Caput VI.

Igitur (I Cor., II et III) per haec omnia ostendit, cujus Dei sapientiam loquatur inter perfectos: ejus scilicet qui sapientiam sapientium abstulerit, et prudentiam prudentium irritam fecerit; qui infatuaverit sapientiam mundi, stulta eligens ejus, et disponens in salutem. Hanc dicit sapientiam in occulto fuisse, quae fuerit in stultis et in pusillis et inhonestis; quae latuerit etiam sub figuris, allegoriis et aenigmatibus, revelanda postmodum in Christo, posito in lumen nationum a Creatore promittente per Esaiae vocem, 0482D patefacturum se thesauros invisibiles et occultos. Nam ut absconderit aliquid is Deus, qui nihil egit omnino in quod aliquid abscondisse existimaretur, 0483A satis incredibile. Ipse si esset, latere non posset, nedum aliqua ejus sacramenta. Creator autem tam ipse notus, quam et sacramenta ejus; palam scilicet decurrentia apud Israel; sed de significantiis obumbrata, in quibus sapientia Dei delitescebat inter perfectos, narranda suo in tempore, proposita vero in proposito Dei ante saecula. Cujus et saecula, nisi Creatoris? Si enim et saecula temporibus structa sunt; tempora autem diebus et mensibus et annis compinguntur; dies porro et menses, et anni solibus et lunis et sideribus Creatoris, signantur, in hoc ab eo positis: Et erunt enim, inquit (Genes., I) , in signa mensium et annorum: apparet et saecula Creatoris esse; et omne quod ante saecula propositum dicatur, non alterius esse, quam cujus et saecula. Aut probet Dei 0483B sui saecula Marcion, ostendat et mundum ipsum, in quo saecula deputentur, vas quodammodo temporum, et signa aliqua, vel ortum eorum . Si nihil demonstrat, revertor ut et illud dicam. Cur autem ante saecula Creatoris proposuit gloriam nostram? posset videri eam ante saecula proposuisse, quam introductione saeculi revelasset. At cum id facit pene jam totis saeculis Creatoris prodactis , vane ante saecula proposuit, et non magis intra saecula, quod revelaturus erat pene post saecula. Non enim ejus est festinasse in proponendo, cujus et retardasse in revelando. Creatori autem competit utrumque, et ante saecula proposuisse, et in fine saeculorum revelasse; quia et quod proposuit et revelavit, medio spatio saeculorum in figuris et aenigmatibus et allegoriis praeministravit 0483C . Sed quia subjicit de gloria nostra, quod eam nemo ex principibus hujus aevi scierit: caeterum, si scissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent; argumentatur haereticus, quod principes hujus aevi Dominum, alterius scilicet Dei Christum, cruci confixerint, ut et hoc in ipsum recidat Creatorem. Porro, cui supra ostendimus , quibus modis gloria nostra a Creatore sit deputanda, praejudicatum esse debebit, eam quae in occulto fuerit apud Creatorem, merito ignotam etiam ab omnibus virtutibus et potestatibus Creatoris; quia nec famulis liceat consilia nosse dominorum, nedum illis apostatis angelis, ipsique principi transgressionis diabolo, quo magis extraneos fuisse contenderim ob culpam ab omni conscientia dispositionum Creatoris. Sed jam nec mihi competit 0483D principes hujus aevi virtutes et potestates interpretari Creatoris, quia ignorantiam illis adscribit Apostolus: 0484A Jesum autem et secundum nostrum Evangelium (Matth., IV) diabolus quoque in tentatione cognovit; et secundum commune instrumentum (Luc. IV, 34) , spiritus nequam sciebat eum sanctum Dei esse, et Jesum vocari, et in perditionem eorum venisse. Etiam parabola fortis illius armati, quem alius validior oppressit, et vasa ejus occupavit (Luc. XI) , si in Creatorem accipitur apud Marcionem, jam nec ignorasse ultra potuit Creator Deum gloriae, dum ab eo opprimitur; nec in crucem eum figere, adversus quem valere non potuit; et superest ut secundum me quidem credibile sit scientes virtutes et potestates Creatoris Deum gloriae Christum suum crucifixisse, qua desperatione et malitiae redundantia servi quoque scelestissimi dominos suos interficere non dubitant. Scriptum 0484B est enim apud me (Luc. XXII, 3) , Satanam in Judam introisse. Secundum autem Marcionem, nec Apostolus hoc loco patitur ignorantiam adscribi virtutibus Creatoris in gloriae dominum, quia scilicet non illas vult intelligi principes hujus aevi. Quod si non videtur de spiritalibus dixisse principibus, ergo de saecularibus dixit; de populo principali utique non inter nationes, de ipsis archontibus ejus, de rege Herode, etiam de Pilato, et quo major principatus hujus aevi romana dignitas praesidebat. Ita et cum destruuntur argumentationes diversae partis, nostrae expositiones aedificantur. Sed vis adhuc gloriam nostram Dei tui esse, et apud eum in occulto fuisse, et quare adhuc eodem et Deus instrumento et Apostolus nititur ? Quid illi cum sententiis Prophetarum ubique? Quis enim 0484C cognovit sensum Domini? et quis illi consiliarius fuit? Esaias est (Is., XL, 13) . Quid illi etiam cum exemplis Dei nostri? Nam quod architectum se prudentem affirmat, hoc invenimus significari depalatorem disciplinae divinae a Creatore, per Esaiam (Is., III, 2) : Auferam enim , inquit, a Judaea inter caetera et sapientem architectum. Et numquid ipse tunc Paulus destinabatur, de Judaea, id est, de judaismo, auferri habens in aedificationem christianismi, positurus unicum fundamentum, quod est Christus? quia et de hoc per eumdem prophetam Creator: Ecce ego, inquit (Is., XXVIII, 15) , injicio in fundamenta Sionis lapidem pretiosum, honorabilem; et qui in eum crediderit, non confundetur. Nisi si structorem se terreni operis Deus profitebatur, ut non de Christo suo significaret, 0484D qui futurus esset fundamentum credentium in eum, super quod prout quisque superstruxerit, dignam scilicet 0485A vel indignam doctrinam, si opus ejus per ignem probabitur, si merces illi per ignem rependetur, Creatoris est; quia per ignem judicatur vestra superaedificatio, utique sui fundamenti, id est sui Christi: nescitis quod templum Dei sitis, et in vobis inhabitet spiritus Dei? Si homo, et res, et opus, et imago, et similitudo, et caro per terram, et anima per afflatum Creatoris est; totus ergo in alieno habitat Deus Marcionis , si non Creatoris sumus templum. Quod si templum Dei quis vitiaverit, vitiabitur, utique a Deo templi. Ultorem intentans, Creatorem intentabit . Stulti estote, ut sitis sapientes. Quare? Sapientia enim hujus mundi stultitia est penes Deum. Penes quem Deum? Si nihil nobis et adhuc sensuum pristina praejudicaverunt, bene quod et 0485B hic adstruit: Scriptum est enim: Deprehendens sapientes in nequitia illorum. Et rursus: Dominus scit cogitationes sapientium, quod sint supervacuae. In totum enim praescriptum a nobis erit, nulla illum sententia uti potuisse ejus Dei, quem destruere deberet, si non illi doceret. Ergo, inquit, nemo glorietur in homine. Et hoc secundum Creatoris disciplinam (Jerem. XVII, 5) , Miserum hominem, qui spem habet in hominem; et (Ps. CXVII) , Bonum est fidere in Deo, quam fidere in homine : ita et gloriariari (I Cor. IV, X) .