Notae ad caput XVI.

Unum et ipsum. Neque enim iterari potest.

Baptismo tingi. Luc., XII, 50, ubi de instante Passione sua loquitur: quam etiam Marci, X, 38, nomine Baptismi designat, ita ad filios Zebedaei inquiens: Potestis bibere calicem, quem ego bibiturus sum, aut baptismo, quo ego baptizor, baptizari?

Scripsit. I Joan., V, 6, ubi: Hic est qui venit per Aquam et Sanguinem, Jesus Christus, non in Aqua solum, sed in Aqua et Sanguine. Ubi quidam codices habent: δι᾽ ὕδατος, καὶ αἵματος, καὶ πνεύματος: i. e. per aquam, et sanguinem, et Spiritum. Postremam autem hanc vocem alii superfluam, recteque omissam existimant, eo quod mox sequatur: Et Spiritus est, qui testificatur, quoniam Christus est Veritas. Quoniam Tres sunt, qui testimonium dant in coelo: Pater, Verbum, et Spiritus Sanctus, et hi Tres Unum sunt. Et tres sunt qui testimonium dant in terra: 1187C Spiritus, et Aqua, et Sanguis, et hi tres unum sunt.

Glorificaretur. Sic enim S. Petrus, Act. III, 13, Judaeis exprobrans perfidiam suam, ait: Deus glorificavit Filium suum Jesum, quem vos tradidistis . . . , et Auctorem vitae interfecistis, quem Deus suscitavit a mortuis, etc. His enimvero mire consonant ea, quae S. Ambr., Comm. in Luc., c. 22, eleganti compendio complexus est: Tres testes sunt, Aqua, Sanguis, et Spiritus; Aqua ad lavacrum: Sanguis ad pretium: Spiritus ad resurrectionem. Itemque in lib. I de Spir. Sanct., c. 6: Aqua testis est sepulturae: Sanguis testis est mortis: Spiritus testis est vitae. Atque haec procul dubio ex ipso Apostolo hausit, qui ad Rom. VI, 4, ita ait: Consepulti enim sumus cum illo per Baptismum in mortem, ut quomodo Christus resurrexit a mortuis, ita et nos in novitate vitae ambulemus. Et cap. II, v. 12, ita Colossenses suos alloquitur: Consepulti estis in Baptismum, in quo et resurrexistis per fidem operationis Dei, qui suscitavit illum a mortuis. Ita igitur nonnisi post passionem et sanguinis effusionem Christus in Resurrectione 1187D glorificatus est, ut ipsemet discipulis euntibus in Emmaüs, Luc., XXIV, 26, declaravit: Nonne haec oportuit Christum pati, et ita intrare in gloriam suam?

Electos. Utique ad illud Matth., XX, 16, et XXII, 14, alludit: Multi sunt vocati, pauci vero electi.

Emisit. Quando nimirum unus militum lancea latus ejus aperuit, et continuo exivit Sanguis et Aqua. Joan., XIX, 34. Vide supra, cap. IX, Not. Lancea.

Quia. Pro ut.

Lavissent, i. e., peccata sua abluissent. Vide autem quid intersit (si stricte loqui velimus) inter lavare et lavari. Nos in balneis (ait Varro, lib. VIII, de Ling. Lat.) et lavamus, et lavamur. Sed consuetudo alterutrum cum satis haberet, in toto corpore potius utimur lavamur, in partibus lavamus, quod dicimus lavo manus, sic et pedes, et caetera. Quare in balneis non recte dicunt lavi: lavi manus recte, sed, quoniam in balneis lavor, lavatus sum.

1188A Sanguinem potarent. Mihi quidem dubium non est, innui hic Sacramentum S. Eucharistiae, in quo haurimus Sanguinem D. N. J. C., non figuram sanguinis; neque enim figuris liquidorum potari dicimur. Censuit ergo Tertullianus, in Sacramento illo vere sanguinem a nobis potari, illum ipsum, qui in passione Christi, praecipue ex ejusdem sacratissimo latere, profluxit; de hoc enim ipsemet Joan. VI, 55 et seq., dixit: Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, etc. Meretur quoque hic adduci locus ex lib. de Resur. carn., cap. 8, ubi Noster: Caro corpore et sanguine Christi vescitur, ut anima Deo saginetur. Idem quoque supponit in lib. de Carne Christi, c. XIII.

Baptismus. Cum enim sanguine eucharistico os potatur, etiam anima interius abluitur. Potius au tem hic intelligit Baptismum martyrii, in quo sanguis noster profunditur, et in virtute sanguinis Christi, in passione et cruce pro nobis effusi, animam, non secus ac ipse Baptismus aquae, ab omnibus culpae et 1188B poenae maculis emundat. Effusio sanguinis pro Christo (ait S. Thomas, III p., q. 66, a. 12, in Corpore) et operatio interior Spiritus Sancti dicuntur Baptismata, in quantum efficiunt effectum Baptismi aquae; Baptismus autem aquae efficaciam habet a passione Christi, et Spiritu Sancto.

Repraesentat. Non in mera imagine ac symbolo, sed in praesenti effectu; hoc enim proprie repraesentare est, id est, rem praesentem reddere; unde et a Jesu Christo pecunia repraesentari dicitur, cum exhibetur, atque praesens numeratur. Et ipsemet quoque Noster in lib. de Cor. mil. c. ult. repraesentationem visioni, seu merae apparentiae, opponit: Si tales imagines, inquiens, in visione, quales veritates in repraesentatione?

Quomodo vero Baptismus sanguinis vicem suppleat, effectumque praestet Baptismi aquae, mox antea diximus in Not. Baptismus. Adde, quod Baptismus martyrii multo efficacius virtutem passionis Christi 1188C participet. Haec enim (ait S. Th., III p., q. 66, a. 12, in Corpore) operatur quidem in Baptismo aquae per quamdam figuralem repraesentationem, sed in Baptismo sanguinis per imitationem operis; quae utique non est simplex repraesentatio, sed mire efficax rei ipsius in virtute sua atque effectu exhibitio. Huc pertinet illud Apoc., VII, 14: Hi sunt, qui venerunt ex magna tribulatione, et laverunt stolas suas, et dealbaverunt eas in sanguine Agni.

Reddit. Perditur Baptismus, quoad effectum scilicet suum, cum baptizatus innocentiam, quam in Baptismo consecutus est, per peccatum mortale rursus amittit: recuperatur autem per martyrium, quo pristina innocentia plenarie restituitur, ut supra Not. Baptismus diximus.