Notae ad Caput V.

Resignari. Postquam nimirum poenitentia illa a Deo per gratiam suam ratihabita, et obsignata fuerat, nunquam per nova peccata sigillum illud, expellendo rursus illam gratiam, denuo solvi debere.

Praetextum. Praetextum neutro genere etiam dicit in L. de Cultu foem., cap. 9, ubi ad easdem: Ne totis habenis licentiam usurpetis praetexto necessitatis, etc. Et in L. adv. Valent., c. 9, ait: sub praetexto dilectionis in patrem, etc.

Segregaris, i. e. ab ea recedis, scilicet ad cognitionem Dei.

Adglutinaris. Eo pertinacior factus, quo minus ignorant.

1217C Timere Timor enim Domini sicut est initium Sapientiae (Psal. CX, 10) , sic poenitentiae quoque. Ita enim de hac Concil. Trid. Sess. VI de Justif., c. 6, ait: Disponuntur ad poenitentiam, dum peccatores se esse intelligentes, a Justitiae Divinae timore, quo utiliter concutiuntur, ad considerandam Dei Misericordiam convertuntur, etc. Et in Sess. XIV, c. 4, rursus: Attritionem, ex poenarum metu conceptum, esse Spiritus S. impulsum, quo poenitens adjutus, viam sibi ad justitiam parat.

Contumacia. Contumaciam hic vocat, perseverantiam in malo, qua sensim obrigescit cor, Deique timorem penitus eliminat. Nam (ut Eccli. XXVII, 4, dicitur) , si non in timore Domini tenueris te instanter, cito subvertetur domus tua; utinam aeque faciliter citoque ex miserrimis his ruinis restauranda.

Ignorari non licet. Nihil sane elegantius hanc in rem, quam Tertulliani nostri de Testimonio animae libellum, sensuum mole sane ponderosum, leges.

Dei dono. Denuo illud, quod supra cap. I, dixerat, 1217D respicit: Res Dei Ratio.

Aemulo ejus. Infelicem nimisque impudentem simiam Dei voluit dicere. Qualiter autem insidiator hic generis humani jam olim Dei mysteria aemulari nisus fuerit, L. de Praescr., cap. XL, leges.

Regressu. Seu relapsu in antiqua peccata.

Malus. Velut κατ᾽ ἐξοχην sic dictus diabolus, ut apud Graecos Πονηρός. Sic etiam in L. de Pat., c. 11, ait: Laeta atque diffusa est operatio Mali; ubi significari diabolum, contextus suadet, et ib., c. 14, rursus de eodem: Dissecabatur Malus, quem Job . . . magna aequanimitate distringeret. Et sic alibi quoque. Non minus in oratione Dominica, ubi Matth., VI, 13, Christus ipse nos inter alia orare docuit: sed libera nos a malo, graecus textus habet: ἀλλά ρῦσαι ὑμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ, qua voce plerique tum Latini tum Graeci Patres diabolum intelligunt.

Periculosum est. Tanquam vix sine legentium 1218A offensa et scandalo proferendum.

Aedificationem. Opposita haec est scandalo; quod enim istud destruit, illa reparat.

Judicato. Idem videtur ac in judicio, quod nonnisi praemissa seria deliberatione, et re in utramque partem perpensa, fieri oportet.

Poenitentiam. Qua ipsum poenitentiae anteactae jam poenitet.

Actu. Exteriori nimirum, ut supra cap. III, not. Agitur.

Fide, i. e. illaeso, retentoque Dei metu, et fidelitate, ac sine horum praejudicio.

Salvo metu. Amara irrisio!

Patrocinium est. Pertexit hucusque sarcasmum illum.

Hypocritarum. Ὑπόκρισις est alias simulatio histrionis, alienae personae gestus imitantis; unde ejusmodi histrio ὑποκρίσις quoque dicitur. At phrasi S. Scripturae ille est, qui moribus suis probitatem prae se fert, intus autem et in cute, ut aiunt, nequam est, 1218B simulator improbus; de cujusmodi hominibus Poeta:

Qui Curios simulant, et Bacchanalia vivunt.
Tales maxime erant, contra quos Christus Matth., VII, 15, nos praemonuit: Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces; de quibus plura Evangelistae.