318. (1. ) De sanctissima Trinitate.

Alpha et 0, magne Deus, Heli, Heli, Deus meus, Cuius virtus totum posse, Cuius sensus totum nosse, 5 Cuius esse summum bonum, Cuius opus, quidquid bonum. Super cuncta, subter cuncta, Extra cuncta, intra cuncta: Intra cuncta non inclusus,

10 Extra cuncta non exclusus, Super cuncta nec elatus, Subter cuncta nec substratus; Super totus praesidendo, Subter totus sustinendo,

15 Extra totus complectendo, Intra totus es implendo. Intra nusquam coartaris, Extra nusquam dilataris, Super nullo sustentaris,

20 Subter nullo fatigaris.

Mundum movens non moveris, Locum tenens non teneris, Tempus mutans non mutaris, Vaga firmans von vagaris,

25 Vis externa vel necesse Non alternant tuum esse. Heri nostrum cras et pridem Semper tibi nunc et idem; Tuum. Deus, hodiernum

30 Indivisum, sempiternum. In hoc totum praevidisti, Totum simul perfecisti Ad exemplar summae mentis Formam praestans elementis,

35 Nate patri coaequalis, Patri consubstantialis, Patris splendor et figura, Factor factus creatura, Carnem nostram induisti,

40 Causam nostram suscepisti,

Sempiternus temporalis, Moriturus immortalis, Verus homo, verus Deus, Impermixtus homo-deus.

45 Non conversus hic in carnem Nec minutus propter earnem, Hic assumptus est in Deum Non consumptus propter Deum, Patri compar deitate,

50 Minor carnis veritate. Deus pater tantum Dei, Virgo mater sed et Dei. In tam nova ligatura Sic utraque stat natura,

55 Ut conservet, quidquid erat, Facta quiddam, quod non erat. Noster iste mediator, Iste noster legislator, Circumcisus, baptizatus,

60 Crucifixus, tumulatus, Obdormivit et descendit, Resurrexit et ascendit, Sic ad caelos elevatus Iudicabit iudicatus.

65 Paraclitus increatus, Neque factus neque natus, Patri consors genitoque Sic procedit ab utroque, Ne sit minor potestate

70 Vel discretus qualitate. Quanti illi, tantus iste, Quales illi, talis iste, Ex quo illi, ex tunc iste. Pater alter, sed gignendo,

75 Natus alter, sed nascendo, Flamen ab his procedendo, Tres sunt unum subsistendo. Quisque trium plenus Deus, Nos tres tamen di, sed Deus.

80 In hoc Deo, Deo vero, Tres et unum assevero, Dans usiae unitatem Et personis trinitatem. In personis nulla prior,

85 Nulla minor, nulla maior, Unaquaeque semper ipsa Sic est constans atque fixa,

Ut nec in se varietur Nec in ullam transmutetur. 90 Haec est fides orthodoxa, Non hic error sive noxa, Sicut dico, sic et credo Nec in partem pravam cedo. Inde venit, bone Deus, 95 Ne desperem quamvis reus. Reus mortis non despero, Sed in morte vitam quaero. Quo te placem nil praetendo Nisi fidem, quam defendo.

100 Fidem vides; hac imploro,

Leva fascem, qua laboro,

Per hoc sacrum cataplasma

Convalescat aegrum plasma.

Extra portum iam delatum.

105 Iam foetentem, tumulatum Vitta ligat, lapis urget, Sed, si iubes, hic resurget, Iube, lapis revolvetur, Iube, vitta disrumpetur,

110 Exiturus nescit moras,

Postquam clamas: Exi foras!

In hoc salo mea ratis Infestatur a piratis, Hinc assultus, inde fluctus,

115 Hinc et inde mors et luctus. Sed tu, bone nauta, veni, Pro me ventos, mare leni, Fac, abscedant hi piratae, Duc ad portum salva rate.

