75

βραχίονες, οὕς ὠλένας φησί, καί τί τό στῆθος, καί τί τό νῶτον καί οἱ πόδες, καί τί τό ἐλαφρόν τῶν πτερῶν καί τά ἑξῆς.

Τάς δέ τῶν ὀσφραντῶν: Ἐν τούτοις φυσιολογεῖται τό ἰδίωμα τοῦ σωματικοῦ ὀφθαλμοῦ· κατά ἀναγωγήν δέ ταῦτα μεταβάλλει, ὥσπερ καί τά τῶν λοιπῶν ἀνθρωπίνων μελῶν, εἰς θεωρίαν τῶν ἐν ἀγγέλοις φυσικῶν δυνάμεων.

Καί τροφίμων ὀχετῶν: Ὀχετόν νόησον τήν τῆς σοφίας ἀνυπέρβλητον χύσιν, κατά τό εἰρημένον, «ἐκχεῶ ἀπό τοῦ (14Ε_318> Πνεύματός μου ἐπί πᾶσαν σάρκα», καί τά ἑξῆς. ∆ιαβαίνει γάρ ἡ θεία γνῶσις ἀπό τοῦ Θεοῦ διά τῶν νοητῶν δυνάμεων ἐπί τούς θείους ἀνθρώπους κατά τήν ἑκάστου ἀναλογίαν.

Ἑνοειδῆ: Κατά παράληψιν νοήσεως. Προνοητικῇ δυνάμει: Πᾶσα, φησί, νοητή δύναμις τήν γινομένην εἰς αὐτήν

θείαν γνῶσιν πληθύνει, τουτέστι σαφηνίζει πρός τό νοηθῆναι ὑφ' ἡμῶν, διερμηνεύουσα τά ὁραθέντα, ὡς παρά τῷ ∆ανιήλ εὑρήσεις, ὅτε διηρμήνευσεν αὐτῷ ὁ ἄγγελος τό ἐνύπνιον ὅπερ εἶδε.

Τήν δ' αὖ καρδίαν: Περιείληπται παρ' ἡμῖν ἡ καρδια, οἷον κέντρον πρώτως τήν ζωήν δεδεγμένον, ἐπειδή κατά τόν θεῖον Βασίλειον πρώτη κτίζεται ἡ καρδία· εἶτα ὡς ἀπό κέντρου πᾶν τό σῶμα πλαστουργεῖται, ὥστε πανταχοῦ ταύτην τήν ζωήν διατείνειν εἰς τό σῶμα· εἴτε γάρ ἡ σύμφυτος θερμότης ζωοποιεῖ τό σῶμα, εἴτε τό πνεῦμα, εἰτε τό αἷμα, πάντων τούτων πηγή ἡ καρδία. ∆ιό καί τισιν ἔδοξε πᾶν τό ζωτικόν ἀθρόον καί οἷον ἐνταῦθα πρώτως μάλιστα ἱδρῦσθαι, καίτοι πανταχοῦ τοῦ σώματος ὄν καί οὐ κατεχόμενον τόπῳ, οὔτε περιγεγραμμένον ἐν τόπῳ, οὔτε συνεχόμενον ὑπό τοῦ σώματος. Οὕτως οὖν καί ἐπί τῶν ἀοράτων τάξεων, εἴτε ἐν τῷ παντί, εἴτε κατ' εἶδος διακονικῶς προνοουσῶν· οἱονεί γάρ ἐν μέσῳ καί καρδίας τόπῳ νοητέον αὐτάς, καί ὡς κέντρον πηγαίας ζωῆς ἱδρῦσθαι· καίτοι ἀκρατεῖς οὔσας καί οὐ περιγεγραμμένας τόπῳ ἤ μέρει σωματικῶς, ὧν συνέχουσι προνοεῖν θεόθεν ταχθεῖσαι.

Καί τό φρουρητικόν: Τό ρητόν οὕτως σύνθες· Τό φρουρητικόν τῆς ζωοποιοῦ διαδόσεως· εἶτα ὡς ἐπί τῆς ὑποκειμένης καρδίας.

∆ιό καί ὑποπτέρους: ∆ιά τί ἐπτερωμένοι οἱ πόδες τῶν ἀγγέλων, (14Ε_320> ἵνα δείξῃ τό αὐτοκίνητον καί τό πρός τό θεῖον ἀνατατικόν, καί πρός τά ἐπίγεια ἀκοινώνητον, ὅσον μή τό ἐμπαθές ἐν αὐτοῖς εἶναι, ἐπεί ὤφθησαν καί ἐπί γῆς ἄγγελοι.

Πτερῶν ἐλαφρία: Τί ἐλαφρά πτερωτά. Καί καθαρεῦον: Τῆς τῶν ἔκτός προσθήκης, οἷον τροφῶν καί ἀμφίων, οἷς τά

καθ' ἡμᾶς συγκρατεῖται. Πολυποίκιλος σοφία: Ἡ πολυποίκιλος σοφία τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο τό ρητόν

ἀποστολικόν ἐστι· καί διά τί πολυποίκιλον αὐτήν εἶπεν ὁ θεῖος ἀνήρ; Καίτοι τό ποικίλον ἐπί κακούργου δεχόμεθα· ἄλλως τε καί ἐνταῦθα ὁ μέγας ∆ιονύσιος ἁπλῆν καί πολυποίκιλον αὐτήν εἶπε· δοκεῖ δέ τά δύο ἐναντία· λέγομεν οὖν, ὅτι τό 'ἁπλῆ σοφία' διά τοῦτο εἶπεν, ἵνα δηλώσῃ τό ἀσύνθετον τοῦ Θεοῦ καί τό μηδεμιᾶς διπλόης ἐπιδεόμενον· οὔτε γάρ ἐκ μαθήσεως σοφός ὁ Θεός, ἀλλ' αὐτόχρημα σοφία ἐστι: Τό δέ πολυποίκιλον, διότι εἰς πολλά γνώσεως εἴδη μετατυποῦται διά τήν τῶν ἐλλαμπομένων ἀσθένειαν· ἀρχιερεύς γάρ ἐστι μέγας συμπάσχων ταῖς ἡμῶν ἀσθενείαις. Ἡ καί οὕτως· Ἁπλῆ μέν λέγεται σοφία Θεοῦ πρός τῆς οἰκονομίας, ὅτι πάντα ὡς Θεός ἐδημιούργησε, καί ἐν τοῖς τότε δικαίοις τήν ἰδίαν ἀπερικαλύπτως ἐπιδεικνύμενος δύναμιν, ὡς ἐπί Μωσέως καί Ἀβραάμ καί τῶν ἑξῆς· ὅτε δέ τό τῆς οἰκονομίας μυστήριον κατειργάζετο, ἡ πολυποίκολος εἰκότως κληθείη. Ἄνθρωπος γάρ γενόμενος, καί ὑπό νόμον χρηματίσας, καί παθών, καί ἐν νεκροῖς εὑρεθείς, οὕτω διά σαρκός καί τῆς ἐνούσης αὐτῇ ἀσθενείας, ἐθριάμβευε πάντα ἐχθρόν, καί τόν ἅδην