Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Rerum Quae In Hoc Volumine Continentur.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Praescriptionibus Adversus Haereticos
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Praescriptionibus Adversus Haereticos
Argumentum Per Jacobum Pamelium.
Sequentia non leguntur in vetustissimo codice Agobardi.
Series Prima. Libri Polemici, Ab Auctore Montanista Scripti. De Corona Militis. De Fuga In Persecutione. Adversus Gnosticos Scorpiace. Adversus Praxea
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Corona .
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Corona .
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Fuga In Persecutione.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Fuga In Persecutione.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Adversus Gnosticos Scorpiace
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Adversus Gnosticos Scorpiace
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber Adversus Praxeam.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber Adversus Praxeam.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber Adversus Hermogenem.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber Adversus Hermogenem.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Adversus Marcionem Libri Quinque.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Adversus Marcionem Libri Quinque.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Adversus Valentinianos Liber.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Adversus Valentinianos Liber.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber Adversus Judaeos.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber Adversus Judaeos.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Anima.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Anima.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Carne Christi.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Carne Christi.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Resurrectione Carnis.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Resurrectione Carnis.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Virginibus Velandis.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani Liber De Virginibus Velandis.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Exhortatione Castitatis Liber.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Exhortatione Castitatis Liber.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Monogamia Liber.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Monogamia Liber.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Jejuniis .
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Jejuniis .
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Pudicitia.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Pudicitia.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Pallio Liber.
Quinti Septimii Florentis Tertulliani De Pallio Liber.
Appendices Ad Genuina Q. Septimii Florentis Tertulliani Opera.
Appendices Ad Genuina Q. Septimii Florentis Tertulliani Opera.
Appendix prima.
Carmina Tertulliano Adscripta.
Carmina Tertulliano Adscripta.
Adversus Marcionem Libri quinque.
Adversus Marcionem Libri quinque.
Argumentum Libri Primi, Ex Ipso Tertulliano, Ad Libri Quinti Auspicium.
Liber Secundus. De Concordia Veteris Et Novae Legis.
Argumentum Libri II, Etiam Ipsius Auctoris.
Liber Tertius. De Concordia Patrum Veteris Et Novi Testamenti.
Argumentum, Etiam Ipsius Auctoris.
Liber Quartus, Incerti Auctoris, De Marcionis Antithesibus.
Liber Quintus. De Variis Marcionis Haeresibus.
Incerti Auctoris. De Judicio Domini.
Incerti Auctoris. De Judicio Domini.
Incerti Auctoris Genesis.
Incerti Auctoris Sodoma.
Ad Senatorem Ex Christiana religione ad idolorum servitutem conversum.
Ad Senatorem Ex Christiana religione ad idolorum servitutem conversum.
Carmen De Jona Et Ninive, Cum Adnotationibus Francisci Jureti.
Carmen De Jona Et Ninive, Cum Adnotationibus Francisci Jureti.
De Ligno Vitae.
Appendix secunda.
Candido Lectori Josephus Maria Suaresius Avenionensis Salutem.
Candido Lectori Josephus Maria Suaresius Avenionensis Salutem.
Ex Libris Tertulliani De Execrandis Gentium Diis Fragmentum Erutum E Bibliotheca Vaticana, A Josepho Maria Suaresio Avenionensi.
Appendix tertia.
Graecorum Operum Fragmenta Et Notulae, Cum Adnotationibus Jacobi Pamelii.
Graecorum Operum Fragmenta Et Notulae, Cum Adnotationibus Jacobi Pamelii.
Praefatiuncula In Fragmenta Graeca Apologetici
I. Ex Apologetici cap. 11, juxta Eusebium (Hist. Eccles. lib. III) et Nicephorum (l. III, c. 17) .
II. Ex Apologetici cap. V, juxta Eusebium (Hist. Eccles. lib. II) et Nicephorum (lib. II, cap. 8) .
IV. Ex eodem V Apolog., juxta Euseb. (Hist. Eccl. lib. III, c. 20) et Niceph. (l. III, c. 10) .
Libri De Spectaculis Graeci Citatio, Ex Lib. De Corona Militis (cap. 6) .
Lib. De Virginibus Velandis Graeci, Notulae, Ex Ejusdem Tituli Libro (cap. 1) .
De Baptismo Libri Mentio, Ex Ejusdem Tituli Libro (cap. 15) .
Appendix quarta.
Operum Q. S. F. Tertulliani Quae Desiderantur, Fragmenta, Mentio Et Notulae.
Operum Q. S. F. Tertulliani Quae Desiderantur, Fragmenta, Mentio Et Notulae.
I. Ad Amicum Philosophum De Nuptiarum Angustiis Libri, Notulae Ex B. Hieron.
III. De Mundis Et Immundis Animalibus Quaestionum Citatio Ex B. Hieronymi Epist. 125, Ad Damasum.
IV. De Circumcisione Quaestionum Citatio, Eodem B. Hieron. Loco.
V. De Vestibus Aaron Libri Mentio Ex B. Hier. Epist. 128, Ad Fabiolam, De Veste Sacerdotali.
Vestes Aaronis octo de Veste sacerdotali
VI. De Trinitate Libri Notula.
VIII. Adversus Apelletianos Libri Citatio, Ex Libro De Carne Christi (cap. 8) .
X. Libri De Paradiso Argumentum, Ex Lib. De Anima (cap. 55) .
Hactenus plura testimonia de argumento libri de Spe Fidelium, de Civit. Dei, de Spe Fidelium,
Hactenus ille. Quorum ex posteriori loco apparet
Libri Adversus Apollonium Notulae, Ex B. Hier. Catal. Et Nicephoro.
Duabus de caussis mihi persuasum est librum hunc adversus Apollonium
Operum Plurium Quae Desiderantur Mentio, Ex Iisdem B. Hieronymi Et Nicephori Locis, Ac Vincentio.
Fragmentum. In quo discreparet a Psychicis Tertullianus montanista.
Fragmentum. In quo discreparet a Psychicis Tertullianus montanista.
Appendix quinta.
In Libros Tertulliani De Baptismo Et De Poenitentia, Adnotationes R. P. D. Corbiniani Thomae, Monachi Benedictini, E Congregatione S. Spiritus In Bava
Elenchus Capitum Libri De Baptismo.
Dissertatio, De Affinitate Inter Baptismum Et Poenitentiam, Sequentis Libri Authore, Et Ejusdem Scripti Tempore.
Index Latinitatis Tertullianeae.
Index Latinitatis Tertullianeae.
Monitum.
Index Veterum Scriptorum Quorum Mentio In Scriptis Tertulliani.
Index Veterum Scriptorum Quorum Mentio In Scriptis Tertulliani.
Eorum Qui De Deo Et Deis Scripserunt, Eoque Pertinentibus.
Medicorum, Mathematicorum Et Physicorum.
Oratorum, Poetarum Et Grammaticorum.
Index Tomi Secundi.
Series Prima. Scripta Auctoris Montanistae Polemica.
Series Secunda. Scripta Auctoris Montanistae Moralia.
Appendices, Ad Genuina Q. Septimii Florentis Tertulliani Opera.
C
Cacabulum, instrumentum quo ventris et vesicae onus excipiebatur, I, 344 B.
Cacabus. II, 977 B, Apud te agape in cacabis fervet.
Cactus, spinarum genus. Hesych. Κάκτος, ἄκανθα 1266A ὑφ᾽ ἡς ἐὰν πληγῇ νεβρὸς, ἀχρεῖα ἴσχει τὰ ὂντα εἰς αὒλους. II, 1036 A, alii legunt exsecto, alii exacto.
Cadaver. II, 819 B, Ut exinde a cadendo cadaver renuntietur. II, 878 C, Cum frigidum, cum expallidum, cum edurum, cum cadaver.
Caecus, II, 903 A, Caeco bono suo, i. e. latente, non exposito oculis, velut tenebris et obscuritate merso, incognito, cui opponitur illustris sequentibus. II, 662 B, Sed et personant culices ne in tenebris quidem aurium caeci. II, 733 C, Caeco somno noctem transigere, i. e. sine visionibus.
Caedere. II, 281 C, Cui caedendo praestat et esse. Sensus est, cui sanctitati praestaret, i. e. foret utilius atque optatius, caedendo esse, i. e. parem esse conjugio caedendo resecandoque. Melius nobiscum, inquit, ageretur, si ea nostra sanctitas esset, quae nos ad conjugium tollendum adduceret, faceretque exsortes conjugii. II, 876 A, Licet aliunde jam caesae (quaestiones), i. e. profligatae. II, 347 A, Et manibus caedentibus pectus orando.
1266B Caesariatus. II, 1040 A, Equis caesariatos, i. e. quibus equina ad galeam erat caesaries.
Caesio, πληκτισμός. I, 477 A, Inde disceditur non in catervas caesionum. Hujus petulantiae meminit Suetonius in Nerone, cap. XXVI: Siquidem redeuntes a caena verberare ac repugnantes vulnerare, cloacisque demergere assueverat.
Caeterum, alioquin. II, 13 B, Caeterum nihil valebunt. II, 546 A, Caeterum inhumane. Ita saepissime.
Calcaria, locus ubi aut coquitur calx, aut asservatur, aut venditur. I, 763 A, Pervenimus igitur de calcaria . . . in carbonariam: proverb., de loco impuro in nihilo puriorem venire, a conditione laboriosa et sordida una ad aliam devolvi. Postquam Tertullianus Marcionis haeresi responderat, quasi impurissimae, ad Apellis aeque impuri, confutationem sese accingit.
Calceatus II, 254 C, Calceati mox vanam gloriam vapulabunt, i. e. novis calceis instructi, de quibus gloriantur 1266C vane. II, 77 A, Calceatus de Evangelii paratura.
Calendarium vocabatur liber in quo accepti expensique ratio continebatur. I, 1314 B, Graciles aurium cutes calendarium expendunt, i. e. universum domus censum quasi in extima auricula appendunt et circumferunt.
Calere. II, 247 A, Nihil illic nisi feritas calet. II, 123 A, Calentes et ipsi offendere; de scorpiis, quibus incalescentibus venenum inardescit.
Caliendrum, Fest., operimentum capitis, II, 1044 A.