120 Infecunda mea ficus,

Cuius ramus ramus siccus, Incidetur, incendetur, Si promulgas, quae meretur. Sed hoc anno dimittatur,

125 Stercoretur, fodiatur,

Quodsi necdum respondebit, Flens hoc loquor, tunc ardebit. Vetus hostis in me furit, Aquis mersat, flammis urit,

130 Inde languens et afflictus Tibi soli sum relictus. Ut hic hostis evanescat, Ut infirmus convalescat,

Tu virtutem ieiunandi

135 Des infirmo, des orandi. Per haec duo Christo teste Liberabor ab hac peste. Ab hac peste solve mentem, Fac devotum paenitentem,

140 Da timorem, quo prioiecto De salute nil coniecto. Da spem, fidem, caritatem, Da discretam pietatem, Da contemptum terrenorum,

145 Appetitum supernorum.

Totum, Deus, in te spero, Deus, ex te totum quaero, Tu laus mea, meum bonum, Mea cuncta tuum donum.

150 Tu solamen in labore, Medicamen in languore, Tu in luctu mea lyra, Tu lenimen es in ira, Tu in arto liberator,

155 Tu in lapsu relevator,

Metum praestans in provectu, Spem conservans in defectu. Si quis laedit, tu rependis, Si minatur, tu defendis,

160 Quod est anceps, tu dissolvis, Quod tegendum, tu involvis. Tu intrare me non sinas Infernales officinas, Ubi maeror, ubi metus,

165 Ubi foetor, ubi fletus, Ubi probra deteguntur, Ubi rei confunduntur, Ubi tortor semper caedens, Ubi vermis semper edens,

170 Ubi totum hoc perenne,

Quia perpes mors gehennae.

Me receptet Sion illa, Sion, David urbs tranquilla, Cuius faber auctor lucis,

175 Cuius portae lignum crucis, Cuius claves lingua Petri, Cuius cives semper laeti, Cuius muri lapis vivus, Cuius custos rex festivus.

180 In hac urbe lux sollennis, Ver aeternum, pax perennis, In hac odor implens caelos, In hac festum semper melos. Non est ibi corruptela,

185 Non defectus nec querela, Non minuti, non deformes, Omnes Christo sunt conformes. Urbs caelestis, urbs beata, Super petram collocata,

190 Urbs in portu satis tuto, De longinquo te saluto. Te saluto, te suspiro, Te affecto, te requiro. Quantum tui gratulentur,

195 Quam festive conviventur, Quis affectus eos stringat Aut quae gemma muros pingat, Quis chalcedon, quis iacinthus, Norunt illi, qui sunt intus.

200 In plateis huius urbis Sociatus piis turbis Cum Moyse et Elia Pium cantem Alleluia.

Vers 1

89 incl.

fehlen E; statt dessen:

Tres personae principales, Coaeternae, coaequales, Deus unus, Deus trinus, Nihil maius, nihil minus In hac trina unitate, In hac una trinitate; Patris manus atque munus Est cum patre Deus unus.

Nach 171 schiebt E ein:

Sed cum caris meis cunctis, Sive vivis sive defunctis,

(1b) Confessio fidei catholicae de s. Trinitate.

I. De Patre.

Adonai, magne Deus, Heli, heli Deus meus, Cuius virtus totum posse, Cuius sensus totum nosse, 5 Cuius esse summum bonum, Cuius opus omne bonum. Super cuncta, subter cuncta, Extra cuncta, intra cuncta, Intra cuncta nec inclusus,

10 Extra cuncta nec exclusus, Subter cuncta nec substratus, Super cuncta nec elatus, Super totum praesidendo, Subter totum sustinendo,

15 Extra totum complectendo, Intra totum es implendo. Intra nusquam coartaris, Extra nusquam dilataris, Subter nullo fatigaris,

20 Super nullo sustentaris,

Mundum movens non moveris, Locum tenens non teneris, Tempus mutans non mutaris, Vaga firmans non vagaris,

25 Vis externa vel necesse

Non alternant tuum esse. Heri nostrum, cras et pridem Semper tibi nunc et idem. Tuum, Deus, hodiernum

30 Indivisum, sempiternum; In hoc totum praevidisti, Totum simul perfecisti Ad exemplar artis purae Formam praestans creaturae.

