Caput VI.

0133B

Sed si certaminis nomine Deus nobis martyria proposuisset , per quae cum adversario experiremur, ut a quo libenter homo elisus est, eum jam constanter elidat, hic quoque liberalitas magis, quam acerbitas Dei praeest. Evulsum enim hominem de diaboli gula per fidem, jam et inculcatorem ejus voluit efficere per virtutem; ne solummodo evasisset, verum etiam evicisset inimicum. Amavit, qui vocaverat in salutem, invitare et ad gloriam; ut gaudeamus liberati, exultemus etiam coronati. Agonas istos, contentiosa solemnia et superstitiosa certamina graecarum et religionum et voluptatum, quanta gratia saeculum celebret, etiam Africae liquit . Adhuc Carthaginem singulae 0133C civitates gratulando inquietant, donatam pythico agone post stadii senectutem. Ita ab aevo dignissimum creditum est stadiorum experimentum, committere artes, corporum et vocum praestantiam 0134A exprimere , praemio indice, spectaculo judice, sententia voluptate: qua nulla sunt praelia, non nulla vulnera , pugni quassant, calces arietant, cestus dilaniant, flagella dilacerant: nemo tamen agonis praesidem suggillaverit, quod homines violentiae objectat, injuriarum actiones extra stadium, sed quantum livores illi et cruores et vibices negotiantur intendet : coronas scilicet, et gloriam, et dotem, privilegia publica, stipendia civica , imagines, statuas, et qualem potest praestare saeculum de fama aeternitatem, de memoria resurrectionem. Pyctes ipse non queritur dolere se, nam vult, corona premit vulnera, palma sanguinem obscurat; plus victoria tumet quam injuria . Hunc tu laesum existimabis, quem vides laetum? Sed 0134B nec victus ipse de agonotheta casum suum exprobrabit. Deum dedecebit artes et disciplinas suas educere in medium, in hoc saeculi spatium, in spectaculum hominibus et angelis et universis potestatibus? carnem atque animam probare de constantia atque tolerantia? dare huic palmam, huic honorem, illi civitatem, illi stipendia? etiam quosdam reprobare, et castigatos cum ignominia summovere? Nimirum praescribes Deo, quibus temporibus, aut modis, aut locis de familia sua judicet, quasi non et praejudicare judici congruat. Quid nunc, si non certaminis nomine in martyria fidem exposuisset, sed et proprii profectus; nonne oportebat illam habere aliquem spei cumulum, cui studium suum cogeret, votumque suspenderet, quo eniteretur ascendere, 0134C cum terrena quoque officia in gradus aestuent? aut quomodo multae mansiones apud Patrem, si non pro varietate meritorum? quomodo et stella a stella distabit in gloria (I Cor. XV) , nisi pro 0135A diversitate radiorum? Porro, et si fidei propterea congruebat sublimitatis et claritatis aliqua prolatio, tale quid esse oportuerat illud emolumenti, quod magno constaret labore, cruciatu, tormento, morte. Sed respice compensationem: cum caro et anima dependitur, quibus in homine carius nihil est; alterum manus Dei, alterum flatus ; ipsa dependi in profectu , quorum est profectus; ipsa erogari, quae lucrifiant ; eadem pretia, quae et merces. Prospexerat et has Deus imbecillitates conditionis humanae, adversarii insidias, rerum fallacias, saeculi retia, etiam post lavacrum periclitaturam fidem, perituros plerosque rursum post salutem, qui vestitum obsoletassent nuptialem, qui faculis oleum non praeparassent, qui requirendi per 0135B montes et saltus, et humeris essent reportandi. Posuit igitur secunda solatia, extrema praesidia, dimicationem martyrii, et lavacrum sanguinis exinde securum. De cujus felicitate David: Beati quorum dimissa sunt delicta, et quorum opertae sunt iniquitates (Ps. XXXII, 1) . Beatus vir cui non imputaverit Deus delictum. Proprie enim martyribus nihil jam reputari potest, quibus in lavacro ipsa vita deponitur. Sic dilectio operit multitudinem delictorum (I Petr. IV, 8) , quae Deum scilicet diligens ex totis viribus suis, quibus in martyrio decertat, ex tota anima sua (Matth. XXII, 37) , quam pro Deo ponit, hominem martyrem excudit. Haec tu remedia, consilia, judicia, spectacula etiam Dei atrocitatem judicabis ? sanguinem hominis Deus concupiscit? Et tamen ausim 0135C dicere, si et homo regnum Dei, si homo certam salutem, si et homo secundam regenerationem. Nulli compensatio invidiosa est, in qua aut gratiae, aut injuriae communis est ratio.