Caligatus. I, 690 A, Et an militia ad fidem admitti etiam caligata. Caliga erat militare calceamentum, ita ut caligatus etiam pro milite accipiatur. Ita Sueton. in August.: Coronas murales saepe etiam caligatis tribuit. Balduin. de Calc. cap. 13. Erant autem caligati milites, gregarii, manipulares, et ob vilitatem, infimum militiae ordinem, exercitusque plebem, ut ita dicam, constituebant. Nigronius, de Caliga Veter., cap. 3.
1266D Calix, II, 1000 C, Pastor quem in calice depingis. II, 991 B, Procedant ipsae picturae calicum vestrorum.
Calliblepharum, II, 991 B, est purpurissum, quod pulchritudinem acuit et venustatem in foeminis. Plin. H. N. XXI, 19, ex foliis rosarum exustis confieri docet, et ex nucleis palmarum atque etiam ex bubula medulla. lib. XXVII, 4.
Callositas. I, 617 B, Exisse haec in usus communis callositatem: consuetudinem significat, quae longo usu veluti callum obduxit. Ita Cic. Quaest. Tuscul. lib. III, cap. 22: Diuturna cogitatio animis callum vetustatis obduxit.
Canales, forenses dicti, auctore Festo, quod circa canales fori consisterent. II, 1047 A, Canales non adoro.
Cancelli. II, 1047 A, Cancellos non adoro. Le Prieur vult: non adorior; quod dicitur de causidicis, 1267A qui causam suscipiunt, et sistunt se apud judices. II, 142 B, Quas a cancellis ordinas potestates.
Candida. II, 147 C, Sed de candida salutis gloriari volebat. II, 445 A, Ac candida quaedam utriusque judicii prospiciatur, exspectantium et designatorum ad honores nota. II, 523 B, Pharisaeae candidae notam, i. e. honorum pharisaicorum. II, 750 B, In quadam usurpatione et candida ejus. Usurpatio est poenarum judicialium in antecessum afflictio et anticipatio; candida vero, gloriae complendae perceptio. II, 77 A, Et de martyrii candida melius coronatus.
Candidatus. II, 315 A, Ut restitutionis candidatos, i.e. jam indutos candida per Dei gratiam ad restitutionem sui. Non enim hic candidati appellantur velut ambientes, sed velut jam ad restitutionem designati. I, 1300 A, Sic et ipse Dei candidatus est timore, i. e. agens in tyrocinio timoris et reverentiae Dei. II, 881 A, Aeternitatis candidati. I, 1156 A, Et nos angelorum candidati, i.e. qui designati sumus similes fieri angelis. II, 718 A, Genimina sua daemoniorum candidata 1267B profitentur, i. e. designata daemoniorum cultui. II, 86 B, Quod a candidatis diaboli introductum.
Candidare. II, 147 C, Et candidaverunt ipsum in sanguine ipsius. II, 147 C, Maculae vero martyrio candidantur.
Canere. I, 1205 C, Figura ista medicinae corporalis spiritalem medicinam canebat. I, 1291 B, Apostolus cecinit. II, 610 A, Quem venturum prophetae canebant. II, 493 B, Sed et hic psalmus Salomoni canere dicetur.
Canicula. II, 247 B, Nam ille canicula Diogenes. Cynicus ille Diogenes, dictus ob libertatem, quam sibi in carpendis tum hominibus, tum etiam diis sumebat.
Caninus. I, 1251 B, Non affectatio humana caninae aequanimitatis stupore formata; intellige cynicam sive Diogenicam tolerantiam. II, 1042 B, Ne caninae forte constantiae mandatum sit.
Cantabrum, vexilli genus Persarum. V, 369 A.
Cantherius. I, 365 A, Festus: Cantherius hoc distat 1267C ab equo, quod maialis a verre, capus a gallo, vervex ab ariete; est enim cantherius equus, cui testiculi amputantur.
Canus. I, 386 A, Historiarum canas et memoriarum, i.e. historias et memorias canas. Vid. Memoria.
Capere, de eo quod fieri potest, ut Graecorum ἐνδέχεσθαι, I, 376 A, Dum aestimari non capit. II, 60 A, Talia capit opinari eos. II, 207 A, Nam definimus diminutionem et subjectionem capere posse. II, 213 B, Multo magis non capit sine initio quicquam fuisse. II, 576 A, Vel quia origo sordidior capit, i. e. capax est, nimirum infamiae. II, 162 A, B, Et ita capiat secundus a Deo constitutus, i. e. δέχεται, quasi dicat, obtineat. II, 253 B, Si depretiari capit in Creatore, i. e. si conceditur, si datur, ut Creator depretietur. II, 295 A, Capit etiam imaginem spiritus dicere flatum, i. e. flatus significat etiam imaginem spiritus, sive potest dici imago spiritus. II, 395 B, In quantum ergo fidem non capit, h. e. non est credibile, neque probabile. I, 687 A, An servus dei alicujus dignitatis aut 1267D potestatis administrationem capiat, i. e. suscepturus sit vel suscipere possit. II, 215 A, Non tantum ordinativum, sed et potestativum capit principatum; et eadem pag., principium nihil aliud capiat, quam initium.
Capillago. II, 737 A, Vel affluit capillago.
Capillatura. I, 1224 A, Frustra peritissimos quosque structores capillaturae adhibetis. Hi peculiari vocabulo cosmetae dicebantur. Glossae veteres, Κοσμήτης, ornamentarius, ornator. Juven., Ponunt cosmetae tunicas. Et puellae in eum usum adhibitae; nam et in glossis legimus: κοσμήτριας, ornatrices.
Captatela, capiendi vestiendique commoditas. II, 1046 A, Prius etiam ad simplicem captatelam ejus.
Captatrix. II, 916 A, Et est omnis publicae laetitiae luxuria captatrix.
Capulus, receptaculum, loculus. II, 805 A, Vilissimo alicui commiserit capulo: ita vocat corpus.
1268A Caro. II, 124 B, Carne spiritus exolescit, carne, i. e. vitae mortalis pravo amore.
Cassis, reticulum, quo obvelatur vultus, ne quis internosci queat; quae etiam cassiculum olim per deminutionem dicta, auctore Festo. II, 774 B, Nemo ostendere volens hominem, cassidem aut personam ei inducit.
Castrare. I, 426 A, Lacertos quoque castrando libebat. I, 1327 A, Tanquam castigando et castrando saeculo erudimur a Deo. II, 932 B, Apostolus propterea et ipse castratus. I, 570 B, Castratis faucibus, i. e. exsecta lingua.
Castrator. II, 247 B, Castrator carnis. Conf. Plin. H. N. VIII, 30; et lib. XXXII, 3, De muro pontico, id., lib. VIII, 37; et lib. X, 73.
Castus, substant., ritus sacer, ἁγνεία. II, 977 A, Casto Isidis et Cybeles eas adaequas. Graeco castu dixit Varro, pro Graeco ritu.
Catabolici sunt genii inauspicati et infames, qui fanaticos prosternunt, atque ad terram profligunt, 1268B II, 698 B.
Cataclisti. II, 1036 B, Vestis de cataclistis, de pretiosis et diligentius adservatis. Sic Apulei, lib. XI: Chorus veste nivea et cataclista praenitens. Hesych.: Κατάκλειστοι, ἐν Κορίνθῳ ἑταῖραί τινες. Alii cataclitis, i. e. obscuri et depressi coloris.
Cataclysmus, diluvium, primi orbis per aquam universa ruina. I, 481 A; 571 C. I, 701 A, Cataclysmum scilicet et retro fuisse propter incredulitates et iniquitates hominum.
Cataphracte est lorica seu thorax militaris, II, 1043 A.
Catechizare. II, 434 B, Et illi catechizat, i. e. sermone rudi informat servos ejus ad obsequium ipsius. I, 675 B, Quaere an idololatriam committat, qui de idolis catechizat.
Catharticum, καθαρτικόν, medicamentum, quod purgandi vim habet. II, 1049 A, Dabo catharticum impuritati Scauri.
1268C Cathedra. II, 49 A, Apud quas ipsae adhuc cathedrae apostolorum. Rigalt. haec non proprie de cathedris apostolorum intelligi vult, sed de principalibus Ecclesiis, ab ipsis videlicet apostolis constitutis, quae aetate Tertulliani suis locis praesidebant, tanquam aliarum matrices, qualis in Achaia Corinthus, in Macedonia Philippi, Thessalonica, in Asia Ephesus, in Italia Roma.
Catholice. II, 38 D, Quum catholice in medium proferebant, i. e. apud omnes palam, non inter domesticos. II, 106 B, Catholice fieri haec, i. e. in universum, cui ex parte opponitur.
Catholicus. II, 304 B, Protectorem catholicae et summae illius bonitatis.
Cauda. II, 123 B, Itaque primo trahentes adhuc caudam, i. e. nondum arcuato, ut scorpiones, impetu surgentes, nondum figentes spicula, nondum fundentes virus.
Caupo. II, 651 B, Cum omnes illic sapientiae atque facundiae caupones degustasset. Metaphora, quam exponunt 1268D sequentia. Proinde enim, i. e. perinde, et animae ratio se habet, per philosophatas doctrinas hominum miscentes aquas vino, etc.
Cauter, graec. καυτήρ, instrumentum ferreum, quo vulnera exuruntur. II, 1048 A, Adigo cauterem ambitioni.
Cauterium, graec. καυτήριον. II, 198 A, Bis falsarius et cauterio et stylo. H. l. cauterium non est ferrum illud candens, quo aut signantur probati, aut sontes puniuntur, sed est καυτήριον ζωγραφικὸν, pictorium instrumentum, quo fieret genus illud picturae, quod encaustum solet a pictoribus et aurificibus appellari; Plin. H. N. XXXV, 11; Vitruv. VII, 9; Marcian. 17. Est itaque falsarius Hermogenes cauterio suo pictorio, discolores ceras inurens exprimendis falsorum numinum simulacris. Falsarius etiam scripturis stylo haeretico depravatis. II, 131 C, Et est plane saevitia medicina de scalpello deque cauterio. I, 1246 A, Miserum 1269A est secari et cauterio exuri. I, 362 A, Mercurium mortuos cauterio examinantem.
Cautio. II, 290 A, Nec cautionem ejus delegasset, i. e. cavere voluisset.
Cavea, arena gladiatorum et amphitheatra. I, 361 A, Plane religiosiores estis in cavea. II, 279 A, Et caveae saevientis.