35 Haec ars lumen, virtus, vita In facturis viget ita, Ut lux lucis inaccessae Cunctis rebus praestet esse Et lux lucens in obscuris

40 Formam donet creaturis. Lumen verum lucet clarum In obscuro tenebrarum; Lucem tenebrae perpendunt, Sed non eam conprehendunt.

45 Quotquot eam receperunt, Lux in luce semper erunt. Haec lux vita, verbum, causa Apud patrem fuit clausa, Sed per verbum eructatum,

50 Quidquid exstat, est creatum.

II. De Incarnatione Verbi.

Verbum altum et profundum, Per quod fecit Deus mundum, Est in mundo factum caro, Gaudet mundus facto raro. 5 Verbum magnum et immensum, Quod excedit omnem sensum, Quod excellit intellectum, Virgo capit, vas electum. Verbum patris, verbum bonum,

10 Per amborum sacrum donum In cor matris eructatum Virgo parit incarnatum. Eructavit verbum pater, Quod concepit virgo mater;

15 Ventrem virginis intactum Implet verbum caro factum. Verbum pater eructavit,

Quo virginem fecundavit; Virgo mater, sponsa Dei,

20 Parturivit natum ei.

Splendor patris et figura, Verus Deus in natura, Verus homo fit ex matre Nullo nisi Deo patre.

25 Vultus patris et imago, Pater matris et propago, Portus virginis mirandus, Homo Deus adorandus, Verbum patris et sophia

30 Carnem sumpsit de Maria. Verbum caro de Maria, Deus homo, tu Messia, Deus solus et supernus, Quem nec polus nec infernus,

35 Quem non capit terra, mare Corpus intrat puellare. Deus loquens in prophetis: O pastores, ut videtis, In praesaepi quasi mutus

40 Vagit pannis involutus. Virgo virum sine viro Parit mirum partu miro; Partu novo, partu raro, Deus homo, verbum caro.

III. De laude Virginis matris.

Solem stella matutina, Regem regum tu, regina, Verbo casta concepisti, Virgo clausa genuisti. 5 Virgo mater felix nimis, Fide pulchra, spe sublimis, Desponsata caritate, Fecundata deitate, Sola mater impolluta, 10 Virgo partum consecuta. Sola nato digna Deo, Virgo permanens cum eo. Virgo flore fructuosa, Virgo prole gratiosa,

15 Virga fructu pretiosa, Virgo partu gloriosa, Inter matres nominanda, Super matres honoranda, Vultu quasi sol et luna

20 Partu vincis omnes una. Porta, virgo, partum tuum, Qui te portat opus suum, Pasce panem angelorum, Lacta regem saeculorum.

25 Sic descendit huc de caelis Semen Abrahae fidelis, Semen, quod in se credentes Benedicit omnes gentes.

IV. Item de Verbi Incarnatione.

Verbum patri coaequale, Patri consubstantiale, Splendor patris et figura, Factor factus creatura, 5 Carnem nostram induisti, Causam nostram suscepisti, Verus homo, verus Deus, Impermixtus homo Deus. Virgo partu virginali 10 Et conceptu spiritali Procreavit increatum Verbum patris incarnatum. Non est versus hic. in carnem Nec minutas propter carnem,

15 Hic assumptus est in Deum Nec consumptus propter Deum. Patri compar deitate, Minor carnis veritate, Verus Deus, verus homo,

20 Homo Deus, Deus homo. In tam nova ligatura Sic utraque stat natura, Ut conservet, quidquid erat, Facta quiddam, quod non erat.

25 O humauae linguae plectrum Lauda mirum hoc electrum, Quo divina et humana Uniuntur fide sana.

V. De Passione, Resurrectione et Ascensione.

Christe, noster mediator, Christe, novae legis lator, Circumcisus, baptizatus, Crucifixus, tumulatus, 5 Obdormivit et descendit, Resurrexit et ascendit, Sic ad caelos elevatus Regnat rex inthronizatus. Cuius sedes est a dextris

10 Summi regis, Dei patris, Cui conregnat sumptus homo De David regali domo, Ut sit salus inde reo, Quod conregnat homo Deo.

