Caput XVII.

Hic nunc de foenore cum interponit (Luc. VI) : Et si foeneraveritis a quibus speratis vos recepturos, quae gratia est vobis? percurre sequentia Ezechielis, de eodem viro justo: Pecuniam, inquit (Ezech. XVIII, 8) , suam foenori non dedit, et quod abundaverit, non sumet; foenoris scilicet redundantiam, quod est usura. Prius igitur fuit, ut fructum 0399A foenoris eradicaret, quo facilius assuefaceret hominem ipsi quoque foenori, si forte, perdendo, cujus fructum didicisset amittere. Hanc enim dicimus operam Legis fuisse procurantis Evangelio. Quorumdam tunc fidem paulatim ad perfectum disciplinae Christianae nitorem, primis quibusque praeceptis balbutientis adhuc benignitatis informabat. Nam et supra: Et pignus, inquit (Ezech., XVIII, 7) , reddet ; utique si non sit solvendo: quia soluturo utique pignus restituendum esse, utrum homo scriberet? Multo manifestius in Deuteronomio (Deut., XXIV, 12) : Non dormies super pignus ejus: redditione reddes illi pallium circa solis occasum, et dormiet in pallio suo. Adhuc clarius supra (Deut. XV, 2) : Dimittes omne debitum quod tibi proximus debet, et fratrem tuum non 0399B reposces: quoniam remissio Domini Dei tui invocata est. Porro, cum debitum dimitti jubet, utique non exsoluturo, plus etiam est; et, si exsoluturo, cum reposci vetat, quid aluid docet quam non exsoluturo foeneremus, qui jam detrimentum foenori indixit? Et eritis filii Dei. Nihil impudentius, si ille non sibi filios faciet, qui nobis filios facere non permisit, auferendo connubium. Quomodo in id nomen allecturus est suos, quod jam erasit? Filius spadonis esse non possum, maxime cum patrem habeam eumdem quem et omnia. Nam tam pater omnium qui conditor universitatis, quam spado qui nullius substantiae conditor. Et si marem ac foeminam non miscuisset Creator, et si non universis quoque animalibus filios concessisset, hoc eram ejus ante paradisum, 0399C ante delictum, ante exilium, ante duos, unum; denuo factus filius fui statim, cum me manibus enixus est, cum de suo halitu movit. Ille me nunc rursus filium nuncupat, jam non in animam, sed in spiritum pariens. Quia ipse, inquit, suavis est adversus ingratos et malos. Euge, Marcion, satis ingeniose detraxisti illi pluvias et soles, ne Creator videretur. Sed quis iste suavis, qui ne cognitus quidem usque adhuc? quomodo suavis, a quo nulla beneficia praecesserunt ? Hoc genus suavitatis, qua soles et imbres qui foeneraverat, non recepturus ab humano genere ut Creator; qui pro tanta elementorum liberalitate facilius idolis quam sibi debitum gratiae referentes 0400A homines usque adhuc sustinet. Vere suavis etiam spiritalibus commodis. Eloquia enim Domini dulciora super mel et favos (Ps. XVIII, 11) . Ille igitur et ingratos sugillavit, qui gratos experiri merebatur; cujus soles et imbres tu quoque, Marcion, ingratus habuisti. Caeterum, tuus non poterat jam queri ingratos, qui non paraverat gratos. Misericordiam quoque praecipiens: Estote, inquit, misericordes, sicut Pater vester misertus est vestri. Hoc erit: Panem (Is. LVIII, 7) infringito esurienti, et mendicos sine tecto in domum tuam inducito, et, nudum si videris tegito; et: Judicate (Is. I, 17) pupillo, et justificate viduam. Agnosco doctrinam ejus veterem, qui mavult (Os., VI, 6) misericordiam, quam sacrificium. Aut si alius nunc misericordiam praecepit, quia et 0400B ipse misericors sit, cur tanto aevo misericors mihi non fuit? Nolite judicare, ne judicemini. Nolite condemnare, ne condemnemini. Dimittite et dimittemini. Date et dabitur vobis. Mensuram bonam, pressam ac fluentem dabunt in sinum vestrum. Eadem qua mensi eritis mensura, remetietur vobis (Luc. VI) . Ut opinor, haec retributionem pro meritis provocatam sonant . A quo ergo retributio? Si ab hominibus tantum, ergo humanam docet disciplinam et mercedem, et in totum hominibus obediemus. Si a Creatore, ut a judice et dispunctore meritorum; ergo illi nostrum impellit obsequium, apud quem constituit retributionem captandam, vel timendam, prout quisque judicaverit, aut condemnaverit, aut dimiserit, aut mensus fuerit. Si ab ipso, ergo et ille jam judicat, quod Marcion 0400C negat. Eligant itaque Marcionitae, ne tanti sit de magistri regula excidere, quanti Christum aut hominibus aut Creatori docentem habere. Sed caecus caecum ducit in foveam. Credunt aliqui Marcioni. Sed non est discipulus super magistrum. Hoc et meminisse debuerat Apelles, Marcionis de discipulo emendator. Eximat et de oculo suo trabem haereticus, tunc in oculo Christiani, si quam putat, stipulam revincat. Proinde et arbor bona non proferat malum fructum, quia nec veritas haeresim: nec mala bonum, quia nec haeresis veritatem: Sic nec Marcion aliquid boni de thesauro Cerdonis malo protulit, nec Apelles de Marcionis: multo enim haec congruentius 0401A in ipsos interpretabimur, quae Christus in homines allegorisavit, non in duos deos secundum scandalum Marcionis. Puto me non temere huic usque adhuc lineae insistere, qua definio, nusquam omnino alium Deum a Christo revelatum. In hoc solo adulterium Marcionis manus stupuisse miror nisi quod etiam latrones timent. Nullum maleficium sine formidine est , quia nec sine conscientia sui. Tamdiu ergo et Judaei non alium Deum norant, quam praeter quem neminem adhuc norant; nec alium Deum appellabant, quam quem solum norant. Si ita est, quis videbitur dixisse: Quid vocatis , Domine, Domine? Utrumne qui numquam hoc fuerat vocatus, ut nusquam adhuc editus? An ille qui semper Dominus habebatur, ut a primordio cognitus? Deus scilicet 0401B Judaeorum. Quis item adjecisse potuisset, Et non facitis quae dico? Utrumne qui cum maxime edocere tentabat, an qui a primordio ad illos et legis et Prophetarum eloquia mandaverat: qui et inobedientiam illis exprobrare posset, etiam si numquam alias exprobrasset! Porro, qui ante Christum, populus iste me labiis diligit, cor autem eorum longe absistit a me, concionatus est (Is., XXIX, 13) , veterem utique illis contumaciam imputabat. Alioquin quam absurdum, ut novus Deus, novus Christus, novae tantaeque religionis illuminator, contumaces et inobsequentes pronuntiaret, quos non potuisset experiri!