Cavere. II, 156 A, Denique caverat pristinum doctor. Forensis locutio, pro eo quod est: Confirmaverat se in priore doctrina permansurum, et a novatione abstenturum. I, 1265 B, Tamen judicantis impatientiam cavit, i. e. adhibuit impatientiam judicantis seu persequentis injuriam judicio. Cavit impatientiam injuriae, actionem ejus aggressus judicio; et si non pergit. Cavit tanquam periclitaretur reposita apud Deum ultio, eaque cautione honorem judicis, i. e. Dei, abstulit. I, 694 A, Jurati cavent. Jureconsulti schedulas aut syngraphas hujusmodi vocant cautiones, et cavent, quia scilicet cavemus ita nobis, et reddimur securi cum mutuum damus.
1269B Cavillari dicuntur fontes, II, 1033 B, cum sui copiam facere desinunt, cava telluris subeundo: tunc enim circumpositos incolas fallunt. II, 823 B, Per quae fere promulgatio majorum cavillatur; i. e. cavillationibus infesta est, passive. II, 844 C, Sed quoniam et hic de interpretatione corporis quaestio cavillatur.
Cavositas. II, 742 B, Nobis inferi non nuda cavositas.
Cedere. II, 114 C, Sol cessit diem emptionis nostrae, i. e. sol repraesentavit diem emptionis nostrae, quo Christus surrexit a mortuis.
Cellarium, ταμεῖον, cella, proma. II, 834 C, Quae enim ab ira Dei cellariorum nos refugia servabunt.
Cellula. II, 262 A, In hac cellula creatoris etiam crucifixus est, i. e. corpore suo, quod velut cellulam et σκηνήν de creatione sibi assumpsit, ut in ea habitaret.
1269C Censere. II, 1039 B, Praeter urbem censebat, i. e. ex urbe pellebat. Originem ducere: I, 341 A, Inde censentur dii vestri, i. e. ortum suum et principium suum ab eis ducunt; sunt enim vel ex metallo quodam, vel saxo, vel marmore. II, 33 B, An nostra doctrina de apostolorum traditione censeatur. II, 895 A, Quo communiter etiam virgines censeantur, i. e. communi nomine mulieris comprehensae. I, 1160 A. Tum et corpus ejus in pane censetur. Rigalt. interpretatur: Per panis sacramentum commendat corpus suum. Quemadmodum Augustin. lib. I, Quaest. evang., cap. 43, dixit: Per vini sacramentum commendat sanguinem suum. I, 471 A, Sed et quod fratrum appellatione censemur. II, 920 C, Uno matrimonio censemur utrobique. I, 363 A, 577 A, De contemptu utique censentur.
Censuales, ii qui diaria et annales et acta publica confecerunt. Hos vocabulo sui aevi appellat Tertullianus, I, 388 A.
Censura. II, 273 A, Quid temetipsum censura circumvenis. 1269D Heumann scribit: Quid? quod semetipsum censura circumvenit, i. e. sententia Trajani semetipsam evertit, suoque se jugulat gladio. II, 281 B, Secundum censuram institutoris ipsius. II, 759 B, Tua opinor, illi censura praescriberet. I, 469 A, Censura divina, est excommunicatio ecclesiastica.
Census, origo, aestimatio, professio. I, 307 A, Census istius disciplinae a Tiberio est. I, 329 A, Ab illo census totius vel potioris vel notioris divinitatis. I, 403 A, Hunc edidimus et sectae et nominis censum cum suo auctore. II, 44 C, Ecclesiae apostolicae census suos deferunt, i. e. origines suas. II, 228 B, Ex facto habet censum. II, 575 B, De animalibus scilicet censu invaletudinis, spiritalia accedere. Demiurgum ait ab ea substantia animalia, censu invaletudinis traxisse aliquid invalidi, fuisse autem invaletudinem, accedere spiritalia, h. e. esse propterea invalidum accedere spiritalia, ad spiritalia accedere non valere, 1270A non posse. II, 579 A, Hominis censum, i. e. quo vere hominem censeri par est, nimirum qua spiritalis est. II, 270 B, Nullam autem apostolici census Ecclesiam invenias. II, 895 A, Et omnis census elementorum, i. e. numerus, quasi recensione certa comprehensus, recensio. II, 703 A, Et majorem piscium censum. II, 934 B, Quam ipse census generis humani, i. e. primordium. II, 803 B, De limi sordibus excusato censu eliquasse: vid. Excusare. II, 646 C, De solo censu animae congressus Hermogeni.
Centenarius. I, 300 A, Video enim et centenarias coenas, i. e. sumptuosissimas, ut in quibus tot sestertia, quam olim aera consumebantur. II, 98 B, Et quod magis usui est, centenariis quoque rosis, etc. Centenarias rosas dixit a centum foliis. Convenientissime autem dixit coronam ex rosis, quae spectaculi et spiraculi res est, h. e. oculos colore et nares odore delectat, magis usui esse, quam de laurea, myrto, olea, aut quavis alia illustri fronde, quae oculos tantum pascit. II, 1048 A, Item qua lances centenarii 1270B ponderis Sulla molitur.
Centonarius. II, 53 A, De carminibus Homeri opera propria more centonario, i. e. quomodo centones confici et curari solent.
Ceraunia, gemma est candida et rutilans, sic dicta quasi a tonitru. Plin., H. N., XXXVII, 9. I, 1305 B, Et ceraunia coruscaret. II, 660 B, Nam et cerauniis gemmis non ideo substantia ignita est quod coruscent rutilato rubore.
Cernere, σινιάζειν, cribrare. II, 165 B, Postulavit Satanas ut cerneret, vos, ex Lucae Evang. cap. 22.
Cervus. II, 776 C, In praelio cervos. Rhenan. proverbialem figuram sapit, natam, ut apparet, ex illo Chabriae apophtegmate: formidabiliorem esse cervorum exercitum duce leone, quam leonum duce cervo. II, 681 B, Sine arundine, sine cervo. Maluit Rigaltius servare vocem cervo, quam corno aut orno reponere. Hic enim de vitis pedamentis, non de arboribus vitis amicis agitur, quales sunt ornus et cornus. Sunt 1270C autem cervi bacilla furcillata habentia figuram literae V, a similitudine cornuum cervi, quod docet M. Varro lib. IV.
Charites. II, 85 A, Hoc primum caput coronatum est a Charitibus.
Charisma. II, 547 A, Et charisma ingenium appellant. II, 147 A, Tot charismata perperam operata. II, 659 B, Nam quia spiritalia charismata agnoscimus. II, 155 B, Cujus charismata quoque expugnavit.
Chirographum. II, 156 A, Et manet chirographum apud Psychicos, II, 1019 D, Donato chirographo mortis.
Christianizare. II, 270 B, Quae non in Creatore christianizet.
Christianus. I, 281 A, Perperam Christianus vocatur: legendum Chrestianus. Chrestianorum autem nomen ideo magis invaluisse inter gentiles, quam Christianorum, viri docti credunt, quod plurimi apud illos fuerint Chresti, nulli Christi. Vid. Havercamp. ad h. l., qui multos hujus nominis ex scriptoribus laudat. I, 403 A, Ipse jam pro sua conscientia Christianus: 1270D vocat Pilatum Christianum quia sciebat injuste accusatum Christum. Ibid., Ut credatis Christiani, i. e. ut jam facti Christiani credatis.
Cicada. II, 903 A, Aut cicadas Atheniensium apud Athenienses qui fuerit ritus, optime describit Clemens Alexandr., lib. II Paedagog., p. 199 C, ed. Sylburg. Ἀθηναίων δὲ ἔμπαλιν οἱ ἄρχοντες, οἱ τὸ ἀστικὸν πολίτευμα ἐζηλωκότες, ἐκλαθόμενοι τῆς ἀνδρωνίτιδος ἐχρυσοφόρουν, ποδήρεις χιτῶνας ἐνδυόμενοι, καὶ ποδήρεις ἠμπίσχοντο καὶ κρώβυλον, ὁ ἐμπλοκῆς ἐστιν εἶδος, ἀνεδοῦντο χρυσοῦν, ἐνέρσει τεττίγων, κοσμούμενοι, τὸ γηγενὲς, ὡς ἀληθῶς, ἀπειροκαλίᾳ κιναιδίας ἐνδεικνύμενοι, etc., ex Thucydid. libro I. Crobylus species fuit virilis cinni a media fronte cacumen versus in acutum utrimque desinens, nam muliebris corymbus, puerilis scorpius dicebatur. Continebatur crobylus iste anadesmate, quod item crobylus, teste Servio (ut foeminis corymbium Petronio), dicebatur, aut proprio et singulari nomine δηγγος, ut 1271A est apud Hesychium, a cicadis admordentibus atque haerentibus. Huic δηγγω, sive crobylo impactae erant quasi morsu aureae cicadae, quae τὸ γηγενὲς, hoc est indigenas, vel aborigenes Athenienses esse ostenderent. Hujus ornamenti meminerunt auctores multi. Tertullianus vero synecdochice totum hoc instrumentum significat cicadarum appellatione.
Cicuta. II, 647 A, Jam cicutis damnationis exhaustis, i. e. jam audita damnationis suae sententia, quasi ab eo temporis momento mortem Socrates bibere coepisset, cum ab eo quoque judices vitam custodiis ademisse censeantur, ex quo mortis sententiam dixere.
Cinaedus. I, 348 B, n. (6), Nescio quem cinaedum deum facitis. Antinous intelligitur, quem in deliciis habuit Hadrianus imperator.
Cinctus, zona. II, 1031 B, Cinctu arbitrante, i. e. tunica cingulo suspensa arbitratu vestro.
Cinerarius, structor comae et capillamenti. I, 1301 B, Et cinerariis peregrinae proceritatis. Videntur tamen 1271B potius hoc in loco esse cinerarii, qui dominam suam ut pompam prosequuntur, et cinerem pulveremque ab ea abstergunt, ut solent meretricum ancillarioli. Glossar. Cinerarius, δοῦλος ἑταίρας. Confirmat hanc interpretationem adjunctum epitheton peregrinae proceritatis.
Circulatorius. II, 762 B, Sed de aliquo circulatorio coetu, i. e. conventu agyrtarum, praestigiis circulatoriis agentium, ut loquitur auctor Apolog., cap. 23. Nam circulator, ἀγύρτης περιφοράριος in Glossario. I, 672 B, Quoniam aliquid adhuc de circulatoria secta cogitaret.
