ANNOTATIONES

Conclusio I

Secundum Philosophum, et Divum Thomam probabile est in anima esse materiam primam.

(a) Respondeo, quod probabiliter potest dici, quod in anima sit materia, et secundum fundamenta Philosophi, et eorum qui ponunt contrarium, scilicet Divi Thomae I. part. quaest. 50. art. 2. Doctor non ponit hanc conclusionem ut suam, sed tantum ait probabiliter deduci ex fundamentis Philosophi, et Divi Thomae : ait enim ille 5. Met. text. 12. loco hic citato, et alias saepe, quod unum numero sunt, quorum materia est una, et Divus Thomas 2. part. quaest. 7. art. 1. et 2. et quaest. 50. art. 4. ex Philosopho vult materiam esse principium individuationis, et ideo negat plures posse esse Angelos ejusdem speciei, quia materia carent, de quo fuse Scotus 2. distinct. 3. quaest. 7. ergo cum sint plures numero animae rationales, ex illo fundamento sequitur quod habent materiam.Quod vero dicunt animas numero distingui per aptitudinem, vel inclinationem ad corpus efficaciter rejicit Doctor, primo: quia anima non est propter corpus; ergo nec distinguitur per illud. Secundo, illa inclinatio ad corpus non existens, est relatio rationis. Tertio, inclinatio illa est forma respectiva ; ergo supponit fundamentum, nempe hanc animam: ergo non distinguit eam. Hanc urget Scotus 2. dist. 3. quaest. 7. n. 44. anima non plus inclinat ad hoc numero corpus, quam ad illud; ergo non fit una numero per istam inclinationem.

Videtur ergo, cum Philosophus et Divus Thomas dicant id quod non habet materiam, multiplicari non posse, et simul admittant esse plures individuas animas rationales, ex hoc eorum fundamento, admittendam esse materiam in anima rationali.

Secundum fundamentum, de proprietatibus materiae, scilicet quod sit ingenerabilis et incorruptibilis, potius convenit substantiae spirituali quam corporali. Praeterea, proprietas substandi accidentibus,quae conveniunt composito ratione materiae, et non ratione formae, cujus est tantummodo actuare, aeque bene convenit respectu accidentium spiritualium, sicut corporalium , et sic ponenda erit materia substans spiritualis. Hoc fundamentum commune est sequentibus Philosophum. Tertium fundamentum ipse Scotus rejicit, quia facile esset, eo negalo,sustinere Philosophum.Quartum fundamentum, sicut repugnat agens secundum agere nisi in virtute agentis primi, ita et passum secundum pati, nisi in virtute passivi primi ; cum ergo animae patiantur habent passivum primum, scilicet materiam. In hoc tangitur difficultas, an secundum Philosophum admittenda sit creatio, quia erat commune Philosophorum dictum : ex nihilo nihil fit, et secundum Scotum non negavit Philosophus creationem ab aeterno, de quo late 1. distinct. 2. quaest. 2. et 2. distinct. 1. quaest. 2. negavit tamen creationem in tempore, de quo Doctor ibi, et 1. dist. 8. quaest. 6. num. 8. ubi ostendit ex ipso Philosopho, et Commentatore quod posuerunt Deum necessario causare, et sic necessaria erant quae ab ipso immediate erant. Sed quando producit aliquid mediante motu, secundum ipsos, est contingens et difformis, licet uniformis sit et necessarius prout est a primo motore. Unde licet concederet Philosophus animam de novo accipere esse (dubium enim est quid de ejus inceptione senserit) non ideo poneret eam creari, (etsi secundum ejus principia non poneret eam effici ab aliqua causa naturali: quia 12. Metaphysic. text. 17. ponit esse incorruptibilem, qualis secundum ipsum non est aliqua forma naturaliter producibilis) sed diceret eam produci, ad productionem compositi, sicut secundum eum producitur forma ignis, quod, explicando ipsum, tractat Scotus 4. distinct. 43. quaest. 2. num. 19. Ex quibus videtur quod asserit animam de materia aliqua produci, et habere primum passivum, sicut et primum activum.

Conclusio II

Materia animae,si datur, est ejusdem rationis cum materia corporalium.