15 Hic in throno pietatis

Dans virtutum dona gratis, Post in throno aequitatis Reddens iusta pro patratis,

Tandem iudex revelatus

20 Indicabit iudicatus. Prae immensitate cuius Defit locus mundi huius, Sempiternitate cuius Cedet tempus mundi huius.

25 Specialitati cuius

Cedet forma mundi huius, Praeteribit nam figura Mundi huius, non natura,. Quando solus apparebit,

30 Sub quo mundus disparebit, Sicut apparente sole Nunc disparent luna, stellae. In splendore tanti solis Lumen dulce fiet solis,

35 Quibus opus tenebrarum In hac vita non est carum.

VI. De Spiritu Sancto.

Paraclitus increatus, Neque factus neque natus, Patri consors genitoque Sic procedit ab utroque, 5 Ne sit minor protestate Vel discretus majestate. Quantus pater, tantus natus, Tantus utriusque flatus;

Qualis pater, talis natus, 10 Talis utriusque flatus. Pater alter, sed gignendo, Natus alter, sed nascendo, Flamen ab his procedendo, Tres sunt unum subsistendo; 15 Quisque trium plenus Deus, Non tres di, sed unus Deus.

VII. De Deo trino et uno.

In hoc uno Deo vero Sic tres unum assevero, Ut usiae unitatem Et personis trinitatem

5 Assignare non formidem, Cum sit trinus unus idem. In personis nulla prior, Nulla minor, nulla maior, Unaquaeque semper ipsa, 10 Sic est constans atque fixa, Ut nec in se varietur Nec in ullam transmutetur. Summus pater, summus natus, Summus utriusque flatus,

5 Hi tres unus summus Deus, Unus trium homo-Deus. Pater, verbum, sacer flatus, Tres sunt unus potentatus;

Unus trium verbum patris 20 Fit per flatum caro matris.

Pater, filius ac munus,

Tres personae Deus unus;

Unde Deus tres personae

Vera sunt confessione. 25 Tres hi tribus in personis

Unum fide rationis,

Una trium est usia,

Unus trium de Maria.

Una trium non persona, 30 Sed natura valde bona,

Summe bona, summum bonum,

In quo nihil passionum.

Una trium est natura,

Nullus trium creatura, 35 Licet unus trium natus

Sit ex matre procreatus.

VIII. Quod Christus sit tertia in trinitate persona, non quarta.

Christus, clausae matris partus, Non cum tribus est ut quartus, Sed ex tribus trium unus. Tres hi pater, natus, munus. 5 Tres sunt pater, natus, munus, Homo Deus trium unus, Divae matris divus partus, Unus trium, nullus quartus. Una trium personarum 10 Homo compar est duarum,

Homo verbi unitate Unus est de trinitate. Tres personae principales, Coaeternae, coaequales,

15 Deus unus, Deus trinus, Nihil maius, nihil minus. In hac trina unitate, In hac una trinitate Patris manus atque munus

20 Est cum patre Deus unus.

IX. Quod Christus in naturis duabus una sit persona.

Verbum caro sunt unita Sicut auro margarita, Una fit ex his corona, Una sic ex his persona.

5 Haec et haec est ex duobus Et permanet in ambobus, Una tamen est utraque Vera fide usquequaque.

X. De personali et naturali unione.

Una magis haec persona Quam sit una haec corona, Una haec est unione, Una haec conexione. 5 Factor factus est factura Geminatus in natura,

Adunatus in persona, Non compactus ut corona. Unio haec personalis 10 Et omnino naturalis, Illa neque naturalis Nec omnino personalis.

XI. Ostensio personalis unionis per simile.

Duae Christi sunt naturae, Creatoris, creaturae, Una, non duae personae Naturarum unione, 5 Sicut caro corporalis Animaque spiritalis

Unus homo, una vita, Duo simul sunt unita. Hoc Iudaeus, hoc paganus, 10 Hoc et pseudochristianus, Si non credat in scripturis, Saltem cernat in naturis.