Circumdare. I, 1325 A, Circumdare capillum. Nullum sensum fundit hoc in loco verbum circumdare. Optime Rigaltius, circumradere.
Circumgelare. II, 687 A, Accepto initio animae immortali mortale ei circumgelaverint corpus.
Circumscriptio. I, 1257 B, Et circa diaboli circumscriptionem, i. e. deceptionem.
1271C Circumscriptor, abrogator. II, 276 B, Sententiae suae circumscriptorem, i. e. qui eam circumscribit et fraude irritam facit. Circumscribere, pro circumducere et obliterare, frequens jureconsultis et auctoribus idoneis verbum. II, 293 B, Dum ipsum circumscriptorem colubrum a congressu foeminae arcet, i. e. deceptorem.
Circumstantia. II, 1156 A, Cui illa angelorum circumstantia non cessat dicere, i. e. περίστασις vel potius παράστασις, graeco more de angelis enuntiatum. Gell., N. A., lib. VII, cap. 4, circumstationem vocat. II, 965 A, In tempore pressurae et persecutionis, et cujuscumque circumstantiae.
Circurianiana. II, 591 A, Accipe alia ingenia circurianiana. Latin. emendandum censuit: Accipe alia ingenia cercuriana. Cercurus, inquit, dicitur navis asiana praegrandis. Ita quidem Festus tradidit, sed hoc frigidum nimis prae stoliditate ac vesania istius Valentiniani, quem Tertull. explodit. Rigalt. conjicit auctorem scripsisse: Accipe alia ingenia Currucae 1271D Enniani insignioris apud eos magistri. Curruca, stupidi cujusdam mimologi nomen fuit, ut discimus ex veteri Juvenalis interprete ad hunc versum ex Satira sexta: Tu tibi nunc, Curruca, places, fletumque labellis exsorbes, quo certe fatuus aliquis describitur. Hujusce autem Currucae aptam ridiculis personam primus ut videtur, Ennius introduxit. Unde Tertullianus hoc loco aliquem e proceribus Valentinianis deliramenta sua, tanquam effata pontificialia verbis ad fastum compositis pronuntiantem Currucam Ennianum nuncupavit. Tertullianum vero imitatus est Hieronymus, libro adv. Ruffinum: Sed nos homines simplices et Currucae Enniani, nec illius sapientiam, nec tuam, qui interpretatus es, intelligere possumus.
Ciria, seu sciria, pellis leonina, quae minime subacta est, sed crudo gestatu exarefacta inhorruit. II, 1042 A, Ne cervicem enervem inureret ciria leonina.
Cirrus. II, 903 A, Aut cirros Germanorum, i. e. 1272A capillorum intortos flexus in nodum ad verticem vinctos, et exinde in latum diffluentes. Tacit., de Mor. German.: Insigne gentis obliquare crinem, nodoque substringere. Vid. et Sueton. Calig. 47.
Civilis, clemens, I, 276 A, Civilis, non tyrannica, dominatio.
Clancularia, amasia; cum qua quis clam consuescit. II, 1041 B, Tantum Lydiae clanculariae licuit.
Clanculus, clanculum. II, 1041 A, Certe jam virum alicui clanculus functus.
Clausula, finis. I, 447 A, Ipsamque clausulam saeculi. II, 109 B, In clausula officii. II, 831 B, Aut tunc sub omni clausula temporum. I, 672 B, Quasi clausulam sacrificationis.
Clibanus. II, 437 A, Quia post illam clibanus vel furnus gehennae sequatur.
Climacterica sunt certa vitae spatia per annos novem aut septem scansili ratione currentia, quae Chaldaei periculosa esse affirmabant, praecipue vero annum LXIII. Vid. Gell., N. A., lib. III, cap. 10; lib. XV, cap. 1272B 7. I, 675 A, Quae aliorum climacterica praecanit.
Cloacinae, deae, quae cloacis praeerant. II, 1043 B, Adita Cloacinarum sunt ipsae cloacae.
Cluere, II, 1030 A, Aut quis Tarentum, vel Boetica cluit. Cluo et clueo dicebant veteres, pro: esse, nominari, celebrari. Forte a graeco καλεῖν, corrupte, ut alia multa, vel potius ἀπὸ τοῦ κλύειν, quod est audire, vel esse, dici quomodo Latinis hoc ipsum in usu est. Unde inclutus pro celebri. Plaut. Men. V, 2, 101: Qui cluet Cygno patre. Sic Prudentius: Qui patria virtute cluis. Cicero, de clar. Orat.: Tum duo Caepiones multum cluentes consilio et lingua. Martianus praecluis pro nobili et claro accipit.
Cludere, pro claudere. II, 822 B, Si priorem venisse hoc fidem cludet, i. e. si hoc quasi claustra, terminos constituet fidei, extra quae nihil credi ab homine oporteat. II, 384 B, Ut aliquid cludam cum mei domini veritate scripti. I, 337 A, Et coelum semel clusit. II, 254 C, His interim lineis eam clusimus.
1272C Coaetare. II, 858 B, Coaetant natu, de anima et corpore.
Coagulum. II, 785 A, Nam ex coagulo in caseo vis est substantiae, quam medicando constringit, id est lactis.
Cocetum, est genus edulii, ut docet Festus, ex melle et papavere factum. Sed apud veteres usurpatum etiam est pro potu miscello et ex rebus variis confecto, ut fuit ille Nestoris, Hom. II, λ. I, 562 B, Nestoris cocetum.
Cocus, pro coquus, I, 272 A, 282 A, et saepe.
Coelementatus, II, 577 A, vid. adv. Valentin. cap. 23.
Coena. II, 477 A, Et coenas puras, i. e. Parascevas, ἐν τῇ ἑκτῇ τῶν ἡμερῶν. Sic interpretatur Irenaeus, lib. I, cap. 10. Glossar. Coena pura, προσάββατον, quod sine ullo apparatu et accuratione fiebat cibo tenuissimo et simplicissimo. II, 702 B, Atque exinde in illo finita sit metensomatosis, ut aestiva coena, post assum. Videtur innuere Tertullian. in coenis aestivis, post assum, hoc 1272D est, carnes assas, nihil praeterea ferculorum afferri solitum, ita ut finis coenae fuerit assum. Uti Empedocles in ardenti Aetna probe assus in nullum aliud corpus est mutatus, atque adeo finis fuit metensomatoseos. Quid si huc alludat? Graecis, qui ova cum turdis et leporinis carnibus ac mellitis placentis, secundas mensas dabant, mos iste fuit, ut in fine coenae linguas igne torridas post sermones degustandas darent. Quare finitum aliquid esse, nihil esse reliqui proverbio significabatur.
Coenaculum. Coenacula sunt superiora domus. Vitruv. Architecturae lib. II: «Cum enim, inquit, auctor mirum in modum Romano populo, necesse fuisset in coenaculis habitare (nam ante, cum per laxitatem urbis licebat, unius tantum contignationis erant habitacula), ad aedificiorum altitudines deventum et aedium frequentiam.»
Coetus, coitus, I, 326 A, Neque eas coetus incesti 1273A sanguinis agnoscat. Sensus est, hoc ritu ita memorias parentum tenebrari, ut jam caeci, genealogiam suam nescientes non agnoscant, nuptias istas, vel coetus incesti esse sanguinis et exempli nefandi. I, 465 A, Nulla est necessitas coetus. I, 273 A, Coetus antelucanos ad canendum Christo et Deo.
Cogere, includere, colligere. II, 1048 B, De piscibus placuit feras cogere, h. e. pisces in vivaria colligere, qui ferarum officium faciant, hominesque sic mandant, ut ferae solent. Ibid., Coactis alimentis, i. e. objectis in pastum, quae animalium natura minime appeteret. I, 452 B, Vino lutum cogere, i. e. humum multo v ino conspergere et inebriare, proterviae luxusque signum. I, 468 B, Gogimur ad literas, i. e. convenimus.
Cogitatorium. II, 814 A, Caro erit animae cogitatorium, i. e. locus in corpore, sive pars corporis, ubi anima cogitat. I, 632 C, Aut spiritus ideo insitus corpori, ut iniquitatum cogitatorium fieret.
Cogitatus, i. q. cogitatio, II, 910 B, Quicumque 1273B malus cogitatus. II, 914 C, Cogitatum movet. II, 814 A, Cogitatus carnis est actus.
Coitio, conventus. II, 973 A, Et in principum mandata coitionibus opposita delinquimus.
Colligere. II, 199 A, B, Sed quomodo colligemus. Ibid., Si colligere interdiu non potes, habes noctem, nempe conventus Ecclesiae, qui ex eo συλλογαί, συνάξεις dicti. Iren., lib. III, cap. 3: Confundimus omnes, qui quoquo modo vel per sui placentiam malam vel vanam gloriam colligunt. Optatus lib. II: Non enim grex aut populus appellandi fuerunt pauci, qui inter quadraginta et quod excurrit basilicas, locum ubi colligerent, non habebant.
Collineare. II, 991 C, Utrumque christiano an ethnico peccatori de restitutione conliniet, i. e. conveniat interpretatio restituendo peccatori.
Collocare. I, 261 A, Hanc itaque primam caussam apud vos collocamus, h. e. crimen, quod vobis defertur, illud primum est. Heuman pro vos affert, e 1273C duobus cod., nos. Apud nos collocamus, i. e. nobiscum statuimus. II, 57 A, Nunc neophytos collocant, scil. in gradibus ordinationis ecclesiasticae.
Collyris, est placentae genus, figura rotunda, adeo ut idem esse videatur, ac umbilicus in seutis. I, 1323 B, Vos plane adjicitis ad pondus collyridas quasdam.
Color. II, 910 C, Vel qui diversae sententiae color est. II, 548 A, Habet etiam colores ignorantiarum. I, 1312 B, Quis enim est vestium honor justus, de adulterio colorum injustorum? Accusat luxum mulierum, quae in vestimenta colores inducerent non nativos velleri aut lanae, videlicet purpureos, hyacinthinos, coccineos: et hos ait esse colores injustos et adulteria.
Colorare. II, 927 A, Scio quibus causationibus coloremus insatiabilem, etc. I, 655 A, Coloratus ut leno.
Combibere. I, 647 A, Per quae simul inquinamentum combiberint.
Comesor. II, 247 B, Quis tam comesor mus ponticus, 1273D quam qui Evangelia corroserit.
