Lectio 1

Superius redarguit apostolus Corinthios de hoc, quod de quibusdam ministris gloriabantur, hic autem arguit eos quod alios ministros contemnebant.

Et circa hoc duo facit.

Primo arguit eorum culpam; secundo instat ad eorum correctionem, ibi non ut confundam vos.

Circa primum duo facit.

Primo arguit eorum temeritatem, qua male de ministris iudicabant; secundo arguit eorum elationem, qua christi ministros contemnebant, ibi hoc autem, fratres.

Circa primum duo facit.

Primo ostendit, quid sit de ministris christi firmiter sentiendum; secundo quod non sit de eis temere iudicandum, ibi hic iam quaeritur inter dispensatores.

Dicit ergo primo: dixi quod nullus vestrum debet gloriari de hominibus, tamen quilibet vestrum debet cognoscere auctoritatem officii nostri, ad quod pertinet quod sumus mediatores inter christum cui servimus, ad quos pertinet quod dicit sic nos existimet homo ut ministros christi, Is. Lxi, V. 6: sacerdotes dei vocabimini ministri dei nostri, dicetur vobis, et inter membra eius, quae sunt fideles ecclesiae, quibus dona christi dispensant, ad quos pertinet quod subditur et dispensatores mysteriorum dei, id est, secretorum eius, quae quidem sunt spiritualia eius documenta, secundum illud infra XIV, 2: spiritus est, qui loquitur mysteria; vel etiam ecclesiastica sacramenta, in quibus divina virtus secretius operatur salutem.

Unde et in forma consecrationis eucharistiae dicitur: mysterium fidei.

Pertinet ergo ad officium praelatorum ecclesiae, quod in gubernatione subditorum soli christo servire desiderent, cuius amore oves eius pascunt, secundum illud Io. Ult.: si diligis me, pasce oves meas. Pertinet etiam ad eos, ut divina populo dispensent, secundum illud infra IX, 17: dispensatio mihi credita est, et secundum hoc sunt mediatores inter christum et populum, secundum illud Deut. V, 5: ego sequester fui, et medius illo tempore inter deum et vos.

Haec autem aestimatio de praelatis ecclesiae necessaria est ad salutem fidelium; nisi enim eos recognoscerent ministros christi, non eis obedirent, tamquam christo, secundum illud Gal. IV, 14: sicut Angelum dei excepistis me, sicut iesum christum. Rursum, si eos non cognoscerent dispensatores, recusarent ab eis dona recipere, contra illud quod idem apostolus dicit II Cor. II, 10: quod donavi, si quid donavi, propter vos in persona christi donavi.

Deinde cum dicit hic iam quaeritur inter dispensatores, ostendit circa ministros christi, temere iudicari non debere.

Et circa hoc tria facit.

Primo, ponit quoddam per quod iudicare satagunt de fidelitate ministrorum; secundo, ostendit de hoc iudicio se non curare, sed deo reservare, ibi mihi autem pro minimo est; tertio, concludit prohibitionem temerarii iudicii, ibi itaque nolite.

Circa primum considerandum est, quod ministrorum et dispensatorum christi, quidam sunt fideles, quidam infideles. Infideles dispensatores sunt, qui in dispensandis divinis ministeriis non intendunt utilitatem populi, et honorem christi, et utilitatem membrorum eius, secundum illud Lc. XVI, V. 11: in iniquo mammona fideles non fuistis.

Fideles autem, qui in omnibus intendunt honorem dei, et utilitatem membrorum eius, secundum illud Lc. XII, 42: quis, putas, est fidelis servus et prudens, quem constituit dominus super familiam suam? qui autem sunt fideles divino iudicio manifestabuntur in futuro.

Sed Corinthii temere volebant discutere, qui dispensatores essent fideles vel infideles.

Et hoc est quod dicit hic, hoc est, inter vos, iam, id est, praesenti tempore, quaeritur, id est, discutitur, ut quis, id est aliquis, inter dispensatores fidelis inveniatur. Iudicabant enim plures esse infideles, vix aliquem virum putantes esse fidelem, secundum illud Prov. XX, 6: multi viri misericordes vocantur, virum autem fidelem quis inveniet? deinde cum dicit mihi autem pro minimo est, ostendit se hoc iudicium reputare nihil, et circa hoc tria facit.

Primo ponit, quod non curat circa hoc ab aliis iudicari, dicens mihi autem, qui sum minimus inter dispensatores, pro minimo est, id est, minima bona reputo, ut a vobis iudicer, scilicet esse fidelis, vel infidelis.

Et ne putarent ab apostolo haec dici in eorum contemptum, ac si eorum iudicium despiceret, quasi vilium personarum, subiungit aut ab humano intellectu, qui est dies hominis, secundum illud Io. XI, 9: qui ambulat in die, non offendit, quia lucem huius mundi videt. Vel ad litteram aut ab humano die, id est, ab intellectu in hoc tempore iudicantibus, quasi dicat: vestrum, vel quorumcumque hominum iudicium parum curo.

Ier. XVII, 16: diem hominis non desideravi, tu scis.

Est autem sciendum, quod de iudicio hominum dupliciter debet curari. Uno modo, quantum ad alios, qui ex eorum bono, vel aedificantur, vel scandalizantur, et sic sancti non pro minimo, sed pro magno habent ab hominibus iudicari, cum dominus dicat Matth. V, 16: videant opera vestra bona, et glorificent patrem vestrum, qui in caelis est.

