Liber Secundus.

Argumentum.

0281D

—I. Cum libro praecedenti definierit Tertullianus deum Marcionis Deum non esse, regulis certis praescribentibus unicam esse divinitatem; hoc libro Deum Creatorem digne Deum esse, utpote bonum, non malum, defendit,

II. Praemissa invectiva in Marcionitas, qui sua curiositate 0282D Deo negotium faciunt, de arbitrio sensus sui Deum pensitantes.

III. In primis autem docet bonitatem Dei Creatoris aeternam esse,

IV. Praesertim ex hominis et mundi factura ac ea quam homini praescripsit lege;

0283A V. Neque enim lapsum hominis Deo, sed libero arbitrio hominis imputandum:

VI. Et vero Dei bonitatem ac rationem hominis hoc requisivisse, ut constitueretur homo liberi arbitrii; utpote cum nec boni nec mali merces jure ei pensaretur, qui aut bonus aut malus necessitate fuisset inventus, non voluntate:

VII. Id ipsum etiam exigere Dei gravitatem, fidem et patientiam:

VIII. Prorsus itaque homini delictum imputandum quem ad recte vivendum creaverat Deus:

IX. Neque propterea Deo id imputandum, quod afflatus Dei sit anima quae delinquit; quia habet quidem anima illas lineas Dei qua immortalis, qua libera sui arbitrii, qua praescia plerumque, qua rationalis; 0283B tamen et in his imago dumtaxat Dei, non usque ad ipsam vim divinitatis.

X. Neque etiamsi in diabolum transcriberetur culpa, ut instinctorem delicti, propterea in Creatorem dirigendam, ut in auctorem diaboli, utpote qui angelus a Deo et bonus factus sit, non diabolus, id est delator.

XI. Porro, si post delictum hominis judex et severus fuerit Deus, non ad malitiam, sed ad justitiam pertinere;

XII. Quae justitia cum perpetuo in Deo cum bonitate conspirarit, non recte seorsum deputari Deum bonum, et seorsum Deum justum;

XIII. Imo vero omne justitiae opus bonitati Dei procurare, quippe cum timor judicii ad bonum, non ad malum, conferat:

XIV. Si quando itaque Deus legatur condens mala, de 0283C malis poenae, non culpae, intelligi:

XV. Justitiam proinde esse, atque adeo bonitatem Dei, quae severitas videatur;

XVI. Et judici non exprobranda quae justitiae accidunt, non magis quam medico ferramenta quae secant, inurunt, amputant et constrictant:

XVII. Denique totum ordinem Dei bonitatis ex ejus misericordia in errantes, patientia in non resipiscentes, et praestantia in merentes.

XVIII. Deinde ad antitheses veniens Marcionis, etiam ad bonitatem Dei pertinere probat talionis poenam, ciborum immundorum prohibitionem, et sacrificiorum onera;

XIX. Nec minus etiam legales quasque disciplinas, ne illi momento vacarent a Dei respectu;

XX. Imo vero etiam rapinam argenti mandatam a Deo 0283D Hebraeis in Aegyptios; pluris enim valuisse sexcentorum millium per tot annos, et filiorum jacturam quos merserant:

XXI. Nullam vero etiam contrarietatem esse in Deo prohibente sabbatis operari, et jubenti arcam circumferri etiam in sabbato:

0284A XXII. Neque etiam similitudinum prohibitarum legi refragari aenei serpentis, aut Cherubin et Seraphin aureas effigies, quae longe diversas habebant caussas ab idololatria, de qua, vetans similitudinem fieri, subjicit: Non adorabitis, neque servietis eis; fuisse enim etiam rationalem Dei institutionem sacrificiorum (avocantis ab idolis), quae tamen rursus rejecerit.

XXIII. Non recte etiam levem Deum dici, cum reprobat aliquando probatos, aut probat quandoque reprobandos; nihil enim magis bono etiam judici convenire, quam pro praesentibus meritis, et rejicere, et allegere:

XXIV. Proinde poenitentiam apud Deum prave interpretari Marcionem, nam et in graeco sono (utpote μετάνοια) poenitentiae nomen non ex delicti confessione, sed ex animi demutatione compositum est.

0284B XXV. Nec absimiliter prave ab illo intelligi illud: Adam, ubi es? et illud ad Cain, Ubi est frater tuus? Item illud de Sodoma et Gomorrha, Descendens videbo, etc.;

XXVI. Item etiam juramentum Dei per semetipsum, et verba illa ad Moysen, Sine me, et indignatus ira disperdam illos.

XXVII. Denique reliquas pusillitates quas Deo objiciebant Marcionitae non tantas esse quantas etiam ipsi in Christo fatentur, cui apparitiones illae Veteris Testamenti adscribendae sint.

XXVIII. Postremo adversus Marcionem alias suas antitheses aemulas facit ad finem usque libri. Pam.

Argumentum.— Quidquid a Deo Patre et Creatore factum est, id sapientissime factum docet, ideoque Creatorem Deum bonum esse, non malum.