Caput XV.

Secundum haec, inquit (Luc, VI) , faciebant Prophetis patres eorum. O Christum versipellem, nunc destructorem, nunc assertorem Prophetarum! Destruebat ut aemulus, convertens discipulos eorum; sibi asserebat ut amicus, sugillans insectatores eorum. Porro, in quantum non congruisset Christo Marcionis assertio Prophetarum, ad quorum venerat destructionem; in tantum congruit Christo Creatoris sugillatio in insectatores Prophetarum, quos in omnibus adimplebat; vel quia magis Creatoris est delicta patrum filiis exprobare, quam ejus Dei, qui nec propria cujusque castigat. Sed non statim, 0391C inquis, Prophetas tuebatur si iniquitatem Judaeorum affirmatam volebat, quod nec cum Prophetis suis pie egissent. Atquin nulla hic iniquitas exprobanda erat Judaeis, laudandis potius et probandis, si eos figuraverunt, ad quorum destructionem post tantum aevi Deus optimus motus est. Sed puto jam et non optimus jam aliquid et cum Creatore moratus, nec in totum Epicuri deus . Ecce enim demutat in maledictionem, et ostendit eum se esse qui novit offendi et irasci: Vae enim dicit. Sed fit nobis quaestio de verbi istius qualitate, quasi non tam maledictionis sit, quam admonitionis. Et quid caussae interest, quando et admonitio non sit sine aculeo comminationis, 0392A maxime per Vae amarior facta? Et admonitio autem et comminatio, ejus erunt qui norit irasci. Nemo enim admonebit, et nemo comminabitur ne quid faciat, nisi quid factum vindicabit: nemo vindicarit, nisi qui norit irasci. Alii agnoscunt quidem verbum maledictionis, sed volunt Christum sic Vae pronuntiasse, non quasi ex sententia sua proprie, sed quod Vae a Creatore sit, et voluerit illis asperitatem Creatoris opponere, quo suam supra in benedictionibus sufferentiam commendaret: quasi non Creatori competat, qua utrumque praestanti, et bonum Deum et judicem; ut quia praemiserat in benedictionibus benignitatem, subjiceret etiam in maledictionibus severitatem, amplitudinem disciplinae utriusque instruendae, tam ad benedictionem sectandam, 0392B quam ad maledictionem praecavendam. Nam et ita praemiserat (Deuter. XXX, 19) : Ecce posui ante vos benedictionem et maledictionem. Quod etiam in hanc Evangelii dispositionem portendebat. Alioquin, qualis est ille, qui, ut suam insinuaret bonitatem, Creatoris opposuit asperitatem ? Infirma commendatio est, quae de alterius destructione fulcitur. Atqui opponens asperitatem Creatoris, timendum eum confirmavit: si timendum, magis utique obaudiendum quam negligendum; et incipit jam Christus Marcionis Creatori docere. Tunc, si Vae Creatoris est, quod in divites spectat, ergo Christus non est divitibus offensus, sed Creator; et ratas habet Christus divitum causas, superbiam dico, et gloriam, et saeculi studia, et Dei incuriam, per quae Vae merentur a 0392C Creatore. Sed quomodo non ejusdem sit divites reprobare, qui supra mendicos probarit? Nemo non contrarium ejus quod probaverit reprobat. Itaque si Creatori deputabitur maledictio in divites, ejusdem defendetur benedictio in mendicos; et totum jam opus Christi, Creatoris est. Si Deo Marcionis adscribetur benedictio in mendicos, ejusdem imponetur et maledictio in divites; et erit par jam Creatoris, tam bonus quam et judex; nec erit jam discrimini locus, quo duo Dei fiunt; sublatoque discrimine, supererit unum Deum renuntiari Creatorem. Igitur Vae, si et vox maledictionis est, vel alicujus austerioris inclamationis, et a Christo dirigitur in divites, debeo Creatorem divitum quoque aspernatorem probare, sicut 0393A probavi mendicorum advocatorem, ut Christum in hac quoque sententia Creatoris ostendam, locupletantis quidem Salomonem (III Reg. III) , sed quia , permissa sibi optione, maluit ea postulare quae sciebat Deo grata, sapientiam, et meruerat etiam divitias consequi, quas non magis voluit: quamquam et divitias praestare, non incongruens Deo sit, per quas et divites solatio juvantur, et multa inde opera justitiae et dilectionis administrantur. Sed accidentia vitia divitiis, illa in Evangelio quoque, Vae divitibus, adscribunt: Quoniam, inquit, recepistis advocationem vestram; utique ex divitiis, de gloria earum, et saecularibus fructibus. Itaque in Deuteronomio (Deut. VIII, 12) Moyses: Ne, inquit, cum manducaveris, et repletus fueris, et domos magnas aedificaveris, pecoribus 0393B et bubus tuis multificatis , et pecunia et auro, exaltetur cor tuum, et obliviscaris Domini Dei tui. Quemadmodum et Ezechiam regem thesauris inflatum, et de eis potius quam de Deo gloriatum apud illos qui ex Perside advenerant, insilit per Esaiam (Is. XXXIX, 6) : Ecce dies veniunt, et auferentur amnia quae in domo tua sunt; et quae patres tui congesserunt, in Babylonem transferentur. Sic et per Hieremiam (Jerem. IX, 22) quoque edicit : Ne glorietur dives in divitiis suis; et qui gloriatur, scilicet in Deo glorietur. Sic et in filias Sionis invehitur per Esaiam (Is. III, 15) , cultu et divitiarum abundantia inflatas; comminabundus et alibi (Is. V, 14) nubilibus et superbis: Dilatavit orcus animam suam, et aperuit os suum, et descendent inclyti et magni et divites (hoc erit Christi 0393C vae super divites): et humiliabitur homo; utique exaltatus divitiis: et inhonorabitur vir; utique ob substantiam honorabilis. De quibus et rursus (Is. X, 23) : Ecce Dominus virtutum conturbabit gloriosos cum valentia, et elati comminuentur, et ruent gladio sublimes: qui magis quam divites? Quia receperunt scilicet advocationem suam, gloriam et honorem, sublimitatem ex divitiis . A quibus avertens nos et in Psalmo quadragesimo octavo: Ne timueris, inquit, cum dives factus fuerit homo, et cum abundabit gloria ejus; quoniam cum morietur, non tollet omnia, nec descendet cum illo gloria sua. Item in sexagesimo primo: Ne desideraveritis divitias; et si relucent, ne adjeceritis 0394A cor. Idipsum postremo verbum vae, olim per Amos in divites affluentes deliciis destinatur: Vae , inquit (Amos. VI, 4) , qui dormiunt in lectis eburneis, et deliciis fluunt in thoris suis; qui edunt haedos de gregibus caprarum, et vitulos de gregibus boum lactantes, complodentes ad sonum organorum. Tamquam perseverantia deputaverunt, et non tamquam fugientia: qui bibunt vinum liquatum, et unguentis primariis unguntur. Igitur, etsi tantummodo dehortantem a divitiis ostenderem Creatorem, non etiam praedamnantem divites etiam verbo ipso quo et Christus, nemo dubitaret ab eodem adjectam in divites comminationem per vae Christi, a quo ipsarum materiarum, id est, divitiarum dehortatio praecucurrisset: comminatio enim dehortationis accessio est. Ingerit: 0394B Vae etiam saturatis, quia esurient; etiam ridentibus nunc, quia lugebunt. His respondebunt illa, quae supra benedictionibus opposita sunt apud Creatorem: Ecce qui mihi serviunt, saturabuntur; vos autem esurietis (Is. LXV, 12) ; utique quia saturati estis. Et: Ecce qui mihi serviunt, oblectabuntur; vos autem confundemini; utique ploraturi qui nunc ridetis. Sicut enim in Psalmo (Ps. CXXV, 6) , qui seminant in lacrymis, in laetitia metent: ita in Evangelio, qui in risu seminant, scilicet laetitia , in lacrymis metent. Haec olim Creator simul posuit, Christus solummodo distinguendo, non mutando, renovavit: Vae, quum vobis benedixerint homines: secundum haec faciebant et pseudoprophetis patres illorum. Aeque Creator benedictionis et laudis humanae sectatores incusat per Esaiam (Is. III, 12) : Populus meus, qui vos beatos dicunt, 0394C seducunt vos, et vias pedum vestrorum disturbant. Prohibet et alias fidere omnino in hominem, sic et in laudem hominis, ut per Hieremiam (Jerem. XVII, 5) : Maledictus homo, qui spem habet in homine. Nam et in Psalmo centesimo decimo septimo , : Bonum est fidere in Dominum, quam fidere in hominem. Et: Bonum est sperare in Dominum, quam sperare in principes. Ita, totum quod ab homine captatur, abdixit Creator, nedum benedictionem. Pseudoprophetas autem laudatos sive benedictos a patribus eorum, tam ejus est exprobrare, quam prophetas vexatos et recusatos: sicut injuriae prophetarum non pertinuissent 0395A ad Deum ipsorum; ita nec gratiae pseudoprophetarum displicuissent, nisi Deo prophetarum.