Comestus. I, 533 A, Linguam suam comestam. Plinius, qui Anaxareho hoc adscribit, dentibus praerosam. Valer. Max., dentibus abscissam et commanducatam.
Cominus. II, 317 A, Caeterum ipsas quoque antitheses Marcionis cominus caecidissem. II, 326 A, Sed et hinc jam ad certum et cominus dimicaturus. Cominus caedere, cominus dimicare, συσταδὴν μάχεσθαι, καὶ ἒγγυθεν, cui contrarium, πόῤῥωθεν διὰ δοράτων ἢ βελῶν. Translatum a bello, in quo nunc consertis pugnant gladiis, et conserere sive conferre manus dicuntur, nunc machinis aut etiam amentis procul tela in hostem torquentes. Utimur eo, quum significare voluerimus, nos rem propius, seu de propinquo velle expendere, agitare, argumenta ex rei ipsius natura, non extrinsecus adsumpta, ad infirmandam alicujus sententiam afferre. II, 787 1274A B, Accedant adhuc cominus ad congressum insolenter comparatum.
Comitiare. II, 1047 A, Quantum nomine comitiasti. Exponitur; quantum mihi pallii nomine in comitio Exprobrasti. Incomitiare dixit Plautus.
Commeatus, prorogatio. I, 447 A, Romani imperi. commeatu. Adhibetur de omni mora et dilatione. I, 508 A, Commeatus deliberandi, i. e. spatium deliberandi. II, 156 B, In isto commeatu, i. e. spatio temporis istius. II, 141 A, Nec per hunc commeatum vitae. II, 334 A, Brevem carnis commeatum non debuerant nascendo sumpsisse, i. e. facultatem brevis temporis agendi in carne. II, 441 D, Lucrari nos vult commeatum. Commeatum saeculi dicit moram in saeculo nostram. Lucrari autem nos vult commeatum, h. e. pro lucro nobis poni diem, quemcumque innocenter, sive, ut ait, sapienti conversatione, transigimus. II, 297 B, Commeatum operationibus ejus admetiendo rationem bonitatis suae egit. Castrensis locutio est, sic enim duces militibus commeatum 1274B admetiri solent et circumscribere. I, 1237 A, Et commeatum sibi faciunt delinquendi. Commeatus est venia, quae militi datur, ut possit ad tempus abesse a castris vel negotiorum, vel valetudinis caussa. Sensus itaque: Potius ipsi facultatem sibi parant et curant delinquendi quam eruditionem et disciplinam non delinquendi. II, 710 A, Si non in primo quoque vitae hujus commeatu omnibus illicitis satisfiat. Iren. Si non praeoccupans quis in uno adventu omnia agat semel ac pariter, quae non tantum dicere et audire non est fas nobis, sed ne quidem mente in conceptionem venire.
Commentari. II, 1032 A, Commentata vim tormenti debile (alii de bile, i. e. ex arietis irati motu) pecoris caput vindicantis; sensus: Machinam commentata violentam, quae ad irati exemplum arietis vindicat se capite. II, 573 B, Achamoth in honorem aeonum imaginem commentatam. II, 266 C, Si hic homo Deum commentabitur.
1274C Commentarius. II, 151 A, Et si fidem commentarii voluerit haereticus, h. e. si ex publicorum etiam archivorum fide doceri voluerit. I, 292 A, Consulite commentarios vestros. Pamel. putat alludi his verbis ad Annal. Corn. Tacit., lib. XV, aut potius ad Sueton. in Nerone. II, 966 B, Porro cum in eodem commentario Lucae.
Commentator. I, 370 A, Neque ullus commentator ejuscemodi antiquitatum. II, 789 A, Ipse imprimis Matthaeus, fidelissimus Evangelii commentator. II, 841 B, Aut a commentatore Evangelii praeluminatam.
Commisero est graece συνταλαίπωρος, II, 374 C, 449 D.
Committere, duos pluresve in certamen conjicere. II, 36 B, Ut apostolos committam, metaphora sumpta a gladiatoribus. II, 570 B, Quae nos commisit cum Hermogene, i. e. fecit ut scriberem adversus Hermogenem. I, 621 A, Ut vos committat, i. e. ad certamen inter vos adducat. II, 281 A, In gulam committunt, i. e. ei ipsi nocent, qui gulam suam obruerint 1274D cupediis. II, 287 B, Et ideo in suam summam commisit bonitatem, i. e. reposuit, tempore scilicet suo promendam. II, 919 B, Cum sollicitudinem nuptorum committit, i. e. confert, comparat inter se. II, 862 A, Sed nec ipsum baptisma committi per regenerationem, etc. I, 439 A, Ideo ergo committimus in majestatem imperatorum. I, 416 A, Committitis crimen verae irreligiositatis.
Communicare. II, 33 B, Communicamus cum Ecclesiis apostolicis, i. e. probamus nos communionem habere cum eis, quod nulla doctrina diversa, nimirum nobis est, sed conspirat cum illis. I, 1262 A, Non vasculorum inquinamentis, sed eorum quae ex ore promuntur, hominem communicari, i. e. coinquinari, κοινοῦν. I, 650 A, Cur quae ore prolata communicant hominem, etc.
Communicatio. II, 58 C, Et communicatio deliberata, nempe orationis et conventus, et omnis rei sanctae. 1275A Ad eam vero non admittebantur, nisi deliberatione prius habita probatissimi. II, 789 A, Non ex vulvae communicatione, i. e. inquinatione illa, quae fit in coitu, quam ante genitalem passionem dixit.
Communicator. II, 1027 A, Et inde communicatores revertuntur, h. e. cum jure pacis et communionis.
Communiter, communi modo. I, 376 A, Quod videri communiter potest, i, e. oculis, manibus, sensibus.
Compactus, creber, frequens, densus. II, 549 A.
Comparatio, II, 579 A, B, In animalis comparationem, i. e. ut hic animali conjunctum formetur et comparetur cum eo.
Compar. I, 284 A, Sed jam, ut volunt, compares tuos, i. e. similes, qui Christianis illa objiciunt, falso quamvis, quae ipsi revera faciunt.
Comparcinus. II, 586 A, Comparcinus ille Soter. Compactitius, apud Semler; Jun. legit comparcivus, i. e. ad cujus constitutionem compagemque omnes 1275B symbolam suam comparserant sive, ut olim dicebatur, comparciverant. Naevius quadrigeminis, Suo labori nullus parcivit.
Compassio. II, 799 B, Compassio sententiarum, inter vos scilicet, quibuscum intercedit communis sententiae commune negotium. Sic contra libro de Virgin. veland. jam se proprium opinionibus suis negotium passum esse praefatur. Postea vocat, communionem favorabilem sensuum.
Compendiare. II, 362 A, Compendiatum est enim novum testamentum, et a legis laciniosis oneribus expeditum. II, 575 B, Sicut sermonem compendiatum, ita et lavacrum.
Compendium. II, 248 A, Ne compendium praescriptionis ubique advocatum diffidentiae deputetur. Compendium praescriptionis vocat thesin illam: In tantum haeresis deputabitur, quod postea inducitur, in quantum veritas habebitur, quod retro et a primordio traditum est. II, 519 B, Soleo in praescriptione adversus haereses 1275C omnes de testimonio temporum compendium figere. I, 1214 B, Et exinde individuae familiaritatis praerogativa compendium baptismi conferre potest. II, 894 B, Naturaliter compendium sermonis et gratum et necessarium est.
Compensare, commutare. II, 1041 B, Qui totam epitheti sui sortem cum muliebri cultu compensavit.
Comperiri, deponente forma. II, 222 B, Unde ergo compertus est Hermogenes, pro comperit, ita consultari.
Compertum. II, 312 B, Utique de comperto, i. e. non temere, sed e re comperta.
Compescere. I, 262 A, Qui legem veterem compescat, i. e. abroget, ut novam subinducat.
Compitum. II, 882 B, Et compitum stomachi. Ita vocat conventiculum et receptaculum, quod in hoc videlicet conveniat, quidquid eduliorum per os immittitur.
Complecti, passiva significatione. II, 225 C, Et complectebantur, i. e. constringebantur, continebanturque complexu coeli. Sic complectendi verbum Cicero 1275D usurpavit, Tusc. V, 14: In eo genere, quo vita beata complectitur; ubi vid. Davis. et pro Rosc. Amerin. XIII: Quo uno scelere omnia scelera complexa esse videantur. Alii cod. Vatic. contemplabantur, passive, i. e. committebantur et compingebantur. Vid. Contemplari.
Componere. II, 432 A, Ut inter illum et fratrem ipsius dividunda haereditate componeret. Ead. pag., Pacis inter fratres componendae. I, 363 A, In templis adulteria componi.
Compos. II, 1035 A, Compotes sumus, sc. verae historiae. II, 217 C, Proinde nos et de coelo et de terra compotes reddidisset, i. e. Spiritus sanctus qui coeli arcana nos docebat, monuisset de coelo, a quo res creatae fuissent. Idem quoque spiritus docuisset de terra, ex qua res crearentur, sicque vos et de coelo et de terra compotes reddidisset. II, 965 A, Et occultorum compotes faciunt. II, 396 A, Hanc legis voluntatem 1276A et revelavit et compotem fecit. II, 726 A, Si compotes somniaremus, nimirum nostri, et non anima quodammodo e sensibus corporis sui excideret.
Composititius. II, 659 A, Dissolubile autem omne composititium et structile.
Compossessor. I, 682 B, Compossessores mundi, non erroris.
Compulsatio, concertatio. I, 400 A, Nec alia magis inter nos et illos compulsatio est. I, 464 B, Spectacula etiam aemulis studiorum compulsationibus inquietaret.
Computare. II, 995 B, Sed qui non computaverint Deum. II, 768 A, Non computantes scilicet, i. e. spernentes.
Conari. I, 483 A, Et si qua illic arborum poma conantur, etc., i. e. et si quae illic forte arbores supersunt, spectantium quidem oculis poma promittunt, sed ea poma carpentium digitis contacta solvuntur in cineres.
Concarnare. II, 786 B, Ita concarnatur et convisceratur 1276B cum eo cui adglutinatur.
Concarnatio. II, 941 C, Occasio tertiae concarnationis irrumpat.
Concessare. II, 156 A, Et a proposito recipiendorum charismatum concessare. II, 110 B, Quod apud doctores nostros concessavit.