XII. Ostensio naturalis unionis per simile.

Sunt naturae dissidentes, Nunquam sese capientes, Ut lux solis circumfundi Terrae potest, non infundi. 5 Sunt et aliae naturae, Quae servato suo iure Per naturam uniuntur Nec unitae permutantur [I]. Aurum igne inflammatur,

10 Aer luce illustratur, Sed nec aer lumen erit, Neque aurum igne perit. Sola solis lux apparet, Sed lux aere non caret,

15 Ut nec aer caret luce, Quam capit natura duce. Sic et ignis solus claret, Cum et aurum vix apparet;

Sed hoc aurum magis purum,

20 Quod in igne fit obscurum. Sic utraque uniuntur Nec utraque confunduntur, Ne utrius sit defectus, Sed alterius profectus.

25 Ignis auro adunatur,

Non in aurum permutatur, Naturaliter concreta In natura sunt discreta. Auri massa cum ignitur,

30 Ignem passa counitur,

Totum aurum, totum ignis; Sic in ferro, sic in lignis. Totum toti adunatur, Totum hoc et hoc vocatur,

35 Non hoc vel hoc ut ex parte, Sed hoc et hoc sine parte.

VIII. Confirmatio de unione duarum naturarum salva utriusque proprietate.

Sic nimirum fide sana Lux divina, lex humana, Unus Christus, homo-Deus, Totus homo, totus Deus. 5 Duae Christi sunt naturae, Quaeque salvo suo iure, Utriusque nihil perit, Sed, quod fuit, est et erit. Eadem sunt adunata, 10 Non in altera mutata,

Nihil hic divisionis, Nihil est confusionis. Non est ergo Iesus meus Semihomo, semideus,

15 Sed unitus ex duobus Et perfectus in ambobus. Sic assumens et assumptus, Non absumens et absumptus, Deus-homo, unus Christus,

20 Indivisus, incommistus.

XIV. Quod domus creatoris sit creatura nationalis.

Domus huius maiestatis, Creatricis trinitatis, Est creatus intellectus Ita sanus et perfectus, 5 Ita purus et quietus, Ut est angelorum coetus, Cui homo sociatur, Dum peccatis expurgatur,

Ut amborum coniunctura 10 Domus nunquam ruitura Ipso stet inhabitante, Quo fundata est creante. Haec est fides orthodoxa, Non hic error, non est noxa, 15 Sicut dico, sic et credo Nec in partem pravam cedo.

XV. Oratio ad totam trinitatem.

Assis ergo, bone Deus, Ne desperem, quamvis reus, Reus mortis non despero, Sed in morte vitam quaero. 5 Quo te placem, nil praetendo

Nisi fidem, quam defendo; Fide vivens hac imploro, Leva fascem, qua laboro. Per hoc sacrum cataplasma 10 Convalescat aegrum plasma.

XVI. Oratio contra carnem.

Extra portam iam delatum Iam foetentem tumulatum Vinclum ligat, lapis urget; Si tu iubes, hic resurget.

5 Iube, lapis revolvetur, Iube, vinclum dissolvetur, Per te verum Salvatorem Foetor meus in odorem, Mors in vitam convertetur,

10 Si a te praecipietur; Exiturus nescit moras, Postquam clamas: Veni foras. Ergo clama voce forti, Violentus esto morti

15 Captivans captivitatem, Dans captivo libertatem. In hoc salo mea ratis Infestatur a piratis,

Hinc assultus, inde fluctus,

20 Hinc et inde mors et luctus. Sed tu, bone nauta, veni, Preme ventos, mare leni, Fac, abscedant hi piratae, Duc ad portum salva rate.

25 Infecunda mea ficus,

Cuius ramus pene siccus, Incidetur, incendetur, Si promulgas, quod meretur. Sed hoc anno dimittatur,

30 Stercoretur, fodiatur;

Quodsi necdum respondebit, Flens hoc dico, tunc ardebit. Hoc averte, clemens Deus, Ne succendar, quamvis reus;

35 Tu in risum verte luctum, Infecundo praestans fructum.

XVII. Oratio contra hostem.

Vetus hostis in me furit, Aquis mersit, flammis urit, Inde languens et adflictus Tibi soli sum relictus. 5 Ut hic hostis evanescat, Ut infirmus convalescat, Tu virtutem ieiunandi Des infirmo et orandi. Per haec duo Christo teste 10 Liberabor ab hac peste.

