Caput VII.

0609C Igitur in isto gradum conferamus, an qui venturus Christus annuntiabatur , jam venerit, an venturus adhuc speretur. Quod ipsum ut probari possit, etiam tempora sunt nobis requirenda, quando 0610A venturum Christum prophetae annuntiaverunt; ut si in ista tempora recognoverimus venisse eum, sine dubio ipsum esse credamus quem venturum prophetae canebant, in quem nos, gentes scilicet, credituri annuntiabamur: et cum constiterit venisse, indubitate etiam legem novam ab ipso datam esse credamus, et Testamentum Novum in ipso et per ipsum nobis dispositum non diffiteamur. Venturum enim Christum nec Judaeos refutare scimus, utpote qui in adventum ejus spem suam porrigant. Nec de isto pluribus quaerendum, cum retro omnes prophetae de eo praecinuerint , ut Esaias dicit: Sic dicit Dominus Deus Christo meo Domino, cujus tenui dexteram, ut exaudiant illum gentes: fortitudines regum disrumpam, aperiam ante illum portas, et civitates non claudentur 0610B illi (Isa. XLV, 1, 2) . Quod ipsum adimpletum videmus. Cui enim dexteram tenet pater Deus, nisi Christo filio suo? quem exaudierunt omnes gentes, id est cui omnes gentes crediderunt, cujus et praedicatores Apostoli in psalmis David ostenduntur: In universa, inquit, terra exiit sonus eorum, et usque ad terminos terrae verba eorum (Psalm. XVIII, 5) . In quem enim alium universae gentes crediderunt, nisi in Christum qui jam venit? Cui enim et aliae gentes crediderunt? Parthi, Medi, Elamitae, et qui inhabitant Mesopotamiam, Armeniam, Phrygiam, Cappadociam; et incolentes Pontum, et Asiam, et Pamphyliam; immorantes Aegyptum, et regionem Africae quae est trans Cyrenem inhabitantes, Romani et incolae; tunc et in Hierusalem Judaei (Act, II, 9, 10) , et 0610C caeterae gentes: ut jam Getulorum varietates, et Maurorum multi fines, Hispaniarum omnes termini, et Galliarum diversae nationes, et Britannorum inaccessa Romanis loca, Christo vero subdita, et Sarmatarum, 0611A et Dacorum, et Germanorum , et Scytharum, et additarum multarum gentium, et provinciarum et insularum multarum nobis ignotarum, et quae enumerare minus possumus? In quibus omnibus locis Christi nomen, qui jam venit, regnat; utpote ante quem omnium civitatum portae sunt apertae, et cui nullae sunt clausae: ante quem serae ferreae sunt comminutae, et valvae aereae sunt apertae (Is., XLV, 1, 2) . Quamquam et ista spiritaliter sint intelligenda, quo praecordia singulorum variis modis a diabolo obsessa, fide Christi sint reserata; attamen perspicue sunt adimpleta, utpote in quibus omnibus locis populus nominis Christi inhabitet . Quis enim omnibus regnare potuisset, nisi Christus Dei Filius? Qui omnibus in aeternum gentibus regnaturus (Psal., 0611B XLVI, 2, 9; LXXXV, 9; Is., II, 4; XLIX, 6) nuntiabatur. Nam si Salomon regnavit, sed in finibus Judae tantum, a Bersabee usque Dan termini ejus regni signantur . Si vero Babyloniis et Parthis regnavit Darius, non habuit in omnibus gentibus potestatem. Si Aegyptiis Pharao, vel quisque ei in haereditate regni successit; illic tantum potius est regni sui dominium. Sic Nabuchodonosor cum suis regulis ab India usque Aethiopiam habuit regni sui terminos. Sic Alexander Macedo nunquam Asiam universam et caeteras regiones, posteaquam devicerat, tenuit. Sic Germani adhuc usque limites suos transgredi non sinuntur. Britanni intra Oceani sui ambitum conclusi. Maurorum gens et Getulorum barbaries a Romanis obsidentur, ne regionum suarum fines excedant. 0611C Quid de Romanis dicam, qui de legionum suarum praesidiis imperium suum muniunt, nec trans istas gentes porrigere vires regni sui possunt? Christi autem regnum et nomen ubique porrigitur, ubique creditur, ab omnibus gentibus supra enumeratis colitur, 0612A ubique regnat, ubique adoratur, omnibus ubique tribuitur aequaliter; non regis apud illum major gratia; non barbari alicujus inferior laetitia, non dignitatum aut natalium cujusquam discreta merita; omnibus aequalis, omnibus rex, omnibus judex, omnibus Deus et Dominus est. Nec dubites credere quod asseveramus , cum videamus fieri.