De Spe Fidelium Libri Argumentum, Ex Lib. III Adv. Marc. Cap. Ult. et B. Hieron. in cap. XXXVI Ezech. et alibi, ac Gennadio.

1129C De restitutione Judaeae, inquit Tertullianus, quam et ipsi Judaei, ita ut describitur, sperant, locorum et regionum nominibus inducti, quomodo allegorica interpretatio in Christum et in Ecclesiam, et habitum et fructum ejus, competat, et longum est persequi, et in alio opere digestum, quod inscribimus De Spe Fidelium; et in praesenti vel eo otiosum, quia non de terrena, sed de coelesti promissione sit quaestio. Nam et confitemur in terra nobis regnum repromissum; 1129D sed ante coelum, sed alio statu; utpote post resurrectionem in mille annos (Apoc. XX et XXI) , in civitate divini operis Jerusalem coelo delata; quam et Apostolus matrem nostram sursum designat (Gal. IV) ; et πολίτευμα nostrum, id est municipatum, in coelo esse pronuntians (Philipp. III) , alicui, utique coelesti, civitati eum deputat. Hanc et Ezechiel novit (Ezech. XLVIII) , et Apostolus Joannes vidit (Apoc. XXI) .

Neque enim, inquit B. Hieron., juxta judaicas fabulas, quas illi δευτερωσεις appellant, gemmatam et auream de coelo exspectamus Jerusalem, nec rursum passuri circumcisionis injuriam, nec oblaturi taurorum et arietum victimas, nec sabbati otio dormiemus. Quod et multi nostrorum, et praecipue Tertulliani liber qui inscribitur De Spe Fidelium, et Lactantii Institutionum 1130C volumen septimum pollicetur, et Victorini Pictabionensis episcopi crebrae expositiones, et nuper Severus noster in Dialogo cui Gallo nomen imposuit; et ut graecos nominem, et primum extremumque conjungam, Irenaeus et Apollinarius.

Nec ignoro, inquit idem Praefat. lib. XVIII in Isaiam, ad eumdem librum alludens, quanta inter homines sententiarum diversitas sit, etc., de repromissionibus futurorum, et qua ratione intelligenda sit Apocalypsis 1130D Joannis; quam si juxta literam accipimus, judaizandum est; si spiritualiter, ut scripta est, disserimus, multorum veterum videbimur opinionibus contraire; latinorum, Tertulliani, Victorini, Lactantii; graecorum, ut caeteros praetermittam, Irenaei tantum, Lugdunensis episcopi, faciam mentionem, adversum quem vir eloquentissimus Dionysius, Alexandrinae ecclesiae pontifex, elegantem scribit librum; irridens mille annorum fabulam, et auream atque gemmatam in terris Jerusalem, instaurationem templi, hostiarum sanguinem, otium sabbati, circumcisionis injuriam, nuptias, partus, liberorum educationem, epularum delicias et cunctarum gentium servitutem; rursusque bella, exercitus ac triumphos, et superatorum neces, mortemque centenarii peccatoris. 1131A Cui duobus voluminibus respondit Apollinarius.

Papias, inquit idem Catal. Script. Eccles., dicitur mille annorum judaicam edidisse δευτέρωσιν, quem secuti sunt Irenaeus et Apollinarius et caeteri, qui post resurrectionem aiunt in carne in sanctis Dominum regnaturum. Tertullianus quoque in libro De Spe Fidelium, et Victorinus Pictabionensis et Lactantius hac opinione ducuntur.

In divinis, inquit Gennad. lib. de Dogmat. Eccl. inter opera B. Augustini, ad eumdem librum alludens, 1132A repromissionibus nihil terrenum vel transitorium exspectamus, sicut Melitani sperant: non nuptiarum copulam, sicut Cerinthus et Marcus delirant; non quod ad cibum vel ad potum pertinet, sicut Papiae auctori, Irenaeus, et Tertullianus, et Lactantius adquiescunt: neque per mille annos post resurrectionem regnum Christi in terra futurum, et sanctos cum illo in deliciis regnaturos speramus, sicut Nepos docuit, qui primam justorum resurrectionem et secundam impiorum confinxit.