(b) Ad quaestionem, dicendum quod in anima, vel Angelo est materia,quae est ejusdem rationis cum materia corporalium. Probat conclusionem tribus rationibus claris, et ex Commentatore et Avicenna, quatenus aiunt materiam caelestium et sublunariumesse ejusdem rationis. Tenet Scotus 2. distinct. 14. quaest. 4. ubi habet etiam aliam rationem, nempe, quia non sunt duo fines ultimi, neque duo prima efficientia ; ergo neque duae materiae primae. Vide Divum Bonaventuram 2. distinct. 3. quaest. 1. art. 2. qui hanc partem tenet, et optime explicat.

Adverte Doctorem non ponere conclusionem hanc ex propria sententia, sed ut explica tivam primae conclusionis, per quam solvitur quaestio, nempe secundum fundamenta Philosophi et Divi Thomae, probabiliter posse dici in anima esse materiam, licet Divus Thomas teneat non esse ; explicat autem hac secunda conclusione, qualis materia esset illa, si poneretur, resolvens quod eadem fundamenta sustinendo,dicendum esset ejusdem esse rationis cum materia aliarum rerum. Ex quo infertur, si quis Scolista hanc sententiam vellet tueri, non teneri respondere juxta Scoti principia vel doctrinam, sed supponendo illa fundamenta Philosophi et Divi Thomae tenenda esse; sed neque tenetur ista sustinere, sed tanquam arguendo ad hominem ex ejus concessis, veluti per consequentiam hanc sententiam defendere, quidquid sit de ejus veritate tenendum. Sed pro majori hujus rei declaratione sit sequens dubium.

Utrum Anima, vel Angeli sint corporei?

Respondetur breviter, de quo latius in materia de Angelis, etsi quidam Philosophi posuerint animam esse corpoream, quos secuti sunt Sadducaei negantes resurrectionem mortuorum Act. 23. et Apollinarius Alexand. ex 5. Tripart. cap. 44. ac Tertullianus lib. de Anima, et carne Christi, teste August. haer. 86. et epist. 157. Oppositum tamen est omnino tenendum, cum ratione supra posita in annolat. a l quaest. 13. ex operationibus ejus spiritualibus,tam intellectus, quam voluntatis ; tum ex Patribus Ambros. lib. de Noe, et Arca, Dionys. 4. de divin. Nom. August. 6. de Trinit. 6. et 2. Retract. 56. et aliis, asserentibus animam esse spiritum. Et videtur definitum in Concil. Lateranensi cap. Firmiter, de summ. Trinitate, ubi dicitur Deum ex nihilo condidisse creaturam corporalem et spiritualem, Angelicam el mundanam, deinde humanam ex spiritu, et corpore constitutam, etc. Neque obstat dictum Joannis Thessalonic. Episcopi, quod affert, et non improbat, VII. Synodus, Act. 5. princ. asserentis animas, et Angelos esse corporeos; quia Concilium approbavit quod intendebatur, usum scilicet imaginum ; nec curavit de ratione, quam ille Joannes adduxit, nempe Angelos, et animas esse corporeos. Patres etiam qui quandoque vocant animam rationalem corpoream, pie exponendi sunt, quod comparatione Dei, sunt faece corporea aliqualiter alligatae. Ita loquuntur Pasil. Alhan. Damasc. Methodius, Hieronym. Auctor libri Eccles. dogmat. ut referunt Conimbr. 2. de Anima, cap. 1. quaest. 1.

Verum, etsi haec pars sit omnino tenenda, non tamen censetur definita, vel dogma fidei : primo quia omnes fere Scholastici post illud Concilium Lateranense scripserunt, et tamen nullus eorum indicavit hoc esse definitum. Secundo, Cajet. Eugub. et alii non fuissent ausi tenere oppositum, si ita esset. Tertio, quia multi Patres illam partem tenuerunt, Origen. lib. 2. Periarchon, cap. 2. Caesarius dial. 1. post medium in fine operum. Nazian. Elias orat. 1. sig. . nihil enim mihi, qui dicunt Angelos habere corpora subtilia, vel aera. ldtm tenere videntur Basil. lib. de Spiritu saucio, cap 16. Athanas. lib. de communi essentia Patris, ut Filii, in fine, ubi vocat Angelum animal rationale, et Methodius serm. de Resurrect.

