RESOLUTIO

Avicenna colligit dandum esse sensum communem ex conservatione specierum sensibilium in absentia objecti, et ex circulari motu virgae, in cujus summitate appareat color a reliquo ejus colore diversus, aliisque experientiis.

Sed sequendo Avicennam, prima via sumitur sic : natura non deficit in necessariis, sed ad vitam animalis perfecti requiritur conservatio specierum sensibilium, etiam in eorum absentia (quia aliter non possent moveri progressive ad sensibile distans, et absens) et mediantibus speciebus sic reservatis, sicut apprehensio sensibilis absentis per aliquam potentiam sensitivam sentit, non autem per particularem , quia talis sentit praesente sensibili tantum ; ergo vel ipsa est sensus communis, vel saltem praesupponit ipsum sicut imaginativa, vel rememorativa.

Alia via Avicennae sumitur ex eo, quod ad sensum videmus, scilicet quod si attendamus ad guttas pluviae sibi mutuo succedentes, apparebit nobis una linea de omnibus illis guttis quasi continua. Similiter, si moveatur circulariter aliqua virga in cujus summitate sit -color aliquis, apparebit nobis circulus quidam in summitate ejus propter circularem motum percelerem summitatis, vel coni illius virgae. Ex hoc sic potest argui: Impossibile est sensum particularem percipere suum sensibile ubi non est ; sed summitas virgae motae non est semper in eodem loco, in quo apparet circulus, quia circulus apparet quasi immobilis, illa autem semper movetur, simile est de guttis ; ergo ille circulus in illa linea non percipietur a sensu particulari ; ergo a communi. Simile est de homine existente in navi mota, qui judicat ad sensum ripam moveri.

Ad primum argumentum, dicitur quod antecedens est falsum. Ad probationem, dicendum quod non quaecumque propinquitas facit ad hoc, quod propinquum sentiatur, sed tantum proportionabiliter, quia nec nimis remota, nec nimis propinqua. Unde medium inhaerens, vel conjunctum non requiritur saltem in visu: modo ita est quod actus sentiendi sensibile proprium est medium inhaerens, quod est in sentiente, ideo non sentitur quia non est potentia reflexiva super se, nec sentit aliquid in se existens.

Ad aliud, dicendum quod organum est aliqualiter coloratum per speciem et per visionem, quae multum assimilatur colorato, a quo est primogenita, et per consequens potest dici, quod non tantum est sensibile per se qualitas prima, vel secunda , sed etiam aliquid causatum a qualitate prima, vel secunda, ut sensatio et visio.

Ad aliud, dicendum quod sensus communis sentit et visionem, et colorem. Ad probationem, quando dicitur quod impossibile est duas potentias disparatas esse respectu ejusdem objecti, dicendum quod non est inconveniens, si sentit ordinate, ita quod una sit superior, vel communior alia ; sic se habent sensus communis, et sensus proprius. Ideo etiam verum est, quod idem non est objectum aeque primo utriusque, sed objectum primum sensus proprii, elcujuslibet potentiae est illud quod adaequat ipsum, ut color visum: illud tamen non adaequat sensum communem, quia potest aliud objectum sentire, et ideo non est ejus objectum per se primum. Ad aliud, dicendum quod imaginatio sentit actum proprium : imaginamur enim nos imaginari, et imaginatos fuisse, et memoramus nos memoratos fuisse, et somniamus nos somniare, sicut experimur manifeste. Ita potest dici quod sensus communis sentit actum proprium secundum modum aliquem praedictorum. Sed per quem modum est possibile? Dicendum ( ) quod sicut ab actu imaginationis defluunt quaedam species in organo sensus particularis, sive interioris, sive exterioris, in qua specie est similitudo illius actus, a qua specie potest potentia imaginativa tunc immutari; sic est de sensu communi, quia ab ejus actu defluit quaedam species in organo sensus particularis, a qua specie retinente similitudinem ejus, potest sensus communis immutari, et hoc non est reflecti super actum proprium directe, sed mediante specie ab eo defluxa. (c) Ad aliud, dicendum quod sensus communis non est potentia collativa proprie sicut memorativa, vel cogitativa : memoria enim cognoscit suum objectum ut distans a praesenti, non cognoscendo tempus medium , est enim praeteriti ut praeteritum est; sed sensus communis sic confert unum sensibile alteri, quod simul sentit ipsa sensibilia,et sentit ipsa differre sine intermedio aliquo, et talis collatio, id est, compositio et divisio non repugnat ei, sicut non repugnat sensui proprio affirmare, vel negare proprium objectum de aliquo, ut dicitur 3. de Anima.

(d)Ad aliud, dicendum quod licet sensus communis cognoscat illa quae differunt, et cognoscat album differre ab aliis, non tamen cognoscit habitudinem differentiae secundum se, sed tantum in fundamento suo. Ponit exemplum de intellectu : quidquid intelligit, intelligit sub ratione veri, non tamen quod intelligendo aliquam qualitatem intelligat ipsam rationem veri , quia tunc reflexivus esset in quolibet actu suo ; ita licet sensus communis cognoscat aliqua differre etiam sub ratione differentiae, non oportet quod patiatur propriam immutationem ab ipsa differentia secundum se quae est quaedam relatio , et ideo non sequitur quod relatio sit sensibilis per se,licet ipsa relata sint sensibilia per se.