Caput II.

Caeterum, Deus, inquiunt, bonus et optimus, et misericors et miserator (Psal. CXI, 4) , et misericordiae plurimus (Joel II, 13) , quam omni sacrificio anteponit (I Reg. XV, 22; Ose. VI, 6; Matth. IX, 13, XII, 7) ; 0983D non tanti ducens peccatoris mortem, quam poenitentiam (Ezech. XVIII, 23, 32, XXIII, 11) , salvificator omnium hominum, et maxime fidelium (I Tim. IV, 10) . Itaque et filios Dei misericordes et pacificos esse oportebit (Matth. V, 9, 7) , donantes invicem, sicut et Christus donavit nobis (Coloss. III, 13) ; non judicantes, ne judicemur (Matth. VII, 1) . Domino enim suo stat quis 0984A vel cadit: tu quis es, ut servum judices alienum? (Rom. XIV, 4) . Dimitte, et dimittetur tibi (Luc. VI, 37) Talia et tanta futilia eorum quibus et Deo adulantur, et sibi lenocinantur, effoeminantia magis quam vigorantia disciplinam, quantis et nos et contrariis possumus repercutere, quae et Dei severitatem intentent, et nostram constantiam provocent? Quia, etsi bonus natura Deus, tamen et justus (Psal. VII, 12) . Ex causa enim, sicut sanare novit, ita et caedere (Deut. XXXII, 39) ; faciens pacem, sed et condens mala (Is. XLV, 7) , poenitentiam malens (Ezech. XVIII, 23, 32) , sed et Hieremiae mandans, ne pro populo peccatore deprecaretur: Quoniam si jejunaverint, inquit, non exaudiam obsecrationem eorum; et rursus: Et tu ne adoraveris pro populo, et ne postulaveris pro his in prece et 0984B oratione, quoniam non exaudiam in tempore quo invocaverint me, in tempore afflictionis suae (Jer. VII, 16, XI, 14, XIV, 11, 12) . Et adhuc supra, idem misericordiae praelator quam sacrificii: Et tu ne adoraveris pro populo isto; et, Ne postulaveris misericordiam consequi eos. Et, Ne accesseris pro his ad me, quoniam non exaudiam utique misericordiam postulantes (Ibid.) , utique ex poenitentia flentes et jejunantes, et adflictationem suam offerentes Deo. Deus enim zelotes (Exod. X, 5, XXXIV, 14) , et qui naso non deridetur (Galat. VI, 7) , adulantiam scilicet boni ati ejus. Et qui licet patiens (Psal. VII, 12) , tamen per Esaiam comminetur patientiae finem: Tacui, numquid et semper tacebo, et sustinebo? quievi, velut parturiens; exsurgam, et arescere faciam (Isa. XLII, 14, 15) . Ignis enim praecedet 0984C ante faciem ipsius, et exuret inimicos ejus (Psal. XCVI, 3) , non solum corpus, verum et animas occidens in gehennam (Matth. X, 28) . Caeterum, judicantibus quomodo Dominus comminetur, ipse demonstrat: Quo enim judicio judicaveritis, judicabitur de vobis (Matth. VII, 2) . Ita non prohibuit judicare, sed docuit. Unde et Apostolus judicat, et quidem in causa fornicationis, dedendum ejusmodi hominem Satanae in interitum carnis (I Cor. V, 5) , increpans etiam quod fratres non apud sanctos judicarentur (I Cor. VI, 1, 0984D sqq.) . Adjiciens enim inquit: Ut quid mihi eos qui foris sunt, judicare? (I Cor. V, 12.) Dimittis autem, ut dimittatur tibi a Deo (Luc. VI, 37) . Delicta mundantur, quae quis in fratrem, non Deum admiserit. Debitoribus denique dimissuros nos in oratione profitemur (Matth. VI, 12) . Sed non decet ultra de auctoritate Scripturarum ejusmodi funem contentiosum alterno 0985A ductu in diversa distendere, ut haec restringere fraenos disciplinae, illa laxare videantur, quasi incertae, et poenitentiae subsidium illa prosternere per lenitatem, haec negare per austeritatem. Porro et auctoritas Scripturae in suis terminis stabit sine alterutra oppositione, si et poenitentiae subsidium suis conditionibus determinatur sine passiva concessione, et ipsae prius causae ejus distinguantur sine confusa propositione . Causa poenitentiae delicta condicimus. Haec dividimus in duos exitus: alia erunt remissibilia, alia irremissibilia; secundum quod nemini dubium est, alia castigationem mereri, alia damnationem. Omne delictum aut venia expungit, aut poena: venia, ex castigatione; poena, ex damtione. De ista differentia jam et quasdam praemisimus altercationes Scripturarum, hinc retinentium, hinc 0985B dimittentium delicta. Sed et Joannes docebit: Si quis scit fratrem suum delinquere delictum non ad mortem, postulabit, et dabitur vita ei (I Joh. V, 16) ; quia non ad mortem delinquit: hoc erit remissibile. Est delictum ad mortem: non pro illo dico ut quis postulet (Ibid.) : hoc erit irremissibile. Ita, ubi est conditio vel ratio postulationis, illic etiam remissionis: ubi nec postulationis, ibi aeque nec remissionis. Secundum hanc differentiam delictorum, poenitentiae quoque conditio discriminatur. Alia erit quae veniam consequi possit, in delicto scilicet remissibili; alia quae consequi nullo modo possit, in delicto scilicet irremissibili. Et superest specialiter de moechiae et fornicationis statu examinare, in quam delictorum partem debeant redigi.