1127B An liber iste, adversus Apellem, an adversus Apelletianos inscribi debeat, aliquamdiu me dubitare fecit, quod inter caeteros haereticos, adversus quos scripsit Tertullianus, enumeret Vincent. Lirinens. Apellem, ex quo etiam haesitavimus num plures essent libelli ab auctore adversus ipsum et discipulos ejus conscripti. Verum, cum toties facta Apellis mentione atque nullius alterius, nullam tamen libri cujuspiam adversus eumdem mentionem praeterquam hoc loco faciat, fit mihi credibile, et unicum esse ab eo conscriptum, et adversus Apelletianos inscriptum. Maxime cum etiam Apelletianos B. Cyprian. nuncupet Apellis discipulos, Epist. 73, ad Jubaianum. Atqui obscuriora quidem sunt verba Tertulliani jam citata, sed hoc sibi vult: Argumentum libri adversus Apelletianos potissimum 1127C fuisse: an angelus, ille igneus mali praeses, qui et mundum hunc (juxta illos) instituerat, et sollicitatis animabus carnem adstruxerat, ad quod tamen spiritum et voluntatem et virtutem Christi habuerit; dignum aliquid poenitentia fecerit. Utpote qui dicerent, sicuti legitur, lib. de Praescript. adv. haeret., cap. 51, Haeres. 19: Illum mundo inferiori permiscuisse poenitentiam, quia non illum tam perfecte fecisset, quam superior mundus institutus fuisset. Quod ipsum interim pulchre contra illos retorquet, illic ubi loquitur: de sua paratura repercutiens. Verum quod vocat hunc angelum mali praesidem, sic explicat Epiph., Haer. 44, ex sententia Apellis: «Evasit autem non bonus, et quae ab ipso facto sunt, non bene facta sunt, sed secundum malam ipsius mentem ab ipso creata sunt.» De sollicitatis autem animabus ab igneo illo deo angelo juxta Apellem, vide supra, tom. III, lib. de Anima, c. 23 et 36, ubi addit ex consequenti auctor constituisse eum ante 1127D corpora animas viriles ac muliebres. De mundo ab illo instituto, lib. de Praescript. adv. Haer., cap. 34 et 51, Haer. 19. De carne hominis proinde ab eodem exstructa, c. 8, lib. de Carne Christi, ex quo haec verba desumpta sunt, et lib. de Resurr. Carn, c. 5. De Christi denique carne, non ab illo angelo creata, sed ex coelestibus sideribus structa, contra Apellem late disputat auctor dicti lib. de Carne Christi, c. 6. Consentit in his omnibus Epiphanius, praeterquam quod inferiorem deum nuncupet, quem auctor angelum igneum; quem interim agnoscunt B. Aug., 1128B Haer. 23, B. Isidor., lib. adv. Marc., Rabanus noster, B. Honorius et Gratianus in Catalogis haeret. Hoc peculiare auctori, quod de poenitentia angeli Creatoris jam dictum est; sicuti et illud, quod figuram erraticae ovis (Luc, XV) de illo interpretati sint; quasi gaudium fuerit in coelo apud angelos Dei de illo uno peccatore ad poenitentiam converso. Quam contra maluit auctor interpretari de homine lapso et per Christum requisito, sicuti etiam alii veteres omnes. Hactenus de iis quae ad intellectum hujus fragmenti faciunt.

Quia vero promisimus integram nos historiam hic edituros de Apelle et ejus haeresibus, faciemus id quam paucissimis licebit. Apelles itaque discipulus Marcionis, uti verbis auctor utar dicti lib. de Praesc. 1128C adv. Haer., c. 6, 30 ac 51, lapsus in foeminam, desertor continentiae marcionensis (quam ille simulabat) ab oculis magistri Alexandriam secessit. Inde in alteram foeminam impegit, illam virginem Philumenen, postea vero immane prostibulam; cujus signis et prodigiis inductus, librum edidit, quem Phaneroseis Philumenes inscripsit, quam quasi prophetissam sequebatur. Neque vero desertor dumtaxat, sed et emendator Marcionis, ac discipulus supra magistrum appellatur ab auctore, lib. IV, adv. Marc., c. 17: neque vero in hoc solum quod, uti illic diximus, unum Deum superiorem faceret, alterum Dominum dicat, sed angelum faciat, verum et in reliquis paulo prius recensitis haeresibus, quas seductus a Philumene novas induxit. In hoc nihil differens a Marcione, quod et Deum Moysi et legem ac prophetas repudiarit, sicuti lib. de Praescript. habetur, c. 51. De animarum solarum salute ac negata resurrectione carnis quam adeo impugnat auctor lib. de Resurr. carn., item quod 1128D solo Apostolo uteretur, sed Marcionis, id est non toto. De quibus plerisque videre etiam est Epiph., Theod. et Damasc. Sed hoc auctori peculiare: Habet praeterea libros suos quos inscripsit Syllogismorum, in quibus probare vult, quod omnia quaecumque Moyses de Deo scripserit, vera non sint, sed falsa sint. Quo fit ut de iis aliud nihil adnotandum occurrat. Hoc unum adjiciam, non mirum esse si auctor adversus Apelletianos scripserit quod saepedicto lib. de Praesc. adv. haer., cap. 30, afferat adhuc superfuisse proprios discentes et successores Apellis.