Ex Patribus Latinis idem expresse August. lib. 83. qq. quaest. 47. et 7. de Genes. ad lit. 17. et alias saepe. Bernard. serm. 2. in Ca"t.ail Patres in hoc esse varios, seque ignorare quid tenendum. Sed lib. 5. de consid. cap. 4. tribuit eis corpora; ait tamen, Si quis dixerit id inter opinabilia ponendum, non contendo. Claudianus expresse lib. 3. de statu animae circa med. tom. 4. Bibl. Patrum. Vasq. 1. part. disput. 193. idem tribuit Fulgentio cap. 3: de fide ad Petrum. Hilar. can. 5. in Matth. et Cassian. collat 7. cap. 13. negant aliquid creatum esse omnino incorporeum, et in terminis ita loquuntur. Quarto Garranea in annot. ad VII. Synod. act. 5. tenet hanc controversiam non esse definitam,quia Concilium ibi tantum intendit Deum omnia in tempore condidisse, reliqua autem obiter dixit, sine intentione definitionis. Idem tenet Canon. 5. de loc. cap. 3. quaest. 4. fin. Senens. lib. 5. bibl. annot. 8. et communiter expositores D. Thom. l.p. q. 51. art. 1. et quaest. 51. art. 1.

Stantibus ergo tot Patribus pro illa parte, sine expressa et clara Ecclesiae definitione, non est censenda damnata ; quia tamen communiter Patrum sententia oppositum tenet, et consensus Theologorum accedit, reprehendendus esset qui illam vellet tueri, et maxime, quia non facile se liberaret ab illis definitionibus, quin periculo eis contraveniendi maneret obnoxius.

Sed quidquid circa hoc teneatur, non ideo periculum ullum est, si teneatur in anima, et Angelo esse materiam ; quia tunc minime sequitur esse corporeos, sed materia illa censebitur spiritualis, (vel forte verius, nec spiritualis, nec corporalis, ut postea dicam, sed ab utraque abstrahens) sed spiritualis dici potest negative, quia non corporea.

(c Ad primum istorum, dicendum quodilla non est definitio materiae, etc. Licet Doctor, ut jam notavi, non asserat in anima, et Angelo dari materiam, sed tantum juxta fundamenta Philosophi ac D. Thomae id neganis 1. part. quaest. 50. artic. 2. probabiliter id posse dici ; quia tamen solvit exacte particulares objectiones, quas facit in contrarium, et argumenta principalia, per exquisitam, et subtilem doctrinam, neque conclusionem improbat, vel impugnat, videtur tacite in eam consentire, ipsi enim in more est dum opiniones aliorum refert, quod impugnat, quas non approbat.

Pro solutione argumentorum, quae contra hoc fieri possunt, et fiunt, nota ex D. Bonaventura 2. dist. 3. 1. part. artic. 1. quaest. 2. materiam dupliciter considerari posse. Primo, sub privatione omnis formae substantialis et accidentalis,et sub hac consideratione nuda, est ejusdem rationis in corporibus corruptibilibus, et incorruptibilibus, in corporalibus et spiritualibus ; quia non est unde distinguatur, si omnem formam excludas. Quod bene suadent rationes Scoti hic adductae. Secundo consideratur in analogia ad formam ; et sic diversimode attenditur secundum diversas scientias. Physicus eam considerat ut principium generationis, et corruptionis, seu ut receptivam mobilis formae, et prout transmutabilis ab una forma in aliam ; quo sensu non est una, vel ejusdem rationis cum materia non transmutabili ab una forma in aliam, cujusmodi est materia corporum caelestium. Philosophus superior considerat eamdem ut mutabilem, ad situm tantum, non ad formam, et ibi videretur esse alia ratio materiae ; Metaphysicus autem considerat eam ut fulcimentum formae in ratione entis ; et quia in hoc, eodem modo respicit omnes formas, secundum Metaphysicum, unica est ratio materiae, quoad omnes formas tam spirituales quam corporales. Nam sicut materia corporalium dat suis formis existere, et subsistere, etsi hoc diversimode a diversis explicetur, ita et materia spiritualium facit quoad suas formas ; neque refert quod in ratione substandi, hic detur plus et minus ; quia in spiritualibus substat materia formae substantiali, ejusque habitibus, et actibus ; in corporibus incorruptibilibus formae, quantitati, et situi; incorruptibilibus ullra hoc, contrarietati qualitatum, nam haec non tollit materiam esse unam, et ejusdem (rationis quoad illas formas ;esto aliquae perfectius eam participent, sicut ratio animalis perfectius participatur ab homine, quam a bruto, et tamen est una, et univoca ad utrumque.