Conciliabulum. Fest.: Locus, ubi in concilium venitur. Ubi plures sui juris sedent. Municipia etiam prius conciliabula appellata docet Frontinus. I, 463 A, Municipia, conciliabula, castra ipsa. I, 639 B, Nam non sola ista conciliabula spectaculorum.
Conciliare. II, 994 C, Cum putaveris recte conciliasse temperamenta colorum.
Concilium. II, 1030 C, Luminis concilio. Lumen atque os tunicae stipabatur, aggesta materia densius, aut loro valentiore firmabatur, plerumque ex opere coactili, quod concilium Latinis dictum. Mercerius mavult consilio, i. e. coloris ratione. II, 1041 A, Nominis consilium, i. e. nomen quod sibi adscivit 1276C et conciliavit.
Conciliatus. II, 1003 C, Conciliatum et concineratum cum dedecore et horrore compositum, in cilicio et cinere poenitentium squalore.
Concolorare. II, 995 A, Concolorantibus figuris.
Concorporare. II, 988 B, Concorporavit nos Scriptura divina. II, 1009 C, Illo enim concorporato rursus Ecclesiae.
Concorporatio. II, 366 A, Ut interpolatam a protectoribus Judaismi, ad concorporationem legis et prophetarum. I, 1207 B, Sane humano ingenio licebit spiritum in aquam arcessere, et concorporationem eorum, etc. Organa hydraulica significat, qualia describuntur a Vitruvio, lib. X Architect.
Concorporificatus, II, 577 A. Vid. advers. Valentin. cap. 23.
Concubina. I, 1277 A, Erant et concubinae patriarcharum. II, 921 A, Verum etiam concubinis conjugia miscuerunt.
Concubinus. II, 815 B, Urgentium et inquietantium 1276D sanguinis sui concubinum, quasi caesorum sanguini incubet, qui gladium caesorum sanguine tinctum cervicali supposuit suo.
Concultus, bene cultus. II, 1036 A, Concultus et amaenus super Alcinoi pometum.
Concussio. I, 703 A, Ex concussione milites, qui gratum se facere arbitrati imperatoribus commilito nes suos tradunt, produnt et deferunt. II, 952 A, In concussione totius mundi. I, 308 A, In elogio concussione ejus intellecta, i. e. quum audivisset quomodo pecuniae extorquendae vim ei intulissent, qui nomen ipsius detulerant in elogio suo. Est enim concussio illatus terror, specie auctoritatis vel jussu praesidis, aut etiam extorsio pecuniae ab alio per calumniam aut violentiam.
Concussor est qui pecuniam extorquet per calumniam sive terrore illato. II, 115 B, Quid etiam dicit ille concussor, de Simone ex Act. Apost. II, 1277A 118 B, Concussores nostri in amicitiam redacti per Mammonam.
Concussura, i. q. concussio, civile quoddam latrocinium, cum quis terrore cogitur, invitus ad dandum aliquid. II, 117 B, In caussa eleemosynae, non in concussurae.
Condere. II, 738 A, Rursumque condita pace situi suo reddidisse, h. e. post osculum pacis, quod erat signaculum et conclusio orationis, ut ipse ait sub finem libri de Oratione. Conditam pacem dixit oscula mutuo data, nempe inter fratres seu fideles, qui mortui componendi officio interfuerant. Condere, hoc loco, significat mutuo dare.
Condicere, similiter dicere, assentiri. II, 176 B, Condicente etiam Scriptura. II, 150 B, Solus autem homo Dei condixerat, scilicet Petrum; i. e. cum Paulo dixerat, consentanea Paulo dixerat Petrus. II, 268 C, De Evangelii societate condixerant, i. e. convenerant. II, 905 B, Quo totam condixerunt confusionem. Vid. Confusio. I, 294 A, Ut si statio facienda 1277B est, maritus de die condicat ad balneas, i. e. amicos sibi adjungat, qui in balneis apud se lavent, quo tempore opus erat plurimo ministerio, nec stationem mulier poterat observare. II, 657 B, Philosophi ex contrariis universa constare condicunt. II, 985 A, Causas poenitentiae delicta condicimus. II, 207 B, Pecora condixerint bestiis; ut communis umbra seu commune tectum claudat oves et lupos, ut eodem quasi ad condictum amice conveniant.
Condimentarius. II, 686 C, Platonem omnium haereticorum condimentarium factum.
Conditio, est graec. κτίσις. II, 207 B, Cum revelatio filiorum Dei redemerit conditionem a malo, ex Rom. VIII. I, 281 A, Neque alia conditio. II, 148 C, Quemadmodum et universum conditionis; τὸ ὅλον τῆς κτίσεως. II, 895 C, Si qua ergo conditio nova in Christo. II, 502 B, Cui conditio quaecumque serviret. I, 1313 A, Quia Dei conditio est thus. I, 632 A, Adulterandis usibus divinae conditionis. II, 84 A, Sic itaque et circa voluptates spectaculorum infamata conditio est. II, 995 1277C B, Cui etiam conditio gratior quaeque de gula erepta est, i. e. edulia quaeque a Deo creata et condita. II, 656 B, Universa conditio, i. e. quicquid a Deo conditum creatumque est. II, 702 B, Ne aliqua sepulturae conditio patesceret. Jun. legit: ne aliqua sepulturae conditio putesceret. Est autem conditio condimentum sive conditura, quae adhibetur piscibus. Sic illudit Empedoclis verbis, quod se piscem dixisset.
Conditionalis. I, 678 A, Sed conditionalis erum. Servus dicitur conditionalis, certae conditioni adscriptus et mancipatus. II, 638 A, Sicut machaerae conditionalis comminatio. II, 354 B, ead. verba. II, 137 C, Quando vigore animi conditionales minas regis excutiunt.
Confessio. II, 649 B, Quae penes nos apocryphorum confessione damnantur, i. e. quod in confesso est, libros esse apocryphos. I, 471 A, Alumni confessionis suae fiunt. II, 1028 B, Quem in praelio confessionis 1277D tormentis colluctatum saevitia dejecit.
Conficere, colligere, parare. II, 52 B, Ad materiam suam caedem Scripturarum confecit; Jun. vult: Ad materiam suam concaedem scripturarum fecit. Est autem concaedes accumulatio ramorum e sylva caesorum.
Confiscatus. II, 116 A, Qui animam solam in confiscato habent. Verbo confiscatum usus est Sueton. ubi pecuniam dicens confiscatam, intelligit asservatam in fiscis.
Conflabellare. I, 656 B, De commercio scintillas libidinum conflabellant.
Conflictatio. II, 458 C, Conflictationes orbis. I, 1223 A, Simul et de pristinis satisfacimus conflictatione carnis et spiritus. II, 806 B, Conflictationes dico animae, jejunia, etc.
Confoederare. II, 570 A, Uti in ipso, secundum Apostolum omnia confoederetur: legendum forte 1278A condendum, nam apud Iren. est: Ὅπως ἐν αὐτῷ τὰ πάντα κτισθῇ. etc., Coloss. I.
Conformalis. II, 863 A, Conformale corpori gloriae suae. II, 877 A.
Confusio. II, 1033 A, Distincta confusio siderum. Optimus est ipse sui interpres libro de Resurrectione carnis: Redaccenduntur et stellatorum globi, reducuntur et siderum absentiae, quas temporalis distinctio exemerat. II, 905 B, Per commune conscientiae pignus, quo totam condixerunt confusionem, quam prope dixit, totam condixerunt contumeliae conjugalis impudentiam, sed Junius interpretatur: Condicto communi omnium rerum et juris et facti promiscuam inter se consociationem spoponderunt; male.
Confusus. I, 273 A, O sententiam necessitate confusam! i. e. quae necessario aliqua ex parte in justitiam peccat, vel potius, qua occurrere volens Trajanus et odio in Christianos, et justae eorum caussae parcere, neutri bene satisfacit.
Congressio. II, 549 B, Quanquam autem distulerim 1278B congressionem, i. e. refutationem. Vid. Lusio. I, 664 B, Et in ipsa carnis congressione censendum.
Congrex. I, 1247 A, Nullis conviviis celebres, nullis comessationibus congreges.
Conjectatio. II, 560 A, Et innati conjectationem. Iren. ἀγεννήτον κατάλήψιν.
Coniscare. II, 1049 A, Patinam coniscavit. Salmasius et alii legunt conflavit.
Conresupinatus. II, 732 B, Neque conresupinatis internis, quasi refusis loculis.
Consanguinitas doctrinae, II, 45 B, i. e. doctrinae quae ab uno eodemque auctore sunt traditae, quasi ab uno parente.
Consatus. II, 721 B, Strato segregationem consati spiritus somnum affirmat.
Conscientia. I, 261 A, Quae non de eventu, sed de conscientia probanda est; sensus: Si vel maxime juste odissetis Christianos forte fortuna, tamen injuste faceretis, eos odio prosequentes, quos odio dignos 1278C esse compertum non habetis, caeco quippe flagrantes eorum odio. I, 375 A, Quasi de conscientia praeterissemus, i. e. taciti prae metu. I, 438 A, Quod conscientia vestra est, i. e. quod vos probe scitis quod vestrum est crimen. I, 452 B, Conscientia potius, i. e. intimo animi cultu. II, 44 B, Quibus nulla constantiae conscientia concedit, i. e. quibus nemo locum eo concessurus est, easque admissurus, quod sit apud se conscius, eas aliquantisper constitisse, aut porro constitutas esse. II, 1045 A, Sacerdos suggestus pro sacerdotali suggestu. II, 928 A, Si novam uxorem de tua conscientia impleveris. I, 289 A, Nulla lex sibi soli conscientiam justitiae suae debet. I, 328 A, Appellamus et provocamus a vobis ipsis ad conscientiam vestram. I, 617 B, An a Deo formata sit animae conscientia. I, 468 A, Corpus sumus de conscientia et disciplinae divinitate. I, 1316 B, A quibus abest conscientia verae pudicitiae. II, 943 A, Substantia, non conscientia, reformabimur.
Consecraneus, sive consecraneus, qui iisdem sacris 1278D initiatus est, I, 366 A.
Conservitium, II, 1316 A, Qui de meo jure conservitii et fraternitatis.
Consignare. II, 540 A, Quam consignant, i. e. ad sacra admittunt. Rigalt. linguam consignant, i. e. silentium indicunt. Consignati dicebantur μεμυημένοι et σφραγισθέντες. Philo de Mon. Irenaeus, lib. I, cap. 24. Prudent. in martyr. S. Romani. Arnob. lib. III.
