Liber Tertius.

Argumentum.

0319D I. Librum hunc tertium adversus Marcionem scripturus De Christo, imprimis Christum non alterius Dei intelligendum, quam Creatoris, praescribit, tum quod praecedentibus libris determinatum sit, alium Deum non credendum quam Creatorem; tum quod probetur apostolicarum et haereticarum ecclesiarum recensu, nullam mentionem alterius Dei aut Christi agitatam ante scandalum Marcionis.

II. Deinde suspectum esse, quod tam subito venerit Christus Marcionis, antequam Pater de Filio testaretur, mittens de misso.

III. Neque vero sufficere, quod se Filium Dei probaturus esset per documenta virtutum; tum quod temerariam signorum fidem ipse Christus ostendat, etiam apud pseudoprophetas facillimam, tum quod Creator jam 0320D ante illum, et per famulos suos virtutes sit operatus.

IV. Si autem post Creatorem, illum emendaturus, revelatus sit Christus Marcionis; debuisse non ante, sed post Christum Creatoris revelari, uti etiam illum emendaret.

V. Jam vero Scripturis probaturus Christum Creatoris fuisse, cujus Scripturae ab eo adimpletae sint, praefatur, duas caussas eloquii prophetici adversariis agnoscendas; unam, qua futura interdum pro jam transactis annuntiantur; aliam, qua pleraque figurate portenduntur.

VI. Itaque Judaïcum errorem pro Marcionitis non facere, qui Christum Creatoris, tanquam extraneum interfecerint; utpote quos illum ignoraturos, Scripturis 0321A praedictum sit; idque, quatenus solum hominem arbitrabantur.

VII. Convinci autem utrosque duobus Christi adventibus, duplici a prophetis habitu demonstratos; quorum priorem, obscuriorem et indigniorem, intelligere et credere non potuerunt.

VIII. Posthaec adversus Marcionitas, et alios ipsorum errorum auctores, ab apostolo Joanne antichristos pronuntiatos, Christum defendit vere et in carne venisse, vel ex eo quod alioqui etiam christiani nominis fructus, mors Christi neganda sit, et resurrectio.

IX. Neque ipsi suffragari angelos Creatoris, quasi illi in phantasmate putativae carnis egerint apud Abraham et Lot; et tamen vere sint congressi et pasti; quod ad moriendum pro nobis non essent dispositi.

0321B X. Si autem carnem Christus tanquam indignam aspernatus est; dedignandam etiam illi fuisse illius imaginem, eo quod statum sequatur similitudo.

XI. Et vero non recte Marcionem putativam in Christo corpulentiam asseruisse, ne nativitatem ejus agnoscere cogeretur; quia poterat etiam putativam illam nativitatem accommodasse; quarum neutrum tamen possit consistere, eo quod Deo magis competat veritas, quam mendacium.

XII. Nihil etiam facere contra Christum Creatoris, quod ab Isaia Emmanuel vocandus scribatur; quo nomine non est editus; quia sufficit, quod significatione, non sono, nobiscum Deus fuerit Christus.

XIII. Neque etiam per virtutem Damasci, et spolia Samariae, et regem Assyriorum (quae Christo accommodat 0321C Isaias) bellatorem illum portendi; sed figurari magos Orientales, Christum in infantia auro et thure munerantes.

XIV. Nam et alibi (in Psalmis nempe et Apocalypsi Joannis) figurate arma bellica Christo adscribi.

XV. Prosequitur deinceps, Christi nomen non competere Christo Marcionis; tum quod proprium sit unius, et tamen etiam Creatoris Christus id nomen habuerit; tum quod ungui non potuerit, qui corpus non habuit, et proinde Christus, id est unctus, vocari nullo modo potuit.

XVI. Multo minus nomen Jesu, quem Judaei non exspectant, et Christo Creatoris competit, eo quod nihil commune esse debeat Christo alterius Dei cum Christo Creatoris.

0321D XVII. Porro iisdem pene verbis, eadem, quae supra libro adversus Judaeos, Scripturarum affert testimonia de contemptibili Christi in passione habitu.

XVIII. Item et de exitu ejus per passionem crucis, ex Pentateucho.

XIX. Item ex Psalmis et Prophetis.

XX. Postremo, probat Christum Creatoris vere Christum fuisse, quod ad illum conversae sint omnes nationes 0322A juxta praedictionem David, quae tamen neque de illo, neque de filio ejus Salomone possit intelligi.

XXI. Etenim non Judaeorum modo, sed et nationum vocationem ad Christum Creatoris, pluribus scripturis praedictam esse.

XXII. Quippe cum non alterius, sed ejusdem Dei praedicatores Apostolos, et eadem cum Christo passuros tam ipsos, quam omnes fideles, prophetatum sit.

XXIII. Verumenimvero, quia cum Judaeis negabat Christum venisse Marcion, ostendit exitum (sive exitium) ipsorum, quem ob impietatem in Christum relaturi praedicabantur, jam completum esse. Quod vane fieret, si propter Christum Dei alterius id paterentur, qui ab aemulis illius, nempe potestatibus Creatoris, in crucem actus esset; neque enim potuit Creator 0322B ulcisci, nisi suum Christum.

XXIV. Denique occasione ejus quod Marcion dicebat, restitutam iri Judaeam a Deo suo, remittens lectorem ad Librum IV. Adversus Marcionem de sinu Abrahae, et ad Opus De Spe Fidelium de dicta restitutione Judaeae, late hic etiam prosequitur millenariorum somnium, de quo latius inter paradoxa Auctoris. Scripturus Tertullianus adversus opus Marcionis ex contrarietatum oppositionibus antitheses cognominatum, ad separationem Legis et Evangelii coactum, qua duos Deos diversos, alterum Veteris, alterum Novi Testamenti dividebat,

C. I. Inprimis diversitatem praeceptorum et disciplinarum non negans, in unum et eumdem Deum competere demonstrat; ex eo quod ipse Deus Creator per 0322C Prophetas suos aliam legem novam, Evangelii nempe, orituram praedixerit pro Veteri, ac testamentum aeternum pro temporati.