Secundo, nota ex eodem, quia Angelus minus habet de mobilitate respectu formarum, quae est proprietas materiae, dici ali. quando immaterialem.

Tertio, nota ex eodem, materiam nude consideratam, neque corpoream esse, neque spiritualem, sed ad formas utriusque generis indifferentem ; qua ratione dici potest corporalis, et spiritualis virtualiter , quia spiritualitas, et corporalitas in ea sb extrinseco venit, sicut et corruptibilitas, vel incorruptibilitas compositi ex ea, ut explicabo, quam doctrinam habet Scotus, Vide ad primum istorum. Et ne hinc inferas Angelum esse corruptibilem, quia ejus materia capax est aliarum formarum, et consequenter privationis formae Angeli.

Nota quarto, ex Scoto hic jam citato, et 2. dist. 14. quod caelum, quantum est ex parte materiae, corruptibile est ; quia illa quantum est de se, capax est aliarum formarum, et privationis formae caeli ; et idem est de Angelo, si respiciatur ad ejus materiam tantum ; quia tamen forma utriusque talis est na turae, ut a nullo contrario vinci possit, neque dependet a dispositionibus, quas agens naturale posset expellere, ideo denominatione sumpta a parte famosiori, nempe a forma, simpliciter utrumque est incorruptibile, quia neutrum per actiones agentium naturalium corrumpi potest: non quod forma compleat appetitum materiae, quia repugnat hoc fieri nisi dando ei actum oppositum privationi cujusque formae ; at nulla forma potest hoc praestare, nisi virtualiter saltem contineat omnium aliarum formarum perfectiones, quod est impossibile, de quo Scotus lac. cit. et 2. dist. 14.

Conclusio III

Non esse improbabile, etiam juxta Scotum, in anima, et Angelo esse materiam.

Dicendum igitur videtur probabile esse animam, et Angelum componi ex materia, et forma, juxta fundamenta Philosophi, et D. Thom. (etsi ipse id loco citato expresse neget) a quibus non videtur Scotus in hoc alienus, etiamsi in fundamentis non conveniat. Secundam partem jam ostendi ex mente Scoti. Hanc non auderem ponere nisi gravissimos Doctores pro ea reperirem. Ita tenuit Avicebron. lib. Fontis vitae, referente D. Thom. 1. part. quaest. 50. art. 2. et opusc. 15. cap. 5. Eamdem tenet expresse D. Bona ventura 2. dist. 3. 1. part. art. 1. quae. 2. Rich. ibi art. 1. q. 2, Aureol. apud Capr. quaest. 1. art. 2. Alens. 2. p. q. 20. memb. 2. etsi aliter rem explicet. Albert. etiam 2. dist. 3. artic. 4. admittit expresse hanc sententiam, ubi ait Angelum compositum esse ex partibus essentialibus ; et posita triplici differentia materiae, quam supra adduxi, ex varia mutabilitate ad varias formas, negat ibi esse materiam, ut in generabilibus, sed cum sit proprietas communis spiritualibus, et corporibus, sustinere formam, necesse est (inquit) ponere substantiam communem in eis. Non vult tamen hanc proprie vocari materiam, sed fundamentum, quia materiam proprie dictam , tantum ponit in generabilibus expresse Boetius lib. de Unitate et Uno : Angelus, et anima sunt unum conjunctione materiae, a fortiori idem volunt Eugubinus de Perenni Philosophia, cap. 27. 30.42. qui plures Philosophos citat, quos seculi sunt Nyphus lib. 3. de Daemonib. cap. 13. Franciscus Georgius lib. 1. Problem. cap. 57. quaest. 4. Cajet. in 2. ad Ephes. qui tenet Angelos esse corporeos ; sic enim exponit Cajet. in 2. Ephes. Secundum principem potestatis aeris hujus spiritus, id est, (inquit) aerei spiritus : unde daemones esse aereos spiritus, judicat consonare verae

Philosophiae, sibi tamen contrarius 1. part. quaest. 50, art. 1. id negat.