Alio modo quantum ad seipsos, et sic non curant multum, quia nec gloriam humanam concupiscunt, secundum illud I Thess. II, 6: neque gloriam ab hominibus quaerentes, neque aliquid a vobis, neque ab aliis. Neque opprobrium hominis timent, secundum illud Is. LI, 7: nolite timere opprobrium hominum, et blasphemias eorum ne timeatis. Unde apostolus signanter dicit mihi autem, etc., id est, quantum ad me pertinet, non autem id pro nullo est, sed pro minimo, quia bona temporalia, inter quae bona fama computatur, non sunt nulla bona, sed minima, ut Augustinus dicit in libro de libero arbitrio.

Unde et Sap. VII, 9: omne aurum in comparatione illius arena est exigua.

Secundo ostendit, quod neque seipsum iudicare praesumit, dicens sed neque meipsum iudico.

Videtur autem hoc esse contra id quod infra XI, 31 dicitur: si nosmetipsos diiudicaremus, non utique iudicaremur. Debet ergo quilibet iudicare seipsum.

Sed sciendum est, quod iudicio discussionis, de quo apostolus hic loquitur, quilibet debet iudicare seipsum, secundum illud ps.

Lxxvi, 7: exercitabar et scopebam spiritum meum, et similiter iudicio condemnationis et reprehensionis in manifestis malis, secundum illud iob XIII, 15: arguam coram eo vias meas; sed iudicio absolutionis non debet aliquis praesumere se iudicare ut innocentem; unde dicitur iob IX, 20: si iustificare me voluero, os meum condemnabit me; si innocentem considero, pravum me comprobabit.

Cuius rationem assignat, dicens nihil mihi conscius sum, id est, non habeo alicuius peccati mortalis conscientiam, secundum illud iob XXVII, 6: neque reprehendit me cor meum in omni vita mea. Sed non in hoc iustificatus sum, id est, non sufficit ad hoc, quod me iustum pronunciem, quia possunt aliqua peccata in me latere, quae ignoro, secundum illud Ps.: delicta quis intelligit? et iob c. IX, 21 dicitur: et si simplex fuero, hoc ipsum ignorabit anima mea.

Tertio concludit cui hoc iudicium reservetur, dicens qui autem iudicat me dominus est, id est, ad solum deum pertinet iudicare utrum sim fidelis minister an non; hoc enim pertinet ad intentionem cordis, quam solus deus ponderare potest, secundum illud Prov. XVI, 2: spirituum ponderator est dominus. Et Ier. XVII, 9: pravum est cor hominis et inscrutabile, quis cognoscet illud? ego dominus probans renes et scrutans corda.

Deinde cum dicit itaque nolite, etc., concludit prohibitionem temerarii iudicii, et circa hoc tria facit.

Primo prohibet praevenire divinum iudicium, dicens: itaque exemplo meo qui neque meipsum iudico, neque ab aliis iudicari curo, sed iudicium meum deo reservo, nolite ante tempus iudicare, quia, ut dicitur eccle.

C. VIII, 6, omni negotio tempus est et opportunitas.

Quoadusque veniat dominus, scilicet ad iudicandum, secundum illud Is. III, V. 14: dominus ad iudicium veniet cum senatoribus populi sui. Unde et dominus dixit Matth. VII, 1: nolite iudicare. Sed hoc intelligendum est de occultis; de manifestis autem iudicare commissum est a deo hominibus, secundum illud Deut. I, 16: audite illos, et quod iustum est iudicate.

Sunt enim aliqua manifesta non solum per evidentiam facti, sicut notoria, sed et propter confessionem, aut testium probationem.

Occulta vero deus suo reservat iudicio.

Sunt autem occulta nobis, quae latent in corde, vel etiam in abscondito fiunt, et de his dicitur in Ps. IV, 5: quae dicitis in cordibus vestris, et in cubilibus vestris compungimini.

Unde homo quidem de his est temerarius iudex, sicut iudex delegatus, qui excedit formam mandati iudicii de causa non sibi commissa.

Est ergo temerarium iudicium, quando aliquis de dubiis iudicat. Perversum autem, quando falsum iudicium profert. Et quamvis non sit iudicandum circa personas, puta ut aliquis iudicet malum hominem, qui bonus est, tamen multo gravius est, ut iudicium pervertatur de rebus ipsis, puta si quis diceret virginitatem esse malam, et fornicationem bonam. Contra quod dicitur Is. V, 20: vae qui dicitis bonum malum, et malum bonum.

Secundo describit perfectionem futuri divini iudicii, dicens qui, scilicet dominus ad iudicandum veniens, illuminabit abscondita tenebrarum, id est faciet esse lucida et manifesta ea quae occulte in tenebris facta sunt. Et manifestabit consilia cordium, id est omnia cordis occulta, secundum illud iob XII, 22: qui revelat occulta de tenebris, et producit in lucem umbram mortis. Et sophon. I, 12: scrutabor ierusalem in lucernis.

Quod quidem est intelligendum tam de bonis, quam de malis, quae non sunt per poenitentiam tecta, secundum illud Ps. XXXI, V. 1: beati quorum remissae sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata.

Tertio ponit fructum, quem boni reportabunt de divino iudicio, dicens et tunc laus erit unicuique, scilicet bonorum a deo.

Quae quidem laus vera erit, quia deus nec decipi, nec decipere potest. Rom. II, 29: cuius laus non ex hominibus, sed ex deo est.

II Cor. X, 18: non enim qui seipsum commendat ille probatus est, sed quem deus commendat.