Consistere. I, 284 A, Jam de caussa innocentiae consistam, i. e. arma movebo. Est autem genus loquendi tractum ab athletis et gladiatoribus, qui pedem in arena figunt, ne facile supplantari vel dejici possint. I, 500 B, Constitimus adversus omnium criminum intentionem, i. e. firmiter stantes, locum quem ceperamus, tuemur. II, 931, Ut jam de hoc primum consistendum sit.
Consistorium. I, 1298 A, Ut de novo consistorio libidinum 1279A publicarum. II, 832 A, Uti ille juvetur, sive laedatur per consistorii sui exitus, i. e. exitus praestitutos et determinatos a consistorio in quo de homine cognoscitur, nimirum consilium Dei. Metaphora a re forensi, nam consistorium in jure summus consessus appellatur. I, 649 B, A theatro separamur, quod est privatum theatrum impudicitiae.
Consolari. I, 645 A, Ita mortem homicidiis consolabantur. II, 624 B, Cives Clazomenii Hermotimum templo consolantur. II, 647 A, Cui nec consolanda injuria est, sed potius insultanda. II, 1044 B, Et immundiorem loco cervicem monilibus consolatur, i. e. cervices suas infelici latrinae lavandae ministerio damnatos absurdissimi luxus impudentia consolatur. II, 547 A, Memoriam Valentini integra custodia regularum ejus consolatur.
Consparsio. II, 418 C, Praeter oneribus consparsionum offarcinatam. Onera consparsionum dicit farinae massam aquae conspargine coactam: Exod. XXII, 34: Ἀνέλαβε δὲ ὁ λαὸς τὸ σταῖς αὐτῶν πρὸ τοῦ ζυμιωθῆναι τὰ 1279B φυράματα αὐτῶν etc. Hesych. Σταῖς, φύραμα ἀλεύρου πυροῦ Glossar. vetus: Σταῖς, adeps. Item: Φύραμα, massa, conspersio.
Conspector. I, 1331 A, Deus conspector cordis est.
Conspurcare, I, 644 A, Si apparatus agonum idololatria conspurcat de coronis profanis.
Constanter. II, 256 A, Quo constantius utar rationis editae patrocinio, i. e. liberius, audacius. II, 384 C, Sed quoniam discipulos non constanter tuebatur, i. e. non fortiter. II, 469 A, Ut possis eum constanter exponere, i. e. intrepide, libere et sine dissimulatione. I, 1220 A, Qui ne discere quidem mulieri constanter permisit, i. e. non absolute scitari, aut praefracte interrogare.
Constantia. I, 1218 B, Tunc enim constantia succurrentis excipitur. Fiduciam significat succurrentis, qui juris sui conscius sine addubitatione aut haesitatione succurrit periclitanti, hoc est admittitur, accipitur, laudatur. II, 659 B, Verum et ex constantia 1279C gratiae per revelationem, coelestis gratiae dicit, gratiam de qua certissime constat.
Constare. II, 260 C, Ut plerique Physicorum formidaverint, initium ac finem mundo constare, i. e. ei tribuere.
Constituere, II, 869 B, Quam constituit in membris, suis, i. e. constitutam ait et stabilitam, adeo ut radicitus inhaereat.
Constitutio. II, 29 A, De studio aliter ineundae constitutionis, i. e. στάσεως, status caussae.
Constrictare, constrictum tenere gravissime. II, 303 A, Quod secent et inurant et amputent et constrictent.
Consubstantivus. II, 563 A, ὁμοούσιος vulgo coessentialis, paria et consubstantiva.
Consuetudo. II, 970 B, Ne consuetudinem quaerant, ne consueta, ne sua desiderent, ut lautius in carceribus vivant, quam domi.
Consultari, consultum rogare, deponente forma. II, 212 A, B, Aut quem consultatus est.
Consummare, Ubi ipsa anima consummat, i. e. ubi 1279D discedens anima a corpore, actus in eo sui singula computat, et summam colligit, tanquam pecuniam de multis nominibus confectam.
Comtemnere. I, 1257 A, Quid primum fuerit ille angelus perditionis, malus an impatiens, contemno quaerere.
Contemperare. II, 858 B, Contemperant foetu de corpore et anima.
Contemplari, passiva significatione. II, 225 C, Ita et coelum spiritui et aquis incubabat et complectebantur. Alii, teste Junio, e codd. Vatican. contemplabantur, phrasi tectonica. «Est enim templum, inquit Festus, tignum jacens quod in aedificio summo transversum supra cantharios ponitur.» Et ita accipit Vitruvius lib. IV, cap. 2. Hinc contemplari dicuntur cantherii, i. e. committi inter se templo et concatenari ac constringi in suum templum desinentes. Sic ergo spiritus et aquae contemplari dicuntur coelo, i. e. committi et 1280A compingi tanquam in templo suo (Ibid. ch. 10) . I, Contemplandis et distinguendis lapilis.
Contemplatio. I, 477 A, Sed qua, penes Deum major est contemplatio mediocrium, i. e. pauperum cura.
Contendere, disputationem habere. II, 56 B, de mulieribus haereticis.
Contenebrare, in tenebris agere. I, 272 A, Quod incesta contenebrasset.
Contesseratio. II, 32 B, Et contesseratio hospitalitatis, conjunctio familiarior, quae per tesseram, signum hospitale, fiebat, cujus ostensione, si quem obiisse contigisset, statim agnoscebatur. Sic et contesserare.
Contestatio. I, 1259 B, Ad fidei non tentationem dixerim, sed typicam contestationem, i. e. exemplum, figuram, sacramentum, mysterium.
Continens. I, 414 B, In continenti, i. e. simul, uno obtutu, statim. II, 17 A, Et in continenti haereses subjungit.
Continentia. II, 42 B, 43 A, Desertor continentiae 1280B Marcionis. Vocatur Marcion continens, quod nuptias prohibeat.
Continere. I, 534 A, Quia nihil continendo et sustinendo homini prospectum, etc., i. e. quia nihil, quo homini, ut in vita perduraret, prospiceretur, postquam jam fuit homo, creari potuit vel debuit. II, 915 C, D, Si continuerimus, i. e. mordicus tenere voluerimus, et voluntatem Dei omnibus actionibus nostris obtendere.
Contrarietas. II, 703 B, Quae nomine contrarietatis opponerem.
Contristare. II, 385 A, Quoniam potiorem honorem sabbali servat non contristandi. II, 1003 A, Si quis autem contristavit, non me contristavit.
Contumelia. II, 903 B, Qui ex consensu contumeliam communem jam recusaverunt. Iniquos in Tertullianum Junius eos putat, qui haec de conjugali solum cubilis usu intelligant: vocari potius contumeliam communem, afflictiones et persecutiones communes, quae conjugatis 1280C eo tempore accidebant aliena injuria et contumelia. At vereor ne bonus ille Junius, qui, ut hic, ita et in multis aliis locis, durioribus auctoris defensorem egit, iniquus videatur interpres.
Convenientia. I, 1267 B, Negotium convenientia solvet, i. e. conventione, consensu, pacto.
Convenire, in jus vocare. I, 328 A, Sacrilegii et majestatis rei convenimur. I, 446 A, Convenimur in crimen. II, 24 B, Et erit itaque nusquam dum ubique convenior, i. e. dum ubique eos convenio, qui mihi occinunt: Quaerite et invenietis, duo gravia mala se mihi offerunt: unum, quod nusquam ille finis quaerendi futurus sit, incertum me errare semper oportebit: alterum, quod velim sic esse nusquam, i. e. optandum mihi fuerit, ut nunquam novissem doctrinam Christi, quia tolerabilior conditio mea futura esset, si nunquam eam cognovissem. II, 305 B, Cum utramque conveneris in creatore, i. e. deprehenderis. II, 368 B, Haec conveniemus, i. e. de his experiemur. II, 773 C, Sed aliam argumentationem 1280D eorum conveniemus. II, 719 C, Sed ea, per quam delinquitur, convenitur. II, 91 A, In quorum et antiquitatibus et solemnitatibus et officiis convenitur, i. e. comparet, invenitur, deprehenditur.
Convicium. II, 543 A, Et convicium falsi simulacris excusat. Eleusiniorum antistites ad illud membri virilis simulacrum velut ad divinitatem, adorantium habitu accedunt. Itaque falsi crimine tenentur, qui aliud oculis colunt, aliud mente. Etenim, aiunt, coli a se non simulacrum, sed rerum naturam eo simulacro expressam; quod est accusationem falsi simulacris excusare, mendacium mendacio diluere.
Conviscerare. II, 786 B, Ita concarnatur et convisceratur cum eo cui adglutinatur.
Coodibilis, est graec. συμμισούμενος. II, 374 C; ib., 449 D.
Copia. II, 262 B, Reprobas et mare, sed usque ad 1281A copias ejus, i. e. ad pisces, qui copiose in mari sobolescunt luxurianturque. Hos enim, utpote ἐμψύχους sive animatos, pro cibo utendos negabat Marcion, et sanctiorem cibum deputabat, quam ut homini usui essent. II, 871 B, Exsurgit autem copia faeneratum.
Cor. I, 1175 A, Deus autem non vocis, sed cordis auditor est. II, 161 C, Proprie de vulva cordis ipsius.
Corium. II, 1038 A, De corio suo ludere: proverb. a chamaeleonte tractum, qui toto corpore reddit colorem quemcumque proximum attigerit, praeter rubrum et album. Itaque adagium patet in hominem versipellem, inconstantem ac pro tempore in omnem habitum se vertentem.
Corneus. II, 970 B, Et contra ungulas corneus: sensus: tam expers quam cornu. Vid. Ungula. II, 741 A, Vel ut per corneum specular. Platonem imitatur, qui codem modo in Charmide vocat carnem corneum specular. Alludit uterque ad portas corneam et eburneam 1281B somniorum apud Homerum.
Cornutus. I, 396 A, Aut cornutum aut plumatum amatorem.
Corporalitas. II, 842 A, Ne corporalitas animae occasionem subministrans figurarum corporalitatem carnis excludat.
Corporari. II, 1032 B, Corporatus, i. e. ex diversis substantiis compactus et compositus. II, 757 A, Et carne corporaretur. Deum corporatum dicit hoc sensu Lactant. lib. IV Instit. cap. 26: Deus igitur corporatus est, et veste carnis indutus.