Pro eodem etiam citari possunt Patres supra adducti, qui idem tenent. Licet enim minus vera sit eorum opinio, quatenus corporeitatem tribuunthisspiritibus, ut supra visum est; vera tamen videtur, quatenus virtualiter asserunt in eis esse materiam, qui enim corporeitatem eis tribuit, hoc ipso tribuit materialitatem et aliquid ultra, nempe formam constituentem illam materiam in esse corporis ; de quo Scotus 4. dist. 11. quaest. 3. num. 54. neque enim hoc tribuere potest anima rationalis ; quia corpus Christi in triduo mortis erat idem corpus sine anima rationali, ut ibi fu.se ex Patribus probat Doctor ; esto ergo quoad hoc secundum, eorum opinio rejicienda sit, teneri potest quoad primum, quatenus adstruunt materiam. August. 12. Confess. 8. ubi ait, omne mutabile habet informitatem, qua formam capit, et 12. Confess. explicans id Genes. 1. In principio creavit Deus caelum, et terram, id est, (inquit) in verbo creavit materiam informem corporalis, et spiritualis creaturae. Nazian. Orat. 34. in fin. Sint sane illi incorporei, aut quam proxime a l hoc accedentes. In quo insinuat habere materiam, alioquin diceret esse puros spiritus. Damasc. lib. i. cap. 17. vocat Angelum crassum materia constantem.Expressius Boetius citatus hiea Scoto pro 1. cont. rat. 4. et lib. 1 de Trinit. cap. 3. ubi ait expresse, quod nulla forma suscipit accidentia ; igitur cum Angelus, et anima ea suscipiant, aliquid habent praeter formam. Ad idem est Avicenna 2. Metaph. cap. 1. ibi : Omne quod est in subjecto, est in subjecta materia, et 4. Metaph. c. 2. Omne quod incipit esse, et potest non esse, habet materiam.

Rationes praecipuae pro hac conclusione sunt illae, quas Doctor supra adducit ex Philosopho, scilicet ex individualitate, quae provenit secundum eum ex materia , ita ut ubi non est materia, repugnet esse plura numero, in quo eum sequitur D. Thom. Item, ex possibilitate, quia secundum Phi.

losophum 8. Physic. text. 30. movens se habet partem motam, partemque moventem, et2.Metaph. 12. ait quod, materia in eo quod movetur, intelligere necesse est,et Commentator 12. Metaph. text. 30. ait, quod causa potentiae (scilicet passivae) est materia, et 8. Physic. text. 15. quod simplex est, caret potentia. Item, quia secundum Philosophum omne quod in tempore fit, habet suum passivum, sicut et activum, quia si a solo Deo immediate esset, necessarium esset. Sed quia hoc fundamentum omnino falsum est (ut ostendit Scotus 1. dist. 8. quaest. 5. num. 13. et dist. 39. et 43. probans Deum omnia ad extra libere producere) non deservit ad probandam conclusionem absolute, sed tantum in via Aristotelis, qui forte non admitteret Intelligentias incepisse, neque possibiles esse, sed necessarias. His adde nullam esse rationem, quare materia denegetur spiritualibus, maxime cum in eis reperiantur proprietates, quas Philosophus materiae tribui ;sunt enim ingenerabiles, et incorruptibiles, et mutabiles, etsi non ad formam substantialem (quia quae semel informat materiam, sibi appropriat, ita ut inde pelli nequeat, sicut facit forma caeli ratione supra assignata) sed ad accidentalem, quod sufficit in substantiis, ut arguatur subesse materiam, ut constat in corporibus caelestibus. Quod vero non sit ratio, qua efficaciter probetur materiam eis denegandam esse, neque inconveniens ex ejus positione sequatur, patebit solvendo objectiones.

Objectiones D. Thomae contra praedictam sententiam solvuntur.

Prima ex D. Thoma 1. part. quaest. 50. artic. 1. impossibile est quod forma spiritualis, et corporalis recipi possint in eamdem partem materiae, alioquin eadem res esset corporalis, et spiritualis ; ergo in aliam, et aliam partem ; sed non est materia divisa, nisi per quantitatem ; ergo materia spiritualium erit quanta, quod repugnat.

Secunda ex eodem : intellectio est immaterialis ; ergo et substantia cujus est, quia operatio cujuslibet rei est secundum substantiam ejus. Antecedens patet, quia unumquodque intelligitur, quatenus abstrahitur a materia , quia formae in materia sunt individuales, quas intellectus appi ehendere nequit.

Tertia ex Dionys. cap. 4.dedivin. Nomin. ubi vocat Angelos incorporales, et immateriales.

