχόν παρά τῶν συνόντων αὐτῷ, τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας ἐμπείρων. Συνίστησι δέ καί τοῦτο, ∆ιονυσίου ταῦτα φιλαλήθως τά συγγράμματα καθεστάναι· τό γάρ ἀνεπιτηδεύτως μνημονεύειν αὐτόν ρήσεων τῶν συνακμασάντων αὐτῷ ἀνδρῶν, ὧν αἵ τε θεῖαι τῶν ἀποστόλων μνημονεύουσι ἐπιστολαί, τό τῶν συγγραμμάτων ἀσκευώρητον ἀποφαίνουσι· μάλιστα δέ πάντων τό τῶν δογμάτων ἀσφαλέστατον.

Ἐπειδή δέ τινές φασι, μή εἶναι τοῦ ἁγίου τό σύγγραμμα, ἀλλά τινος τῶν μεταγενεστέρων, ἀνάγκη αὐτούς καί τῶν ἀπηγορευμένων τινά καί ἀτόπων αὐτόν τιθέναι, καταψευδόμενον τοιαῦτα ἑαυτοῦ, ὡς συνῆν τοῖς ἀποστόλοις, καί ἐπέστελλεν οἷς οὐδέ συνεγένετό ποτε κατ' αὐτούς, οὐδέ ἐπέστειλε.

Τό δέ καί πλάσασθαι προφητείαν πρός τόν ἀπόστολον Ἰωάννην ἐν ἐξορίᾳ ὄντᾳ ὡς ἐπανήξει πάλιν εἰς τήν Ἀσιάτιδα γῆν καί τά συνήθη διδάξει, τοῦτο τερατολόγου ἀνδρός καί προφήτου δόξαν ἐκμανῶς θηρωμένου.