QUAESTIO XVI

Utrum magis universale prius intelligatur a nobis, quam minus universale.

Arist. 1. Poster. cap, 2. et 1. Phys. text. 3. et 4. et 1. Met. cap. 1. D. Thom. in prooemio Phys. in opusc de ente, et essentia, cap. 7. et 1. part. q. 85. art. 3. Avicenna 2. lib. suae Metaph. cap. 1. Simplicius 1. Physic. cap. 1. Themistius in sua Paraphrasi. super 1. lib. Physic. cap. i. Richardus in 2. d. 24. art. 3. q. 4. Alensis in Commentariis primi et quinti Met. Capreolus in p. 1. d. 35. q. 2. ad 7. Ferr. 1. lib. contra Gent. cap. 48. Venetiis, Nyplius, et Javellus 1. Physic. cap. 1. Soncinas 6. Metaph. q. 12. Gajet. Opusc. de ente, et essentia, in principio. Aegidius 7. lib. Metaph. q. 1. Ruvius 1. Physic. cap. i. q. 3. Vide Doctorem in disputatis, quaest. 13. et lib. 1. Physic. quaest. 5.

Arguitur quod sic, 1. Physic. text. 3. dicit quod innata est nobis via cognoscendi a notioribus nobis ad notiora naturae, et subdit : Sunt autem nobis primo nota confusa magis, et magis universalia, minus autem universalia sunt naturae notiora, quia sunt perfectiora ; igitur, etc.

Praeterea, quod primo intellectui imprimitur, prius intelligit ; sed secundum Avicennam, ens et unum, quae sunt maxime universalia, prius intellectui imprimuntur quam omnia alia , igitur, etc.

Praeterea, illud universale prius intelligitur cujus singulare prius sentitur ; sed singulare magis universalis prius sentitur quam minus universalis, secundum Avic. in Metaphysica sua, et secundum Philos. 1. Physic. text. 4. ubi dicitur, quod pueri appellant primo omnes viros patres; et prius a remotis sentitur aliquid esse corpus, quam animatum, et quam homo.

Contra, composita sunt nobis prius nota secundum Commentatorem 1. Physic. text. i. exponendo illud. Magis confusa sunt nobis notiora, vel prius nota, id est, magis composita ; sed minus universalia sunt compositiora, quia habent se per additionem ad magis universalia ; igitur, etc. Praeterea, quae sunt difficillima nobis ad cognoscendum, non sunt nobis prius nota, maxime universalia sunt nobis difficillima ad cognoscendum, ut patet 2. Met. ergo, etc.

Praeterea, priora secundum naturam, sunt nobis posterius nota, ut dicitur 1. Physic. sed universaliora sunt priora natura, quia ab ipsis non convertitur consequentia, et quia etiam per ipsa definiuntur species, et minus universalia ; ergo etc.

Dicendum, quod aliud dicitur prius alio tripliciter, scilicet generatione, per fectione, et adaequatione. De duobus primis habetur 9. Met. text. 15. de tertio. 1. Post. text. 11. ubi dicitur, quod universale est, quod convenit alicui primo. Et vocat universale, et primum adaequatione, ipsam propriam passionem, quae praedicatur convertibiliter de subjecto. De duobus primis dicendum ad praesens. Ulterius sciendum, quod non est idem cognoscere confusum et confuse, nec distinctum et distincte ; nam confusum potest distincte cognosci, sicut animal, quod est confusum respectu hominis. Similiter distinctum potest confuse cognosci, sicut homo cognoscendo animal, vel quod sit animal. Illud autem est confusum, quod est indistinctum,distinguibile tamen sicut genus. Cognoscere autem confuse est cognoscere quid dicitur per nomen, vel cognoscere in suo universali tantum ; sed cognoscere quid distincte est cognoscere id per principia propria posita in sua definitione.