88

Οἱ πανίεροι: Οἱ πιστοί καί πρός Θεόν καί πρός ἀλλήλους ἡνωμένοι. α'. Καθολικῇ: Καθολικήν ἔφη τήν ὑμνολογίαν, ἤ ὡς ὑπό πάντων ἀδομένην, ἤ

ὡς ὑπέρ καθολικῆς χάριτος γινομένην. β'. Τόν ὕμνον δέ τοῦτον. Σημείωσαι, ὅτι τόν ὕμνον, σύμβολον καί ὁμολογίαν

καί εὐχαριστίαν ἐκάλεσε. ∆οκεῖ γάρ μοι: Πρός τί πέρας ὁρᾷ τό σύμβολον. γ'. Τήν μέν οὐσίαν: Τουτέστι κατά τόν τοῦ Ἀποστόλου λόγον εἰπόντος,

«πάντα γάρ ἡμῶν ἐστιν». Ἀρχέτυπα δέ κάλλη φησί τά τῇ θεία φύσει ἐπιθεωρούμενα, ὧν τήν κατά τό ἐνδεχόμενον μετουσίαν τοῖς ἀνθρώποις ἐδωρήσατο, ἤ τό κατ' εἰκόνα λέγει καί καθ' ὁμοίωσιν.

δ'. Ἐπισκευαστοῖς. Τουτέστι τοῖς ἐξ αὐτοῦ κατασκευαζομένοις ἀγαθοῖς εἰς ἡμᾶς.

ε'. Παντελεῖ τῶν: Σημείωσαι, τί φησι περί Χριστοῦ, ἤγουν τῆς τελείας αὐτοῦ ἐνανθρωπήσεως, καί κατά Ἀπολλιναρίου.

Ὁ θεῖος ἄρτος: Σημείωσαι, ὅτι οὐ μόνον ὁ ἅγιος ἄρτος κεκαλυμμένος προετίθετο, ἀλλά καί τό θεῖον ποτήριον, ὅπερ νῦν οὐ γίνεται.

§ 8. Θειότατος ἀσπασμός: Σημείωσαι, διά τί ὁ ἀσπασμός δίδοται. Ἐπιθυμίας, ἐξ: Σημείωσαι, ὅτι αἱ ἐμπαθεῖς ἐπιθυμίαι μερισταί εἰσι, μερίζουσαι

ἡμᾶς καί τοῦ Θεοῦ καί ἀλλήλων, τάχα δέ καί ἑαυτῶν. Ὁμοειδεῖς ἀπέχθειαι: Τουτέστι πρός τούς ὁμοίους ἀνθρώπους. § 9. Πτυχῶν: ∆ιά τί μετά τόν ἀσπασμόν δίπτυχα ἀναγινώσκεται. (14Ε_376> Τούς ὁσίως: Σημείωσαι, ὅτι τά δίπτυχα τῶν ἀποθανόντων ἐπί

αὑτοῦ μόνον ἀνεγινώσκετο, οὐχ, ὡς νῦν, καί τῶν ζώντων. Ἡ θεολογία φησί: Ταῦτα ἐκ τῆς λεγομένης Σοφίας Σολομῶντος· καί

σημείωσαι, ὅτι καί οὗτος ὁ ἅγιος πατήρ ταύτῃ ἐχρήσατο. Σκόπει δέ: Τοῦτό φησιν, ὅτι τό λεγόμενον ἐν προφήταις ἀναμνῆσαι ἑνώπιον

Κυρίου, οὐχ οὕτω δεῖ νοεῖν, ὡς τῆς μνήμης τοῦ Θεοῦ ἀνανεουμένης· ἐν τῇ φαντασίᾳ τοῦ μνημονικοῦ, ὅπερ ἐπί τῶν ἐν σαρκί προσδεδεμένων νοερῶν, τουτέστιν ἡμῶν, συμβαίνει, ἀλλά μνήμη Θεοῦ εἰκότως λέγοιτ', θεοειδεῖς ἐν αὐτῷ γενομένους δι' ἐναρέτου βίου, καί ἀξιωθέντας τῆς ἀνεπιλήστου περί αὐτόν γνώσεως. Σημείωσαι πῶς λαμβάνει τό ρητόν τοῦ ψαλμοῦ.

Συμβόλων: Τοῦ σώματος καί αἵματος. § 10. Ὕδατι τάς: Τί τό νίψασαι τάς χεῖρας, καί πότε. Φησίν, ὁ λελουμένος: Σημείωσαι, πῶς λαμβάνει ὁ πατήρ τό τοῦ Κυρίου

ρητόν, τό λέγον, «ὁ λελουμένος οὐ χρείαν ἔχει τούς πόδας νίψασθαι». Ἡ δέ σύνταξις τῶν προκειμένων πρός τό ὑπαινίσσεται τήν ἀπόδοσιν ἔχει, ἵν' ᾖ τό λεγομένον οὕτως· Ὅτι μέν τόδε ἐστίν, ὑπαινίσσεται, ὁ λουτήρ μέν ἐν τῇ νομικῇ λατρείᾳ, ἐν δέ τῇ καθ' ἡμᾶς ἡ τῶν χειρῶν ἀπόνιψις. Τό δέ ἄσχετος καί ἀπόλυτος δηλοῖ, ὡς τῇ ἥττονι οὐκ ἐνεχθήσεται ἀγωγῇ καί διαθέσει. Ἄλλως· Ἡ καθ' ὑπέρβασιν τῆς συντάξεως ταύτης ἀνάγνωσις οὕτως ἁρμοσθήσεται· ὅτι μέν οὖν, ὡς τά λόγιά φησιν, ὁ λελουμένος οὐ δεῖταί τινος ἑτέρας καθάρσεως, εἰ μή τῆς τῶν ἄκρων, εἴτ' οὖν ἐσχάτων, ἑαυτοῦ νίψεως, δι' ἧς (14Ε_378> ἀκροτάτης καθάρσεως ἐν πανάγνῳ τοῦ θεοειδοῦς ἕξει ἄχραντον ποιήσεται· καί ἀκηλίδωτον τήν ἐπιστροφήν, καί πρός τά δεύτερα προϊών ἀγαθοειδῶς· ὡς τοῦ θεοειδοῦς ἀποσώζων τό πλῆρες καί ὁλόκληρον, ἄσχετος ἔσται καί ἀπόλυτος, ὡς καθάπαξ ἑνοειδής καί πρός τό ἕν αὖθις ἑνιαίως ἐπιστρεφόμενος.

Εἰ μή τῆς τῶν ἄκρων: Τί ἐστι τό μή δεῖσθαι τόν λουσάμενον ἑτέρας νίψεως, εἰ μή τά ἄκρα νίψασθαι· δεύτερα δέ φησι τά αἰσθητά, εἰς ἅ διά φαντασίας προσπάσχει ἡ ψυχή.