Caput XIII.

Igitur, quoniam filii Israel affirmant nos errare recipiendo Christum, qui jam venit, praescribamus eis ex ipsis Scripturis jam venisse Christum qui praedicabatur; quamvis ex temporibus Danielis praedicantis probaverimus jam venisse Christum, qui nuntiabatur. Nasci enim eum oportuit in Bethlehem Judae; sic enim scriptum est in propheta : Et tu Bethlehem, non minima es in ducibus Juda: ex te enim exiet dux qui pascat populum meum Israel (Mich., V, 1) . Si autem adhuc natus non est qui processurus dux de tribu Juda ex Bethlehem nuntiabatur, oportet 0633C enim eum de tribu Juda et a Bethlehem procedere; animadvertimus autem nunc neminem de genere Israel in civitate Bethlehem remansisse, et exinde quod interdictum est ne in confinio ipsius regionis demoretur quisquam Judaeorum, ut hoc quoque esset adimpletum per prophetam: Terra vestra deserta, civitates vestrae igni exustae, id est quod belli tempore eis evenerit; regionem vestram in conspectu vestro exteri comedent, et deserta et subversa erit a populis alienis (Is., I, 7) . Et alio loco sic per prophetam dicitur: Regem cum claritate videbitis, id est Christum facientem 0634A virtutes in gloria Dei patris, et oculi vestri videbunt terram de longinquo (Is., XXIII, 17) : quod vobis pro meritis vestris post expugnationem Hierusalem, prohibitis ingredi in terram vestram, de longinquo eam oculis tantum videre permissum est. Anima, inquit, vestra meditabitur timorem (Ibid., 13) . scilicet quo tempore excidium sui passi sunt. Quomodo igitur nascetur dux de Judaea, et quatenus procedet de Bethlehem, sicut divina prophetarum volumina nuntiant, cum nullus omnino sit illic in hodiernum derelictus ex Israel, cujus ex stirpe possit nasci Christus? Si enim, secundum Judaeos, adhuc non venit , cum venire coeperit, unde ungetur? Lex enim praecepit, in captivitate non licere unctionem chrismatis regalis confici. Si autem jam nec unctio 0634B est illis, ut Daniel prophetavit; dicit enim: Exterminabitur unctio (Dan., IX, 27) : ergo jam non est illic unctio, quia nec templum ubi erat cornu de quo reges ungebantur. Si ergo non est unctio, unde ungetur dux qui nascetur in Bethlehem? aut quomodo procedet de Bethlehem, cum de germine Israel nullus omnino sit in Bethlehem? Iterato denique ostendamus, et jam Christum secundum prophetas, et passum, et in coelis jam receptum, et inde venturum secundum praedicationes prophetarum. Nam post adventum ejus, secundum Danielem, quod ipsa civitas exterminari haberet legimus, et ita factum recognoscimus. Dicit enim Scriptura: Sic et civitatem et sanctum simul exterminari cum duce (Ibid.) , indubitate, qui de Bethlehem et de tribu Juda esset 0634C processurus. Unde et manifestum est quod civitas simul eo tempore exterminari deberet, cum ducator ejus in ea pati haberet, secundum scripturas prophetarum, dicentium: Expandi manus meas tota die ad populum contumacem contradicentem mihi, qui ambulant viam non bonam, sed post peccata sua (Is., LXV, 2) . Et in Psalmis dicit: Exterminaverunt manus meas et pedes, dinumeraverunt omnia ossa mea. Ipsi autem contemplati sunt et viderunt me: et, In siti mea potaverunt me aceto (Psal. XXI, 69, 22) . Haec David passus non est, ut de se merito dixisse 0635A videatur, sed Christus qui crucifixus est. Manus autem et pedes non exterminantur, nisi ejus qui a ligno suspenditur. Unde et ipse David regnaturum ex ligno Dominum dicebat (Psal. XCV, 10) : nam et alibi propheta ligni hujus fructum praedicat dicens: Terra dedit benedictiones suas (Psal. LXVI. 7) . Utique illa terra virgo nondum pluviis rigata, nec imbribus foecundata, ex qua homo tunc plurimum plasmatus est, ex qua nunc Christus secundum carnem ex virgine natus est. Et lignum, inquit, adtulit fructum suum (Joel. II, 22) . Non illud lignum in paradiso, quod mortem dedit protoplastis, sed lignum passionis Christi, unde vita pendens a vobis credita non est (Deut. XXVIII, 66) . Hoc enim lignum tunc in sacramento erat, quo Moyses aquam amaram 0635B indulcavit; unde populus, qui siti peribat in eremo, bibendo revixit (Exod. XV, 23-26) : sicuti nos qui de saeculi calamitatibus extracti, in quo commorabamur, siti pereuntes, id est verbi divini potu privati , ligno passionis Christi aquam edulcatam baptismatis potantes, sive quae est in eum, reviximus; a qua fide Israel excidit, secundum Hieremiam dicentem: Mittite, et interrogate nimis si facta sunt talia: Si mutabunt gentes deos suos, et isti non sunt dii. Populus autem meus mutavit gloriam suam, ex quo nihil proderit eis. Expavit coelum super isto (Jer. II, 10, 11) . Et quomodo et quando expavit? Indubitate quando passus est Christus: Et horruit, inquit, plurimum nimis, et sol media die tenebricavit (Amos. VIII, 9) . Et quando horruit nimis, nisi in 0635C passione Christi, cum terra quoque contremuit, et velum templi scissum est, monumenta dirupta sunt (Matth. XXVII, 51) ? Quoniam duo haec mala fecit populus meus: me, inquit, dereliquerunt fontem aquae vitae, et foderunt sibi lacus contritos, qui non poterunt aquam continere (Jer. II, 13) . Indubitate non recipiendo Christum, fontem aquae vitae: lacus contritos coeperunt habere, id est synagogas in dispersiones gentium, in quibus jam Spiritus sanctus non immoratur, ut in praeteritum in templo commorabatur ante adventum Christi, qui est verum Dei templum. Nam et istam sitim divini Spiritus eos passuros dixerat propheta Esaias, dicens: Ecce qui serviunt mihi, manducabunt; vos autem esurietis: servientes mihi potabuntur, vos autem sitietis, et a contribulatione 0635D spiritus ululabitis. Remittetis enim nomen vestrum, in societatem electis meis; vos autem interficiet Dominus. 0636A Eis autem qui serviunt mihi, nomen nominabitur novum, quod benedicetur in terris (Is. LXV, 13-15) . Adhuc hujus ligni sacramentum in Regnorum legimus celebratum. Nam cum filii prophetarum super flumen Jordanem lignum securibus caederent, exiliit ferrum, et mersum est in flumine, atque ita Heliseo propheta superveniente, petunt ab eo filii prophetarum uti ferrum flumini quod mersum fuerat erueret. Atque ita Heliseus accepto ligno, et misso in eum locum ubi submersum fuerat ferrum, statim supernatavit, et lignum mersum est, quod receperunt filii prophetarum (III Reg. VI, 4-7) . Ex quo intellexerunt quod Heliae spiritus in eum sit repraesentatus. Quid manifestius hujus ligni sacramento? quod duritia hujus saeculi mersa in profundo erroris, et a ligno 0636B Christi, id est passionis ejus, in baptismo liberatur, ut quod perierat olim per lignum in Adam, id restitueretur per lignum Christi. Nobis igitur qui successimus in loco prophetarum, ea sustinentibus hodie in saeculo, quae semper passi sunt prophetae propter divinam religionem. Alios enim lapidaverunt, alios fugaverunt, plures vero ad mortis necem tradiderunt, quod negare non possunt. Hoc lignum sibi et Isaac filius Abrahae ad sacrificium ipse portabat, cum sibi eum Deus hostiam fieri praecepisset (Gen. XXII, 6) . Sed quoniam haec fuerant sacramenta, quae temporibus Christi perficienda servabantur; et Isaac cum ligno reservatus est, ariete oblato in vepre cornibus haerente et Christus suis temporibus lignum humeris suis portavit, inhaerens 0636C cornibus crucis, corona spinea in capite ejus circumdata. Hunc enim oportebat pro omnibus gentibus fieri sacrificium, qui tamquam ovis ad victimam ductus est, et velut agnus coram tondente se sine voce, sic non aperuit os suum (Is. LIII, 7) . Hic enim Pilato interrogante nihil locutus est (Joh. XIX, 9) : in