Corporatio. II, 758 B, Neque ut periculosam Deo repudias corporationem.
Corpulentia. II, 570 B, In aemulas aequiparantias corpulentiarum. II, 335 A, Totas istas praestigias putativae in Christo corpulentiae. Commode laudat Rigaltius ad hunc locum verba Boetii lib. de Fide: Hodieque non desunt, qui negent eum nostram gestasse corpulentiam. II, 653 A, Fortasse an exstruentur magis 1281C ad auferendam animae corpulentiam.
Corpulentum. II, 214 A, Quasi substantivum corpulentum, i. e. quod habet corpus.
Corpus. II, 230 A, Cum ipsa substantia corpus sit rei cujusque: σῶμα, per abusum, quod vulgo essentia. II, 162 C, Quis enim negavit Deum corpus esse? II, 842 B, Nam et ideo praestruximus tam corpus animae, etc. II, 130 B, Et de reliquo corpore haeretici cujusque doctrinae. I, 432 A, Et saeculum corpus temporum fecit. II, 521 C, Manifeste legis est Christus, si corpus est umbrae.
Corruptorius. II, 303 B, Quoniam, in homine corruptoriae conditionis habentur hujusmodi passiones.
Corybans. I, 426 A, Et aera corybantia. Corybantes seu Curetes cum Rhea nutrice adhibiti sunt ad custodiam Jovis. Dicti sunt, ut putat La Cerda ex Strabone, Curetes, quasi κουροτροφὴσαντες: nisi potius dicti a custodia, nam βαίνειν est φύλαττειν, unde Homerus, 1281D ὁς Χρυσὴν ἀμφιβέβηκας.
Cothurnatio. II, 563 B, Alia autem trans siparium cothurnatio est, i. e. alia scena tragoediae, alius actus tragoedicus.
Crates II, 854 B, Quorum crates adhuc vivunt, i. e. σκελετοὶ, reliquiae ossium, quae spinae dorsi haerent in modum cratis. Sic Ovid., Metamorph. lib. VIII: Pendere putares pectus, et a spinae tantummodo crate teneri.
Credere. I, 1220 A, Caeterum baptismum non temere credendum esse, i. e. committendum et administrandum petenti.
Cremare. II, 795 B, Quum crematis cremat, i. e. quum mortuis sacrificat. Utitur verbis quae morem ostendant magis ridiculum. II, 92 B, Et cremabitur ex disciplina castrensi Christianus, cui cremare non licuit. Cremabitur militaris rogi modo, superstitiosae idololatriae ritibus plenissimi. Cremare, scil. thura idolo.
1282A Crementum. II, 281 A, In crementum generis humani. II, 691 B, Crementa, decrementa.
Crepitaculum, ex ludicris puerilibus est, κρόταλον. II, 618 A, Et signum belli non tuba, sed crepitaculo daturus.
Crepitulum, ornamentum capitis, quod in capitis motu crepitum facit. Fest. II, 1044 B. Turneb. legit crepidulam.
Critae. II, 129 B, Critas, quos censores intelligimus. Ibid. C, Annales critarum.
Cruciarius, est Apuleio crucem gerens, furcifer, deinde, cruciatibus onerans alterum. II, 13 A, Et cruciarios exitus.
Crudus. II, 246 C, Cruda vita, τὸ ζῇν ὠμόν. II, 401 C, Sed nec exinde pertinere poterat cruda (fides), recens, incipiens, imparata, opponitur coctae, cultae naturae. I, 1321 D, Non ad crudum in totum et ferinam habitudinem. I, 1247 A, Quae non atria nocturnis et crudis salutationibus occupant.
1282B Cruditare, de cibis, qui nondum sunt digesti. I, 322 A, Ipsorum ursorum alvei appetuntur cruditantes adhuc de visceribus humanis, i. e. nondum digestae sunt carnes humanae, quae in ferinis sepulcris sunt conditae, quum ipsae ferae ad comessationem appetuntur.
Crux, est forceps, qua assignabatur umbo togae. II, 1047 A, Nulli cruci in posterum demandatur.
Cubitus. II, 743 A, Et illos cubito pellere, i. e. aspernari et respuere homines tam prava opinione imbutos.
Culus, podex. II, 1020 A, A culo resina. Salmas. et alii legunt ab ala resina: hinc alipilarius, qui resina et dropace alas pilabat. Nam alipila resina erat, qua alae pilabantur.
Cultus. I, 1309 A, Cultum dicimus, quem mundum muliebrem vocant, nempe aurum, gemmae, vestes.
1282C Cuneus. II, 270 B, Hoc enim cuneo veritatis omnis extruditur haeresis, i. e. hoc argumento ad veritatis defensionem cuneata velut acie. Desumpta a disciplina militari metaphora. II, 797 C, Quo cuneo decurrendum sit a nobis, qua acie cuneata, quam firmo ad perrumpendos hostium numeros. II, 988 B, Noster hic cuneus est, nostra compago. II, 546 A, Hunc primum cuneum congressionis armavimus.
Curare. II, 976 B, Curantia Deum, i. e. colentia. I, 655 B, Qui etiam muliebribus curatur, i. e. qui et voce et gestu et incessu accuratissime effoeminatur, ut saltandis foeminarum fabulis pro foemina haberi possit. II, 706 B, Curata mora finis ad plenitudinem poenae.
Curatio. II, 976 B, Curationem facere dicuntur, θεραπείαν. Lipsius, epist. 95., ait Tertullianum alludere ad romanarum mulierum morem, quae Junoni speculum tenebant, capillos disponebant, etc., ornantium modo. Senec. lib. de Superstit.
Curiosi. II, 118 C, Cum in matricibus beneficiariorum 1282D et curiosorum. Beneficiarii dicebantur milites beneficio principis assumpti ad officia seu ministeria certa. Itaque apparebant principi, mandatis exsequendis. Ex eorum schola seu corpore erant Curiosi, cursus publici curae praepositi, qui et stationarii dicebantur, per stationes dispositi. Iis autem inter caetera hoc muneris injungit lex prima (C. de Curiosis), ut crimina judicibus nuntianda meminerint. Ergo reorum nomina requirebant, ac deferebant, ipsos reos sistebant tribunalibus et judiciis. Vetus historia passionis Fructuosi episcopi: Direxerunt Beneficiarii in domum ejus, et paulo post: Cui milites dixerunt: Veni, Praeses te accersit, etc. Scriptor anonymus vitae Chrysostomi apud Suidam, ἑλκόμενος ὑπὸ τοῦ κουριόσου τῆς πόλεως. Et apud Euseb. H. E. lib. IX, cap. 9: Βενεφικιαριῶν ὓβρεις καὶ σεισμοί. Hujusmodi autem officia tandem in praevaricationes et rapinas et concussiones degeneravere, conniventibus plerumque hominum 1283A pessimorum improbitati Beneficiariis et Curiosis. Nam et ipsi pensionibus annuis aut menstruis corrupti, tabernariorum, ganeonum, furum, lenonum scelera dissimulabant: ita ut domi servarent matriculas turpium hujusmodi pactionum. Cum igitur et in Christianos mandata principum sive proconsulum aut praesidum tanquam in facinorosos atrociter exsequerentur, tandem et istis Christiani quoque pecunias pactis pensionibus numerare coeperunt. Hoc Septimius nomini christiano turpe ac pudendum esse ait, in matricibus Beneficiariorum et Curiosorum, inter ganeones et fures, et tabernarios et lenones, christianos quoque vectigales censeri.
Curiositas. I, 265 A, Hic tantum humana curiositas torpescit; sensus: Receditis etiam in eo natura hominis, quod haec semper curiosa sit, altius ea in quae incidit, scrutandi. Heuman. mavult, urbana curiositas.
Currere. II, 908, C, A quocumque institutore sunt sive spiritali, qui singularibus Paracleti revelationibus 1283B instructus, sive tantum fideli, qui communi fide solum, eidem Deo currant, i. e. eidem Deo conveniant, de eodem Deo intelligi debeant. II, 300 C, Item caetera bona, per quae opus bonum currit bonae severitatis.
Cursitare. I, 452 B, Catervatim cursitare ad injurias.
Custodia. II, 539 A, Custodiae officium, quo occultant doctrinam suam, ut qui solent custodire aliquid diligenter. II, 771 A, Quem et facultate custodiae liberae. Lucian. διαφθείροντες τοὺς δεσμοφύλακας. I, 325 A, Et utique non deesset vobis in auditione custodiarum et damnatione sanguis humanus.
Custodiarium. I, 622 A, Ut vos, benedicti, de carcere in custodiarium, si forte translatos existimetis, i. e. ut hoc de vobis statuatis, vos ad libertatem servari, non ad captivitatem et mortem. Nam carcer damnandorum damnatorumve custodiarium stationariorum et speculatorum est, opus stationis suae praestantium, et observantium tanquam de specula, ut appellatur lib. 1283C adv. Jud., cap. 3.
Cutis. II, 1042 A, Intra cutem caesus et ultra. Cleomachus caesus est intra cutem, cinaedus jam factus, et extra cutem, cum pugil erat propter caestuum vulnera, quae ultra cutem descendebant.
Cymatia, omnia opera prominula et aquae modo in longum fluentia, simae, rectae aut inversae, et similia. Vitruv. lib. III de Architect. cap. 3, et lib. IV, cap 6. Hesych. Κυμάτια τὰ χείλη διὰ τὸ κυμαίνειν, ἢ αἱ ὑπεροχαὶ παρὰ τέκτοσι καὶ λιθόποιοις. I, 674 A, Et cymatia distendere.
Cymbalum. II, 1043 B, Cymbalo incessit.
Cynocephalus, κυνοκέφαλος, δεῖνος, ἀναίσχυντος. II, 126 B, Ab isto scilicet Cynocephalo, i. e. diabolo, canina invidia genus humanum vexante. Junius intelligit de Plautiano, quo accendente Severi temporibus calamitatum aestus in Christianos excanduerunt.
Cynopae, sive Cynopes, sunt Cynocephali homines caninis capitibus, de quibus ex Indicis Ctesiae Plin. H. N. lib. VII, cap. 2. I, 312 B. Sed I, 370 A, legitur 1283D Cynopennae. Pamel. et La Cerda legunt Cynophanae. Wouw. Cyclopes. At Heraldus habet Cynopenae.