Notae ad Caput X.

Praesumo ponitur hic pro existimo, aut suppono, vel anticipato judico. Sic Noster in Apol., c. 2, ait: Cum praesumatis de sceleribus nostris ex nominis confessione, etc.

Conscientiam, seu ex manifestatione haustam notitiam.

Prodactae, i. e. temere projectae, aut profusae. Sic enim in L. de An., c. 48, ait: Certiora et evolutiora somniari affirmant sub extimis noctibus, quasi jam emergente animarum vigore, producto sopore.

1229C Reformari, scilicet ad salutem, eandem in se restaurando.

Nae tu verecundia bonus. Ironia satis amara.

Expandens frontem. Frons, animi index, expanditur audacia.

Ad deprecandum vero subducens. Eadem remittitur dejectione et pusillanimitate.

De detrimento ejus. Ὑστερολογία est, ita suo ordini restituenda: plus de eo detrimenti, aut plus de detrimento, quod eo inferri solet, acquiro.

In risiloquio, Graeci σαρκασμὸν, aut εἰρωνείαν, Latini irrisionem, dicere solent.

Prostrato superscenditur. Nihil sane vilius, ignobiliusve dici potest, quam ex aliorum depressione crescere velle, cum propria quis virtute non possit.

Spes. Ita obnixe pro species lego, voce sane hinc expellenda, nimisque hic absurda.

Plausores, i. e. irrisores. Ita enim in Apolog., c. 35, etiam habet: Plausores quotidie revelantur.

Ad remedium conlabor et necesse est. Utique ad illud 1229D Pauli I Cor., XII, 26, alludit: Si quid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra. Vos autem estis corpus Christi, et membra de membro.

Ecclesia vero Christus. Nam ut rursus Apostolus Ephes., V, 23, inquit: Christus est Caput Ecclesiae; et Coloss., I, 18, ait: Ipse est Caput corporis Ecclesiae.

Christum exoras. Nam aliquando Christus non pro capite tantum Ecclesiae, sed pro capite et membris simul, id est, pro universo corpore Ecclesiae sumitur. Sic enim S. Aug. in L. XXXIII Qq. q. 69, ait: Christum etiam recte appellari universum, hoc est, Caput cum corpore suo, quod est Ecclesia. Unde idem in Ep. ad Honorat. de Gratia Nov. Test., c. 7, ait: Ecclesia in Christo patiebatur, quando pro Ecclesia patiebatur; sicut in Ecclesia patiebatur ipse, quando pro illo Ecclesia patiebatur. Rursusque in Psal. 88, ita disserit: Cum jam sederet in coelo, non de coelo clamabat, Saule, Saule, quid persequeris servos meos; nec: Quid persequeris 1230A sanctos meos, nec: quid persequeris discipulos meos: sed Quid Me persequeris? Sicut ergo, cum eum sedentem in coelo nemo persequeretur, clamavit: Quid Me persequeris, cum Caput membra sua cognosceret, et a compage corporis sui Caput charitas non separaret: sic, etc. Sic nimirum, aio ad rem nostram, quae fratribus, quae Ecclesiae membris, Christo fiunt. Numquid enim ipse Matth., XXV, 40, ait: Quamdiu fecistis uni ex his fratribus meis minimis, Mihi fecistis?

Pollicetur. Ironia, etiam per sequentem sententiam continuata.

Conscientia, pro scientia simpliciter.

Pervenire. Est praeoccupatio cujusdam objectiunculae.

Malo, per peccatum videlicet.

Cauterio. Cauterium non a cavendo derivatum, sed graecae originis est, ἀπὸ τοῦ καίειν dictum καυτήριον, quod urendi vim habet, sicut pulvis, quo caro, in fonticulis (fontanelles) corpori humano inserendis, 1230B erodi solet, Unde et cauteriatum dicitur, quod est velut cauterio inustum, atque resectum. Sic I Tim., IV, 2, Apostolus dicit: κεκαυτηριασμένοι τὴν συνείδησιν, cauteriatam habentes conscientiam, quae cum putris fuisset, et peccatis corrupta, cauterio inusta, atque resecta est. Vide Calm., in h. l.

Commendat. Quo sane nihil elegantius dicere potuit.