humilitate enim judicium ejus sublatum est. Nativitatem autem ejus quis enarrabit (Is. LIII, 8) ? quia nullus omnino hominum nativitatis Christi fuit conscius in conceptu, cum virgo Maria verbo Dei praegnans inveniretur, Et quia tolleretur a terra vita ejus (Ibid.) ; cum utique post resurrectionem ejus a mortuis, quae die tertia effecta est, coeli eum receperunt, secundum prophetiam Osee emissam hujusmodi: Ante lucem surgent ad me dicentes: Eamus et revertamur 0636D ad Dominum Deum, quoniam ipse eripiet et liberabit nos, post biduum die tertia (Ose. VI, 1-3) 0637A quae est resurrectio ejus gloriosa, de terra in coelos cum recepit, unde et venerat ipse spiritus ad virginem; cujus neque nativitatem, neque passionem Judaei agnoverunt. Igitur, quoniam adhuc contendunt Judaei necdum venisse Christum eorum quem tot modis adprobavimus venisse, recognoscant Judaei exitum suum, quem post adventum Christi relaturi praecinebantur ob impietatem, qua eum et despexerunt et interfecerunt. Primo enim ex qua die, secundum illud dictum Esaiae, projecit homo abominamenta sua aurea et argentea quae fecerunt adorandis vanis et noctuis (Is. II, 20) : id est, ex quo gentes, nos, dilucidata per Christum veritate , projecimus idola (videant Judaei) , et quod sequitur, expunctum est. Tulit enim Dominus sabaoth a Judaeis et ab Hierusalem, 0637B inter caetera, et sapientem architectum (Is. III, 1, 3) , qui aedificat Ecclesiam Dei templum, et civitatem sanctam, et domum Domini. Nam exinde destitit apud illos Dei gratia. Et mandatum est nubibus ne pluerent imbrem super vineam Sorech (Is. V, 6) , id est coelestibus beneficiis, ne provenirent domui Israel. Fecerat enim spinas (Ibid. 4) , ex quibus Christum coronaverat: et non justitiam, sed clamorem (Ibid. 8) , quo in crucem eum extorserat: et ita subtractis charismatis prioribus, lex et prophetae usque ad Joannem (Luc. XVI, 16) fuerunt; et piscina Bethsaida (Joan. V, 2) usque ad adventum Christi, curando invaletudines ab Israel, desiit a beneficiis deinde , cum ex perseverantia furoris sui nomen Domini per ipsos blasphemaretur; sicut scriptum est: 0637C Propter vos nomen Dei blasphematur in gentibus (Is. LII, 5; Ezech. XXVI, 2) . Ab illis enim incipit infamia, et tempus medium a Tiberio usque ad Vespasianum. Quae cum ita commisissent, nec intellexissent 0638A Christum in tempore suae visitationis inveniendum, facta est terra eorum deserta, et civitates eorum igni exustae: regionem ipsorum in conspectu eorum extranei devorantes: derelicta est filia Sion tamquam specula in vinea, vel ut in cucumerario casula (Is. I, 7, 8) ; ex quo scilicet Israel Dominum non cognovit, et populus eum non intellexit, sed dereliquit magis, et ad indignationem provocavit sanctum Israel (Ibid. 3, 4) . Sic et machaerae conditionalis comminatio, Si nolueritis, nec obaudieritis, gladius vos comedet (Ibid. 20) , probavit Christum fuisse quem non audiendo perierunt; qui et in Psalmo dispersionem ejus postulat a Patre, dicens: Disperge illos in virtute tua (Psal. LVIII, 12) ; qui et rursum per Esaiam exustionem eorum orat: Propter me, inquit, haec facta sunt 0638B vobis, in anxietate dormietis (Is. L, 11) . Haec igitur cum pati praedicentur Judaei propter Christum, et passos eos esse inveniamus, et in dispersionem demorari cernamus, manifestum est propter Christum Judaeis ista accidisse, conspirante sensu Scripturarum cum exitu rerum et ordinis temporum. Aut si nondum venit Christus, propter quem haec passuri praedicabantur, cum venerit ergo patientur. Et ubi tunc filia Sion relinquenda, quae nulla hodie est? ubi civitates exurendae, quae jam in tumulis exustae suat? ubi dispersio gentis, quae jam extorris? Redde statum Judeae quem Christus inveniat, et alium contende venire.