Ab hac peste solve mentem, Fac devotum paenitentem, Da timorem, quo proiecto De salute nil coniecto.

15 Da spem, fidem, caritatem, Da discretam pietatem, Da contemptum terrenorum, Appetitum supernorum, Seda lites, fac nos mites,

20 Quos in omni bona dites.

XIX. Contra mundum.

Iesu Christe, fili Dei, In te fidem cordis mei, In te iacto cogitatum, Tibi subdo me prostratum. 5 Totum, Deus, in te spero, Deus, ex te totum quaero, Tu laus mea, meum bonum, Cuncta mea tuum donum. Tu solamen in dolore, 10 Medicamen in languore, Tu in luctu mea lyra, Tu lenimen es in ira,

Tu in arto liberator, Tu in lapsu relevator,

15 Metum praestas in profectu, Spem conservas in defectu. Si quis laedit, tu rependis, Si minatur, tu defendis, Quod est anceps, tu dissolvis,

20 Quod tegendum, tu involvis. Tu aspiras velle rectum, Velle transfers in effectum, Ut non in se glorietur, Quisquis verum intuetur.

25 Sed in te auctore boni, Dante vires ratione, Quibus premat carnis motum, Habens a te posse totum.

Tu serenas nebulosa, 30 Tu exornas maculosa. Inhonesta tu honestas. Indecoris decus praestas,

XX. De Inferno.

Fili David, manu fortis. Qui fregisti portas mortis, Tu intrare me non sinas, Infernales officinas, 5 Ubi maeror, ubi metus, Ubi foetor, ubi fletus,

Ubi probra deteguntur, Ubi rei confunduntur, Ubi tortor semper caedens, 10 Ubi vermis semper edens, Ubi totum hoc perenne. Quia perpes mors gehennae.

XXI. De Ierusalem caelesti.

Sed cum caris meis cunctis Sive vivis seu defunctis Me receptet Sion illa, Urbs Davidis, urbs tranquilla, 5 Cuius faber auctor lucis. Cuius porta lignum crucis, Cuius muri lapis vivus, Cuius custos rex festivus. In hac urbe lux sollennis,

10 Ver aeternum, pax perennis, In hac odor implens caelos, In hac semper festum melos. Non est ibi corruptela, Non defectus, non quaerela,

15 Non minuti, non deformes, Omnes Christo sunt conformes. Urbs caelestis, urbs beata. Supra petram collocata, Urbs in portu satis tuto

20 De longinquo te saluto. De longinqua regione. De hostili legione Te paccatam civitatem Tuamque iucunditatem

25 Iam saluto, iam suspiro, Iam affecto, iam requiro. Quantum tui gratulentur. Quam festive conviventur, Quis te murus circumcingat,

30 Aut quae murum gemma pingat, Quis chalcedon, quis iacinthus, Norunt illi, qui sunt intus. Ad asylum huius urbis Sociandum piis turbis

35 Trahe me post te. Messia. Trahi fac nos, o Maria. Quo tu, virgo, mater Christi, Nos post ipsum praecessisti, Ubi fructus ventris tui,

40 Ipse Christus atque sui. Ubi soli simul cuncti Deo suo sunt coniuncti, Ubi mala iam non erunt, Quae priora transierunt.

45 Ubi sine nocte dies, Ubi sine fine quies. Ubi pax firmatis portis, Ubi nulla poena mortis, Ubi nullus finis vitae.

50 Ubi laudes infinitae.

Cunctis sanctis unus cantus Semper sanctus, sanctus, sanctus. Sanctus pater, sanctus natus, Sauctus utriusque flatus,

55 Cuncti concinunt creati Increatae trinitati, Uni, soli, vero Deo In aeterno iubilaeo.