Ad primum, patet ex tertio notabili. Materia quantum est de se, capax est formae spiritualis, et corporalis, sed in se neque spiritualis est, nec corporalis , sicut superficies neque alba est, neque nigra, sed ad utrumque indifferens ; non est ergo verum materiam necessario dividi per quantitatem, quia entitative, sua haecceitate dividitur haec materia ab illa, et formaliter dividitur ab eadem per quamcumque formam, quam sustentat, sive sit quanta, sive non quanta. Argumentum procedit ex alia falsa opinione D. Thomae nempe materiam secundum se, esse puram potentiam, et nihil hahere entitatis, quam solide refutat Scotus 2. dist. 12. quaest. 1.

Ad secundum, si quid valeret, ut bene advertit Durandus 2. dist. 3. q. 7. probaret etiam hominem esse immaterialem, quia quaedam ejus operatio est talis. Respondet Cajet. d. q. 50. art, 1 supponere D. Thomam naturam Angelicam esse completam. Contra, tum quia quaest, seq. artic. 1. de hoc agit, disputans an Angelus habeat corpus naturaliter sibi unitum ; non ergo id supponit. Tum etiam, quia si supponeret, nihil ad rem, quia non supponit alteram partem non esse materiam, cum hoc probet ; non ergo magis sequitur ex illo argumento, utramque partem Angeli esse immaterialem, quam utramque partem hominis. Succurrit Valentia 1. part, dist. 4. quaest. 1. part. 4. rationem D. Thomae bene probare intentum, quia supponit illam operationem esse omnino immaterialem, ita quod non dependeat vel objecliye a corpore.

Contra, quia quod anima dependeat a phantasmate, non est ex natura, sed ex peccato, unde in gloria non dependebit ab eo. Secundo etiam Angelus dependet a concursu corporis ad cognoscendum corpus, ut probat Scotus 2. dist. 3. quaest. 11. Ad probationem antecedentis, quod non negatur, verum non est unumquodque intelligi per abstractionem a materia, et singularia intelligi possunt, ut ostendam quaest. 22.

Ad tertium. Respondetur cum D. Bonavenlura supra (et eamdem solutionem insinuat Rich.) Dionysium loqui de materia transmutabili ad formas substantiales, seu corporeas, quia de materia incorporea, vel non corporea, nulla incidit ipsi quaestio, et sic intelligitur Athanas. lib. de Testimoniis Scripturae, de naturali communione, seu de essentia Patris, et Filii; ubi ait, Angelus est animal rationale materiae expers, et Sophron. orat. de sanctis Angelis tom. 2. Bibliolh. ubi similia verba habet. Alia solutio colligi potest ex eodem D. Bonaventura, ut dixi not. 2. quia Angelus quandoque immaterialis dicitur, eo quod ejus materia inter alias minimae sit mobilitatis, quoad formas ; quia neque ad formam substantialem, neque ad situm,neque ad quantitatem, neque ad qualitates, a quibus dependeat forma, moveri potest, cum tamen omnes hae mutationes conveniant materiae. Adde D. Thomam tenere quaest. 16. de Malo, artic. 1. ad 2. probabile esse, secund um Dionvs. daemones esse corporeos. Ex quo sequitur Dionysium in illa sententia non esse firmum.

Solvuntur aliae objectiones contra eamdem sententiam.

Objicitur adhuc primo; quia sequitur Angelum et animam esse corruptibiles, quandoquidem habent materiam, quae, quantum est de se, non plus petit hanc formam, quam illam ; consequens est damnatum in Lateran. sub Leone X. sess. 8. Respondetur, corruptio proprie sumpta opponitur generationi, et sic quod non est generabile, non est corruptibile. Nec refert quod materia capax sit de se aliarum for. marum, quia sufficit, quod forma eam ita occupet, ut nullam aliam informare sinat. quomodo caelum est incorruptibile, esto ejus materia sit capax aliarum formarum. Vide D. Thom. 1. part. quaest. 65. art. G. ubi habet etiam si anima esset ex materia, quod adhuc esset incorruptibilis.

Objicitur secundo, sequitur hinc animam, et Angelum posse desinere aliter quam per annihilationem, et consequenter corruptibiles esse, quia non est tertius desinendi modus. Sequela patet ; quia posset Deus separare partes, ex quibus componuntur, quo casu desinerent esse, sicut desinit homo partibus separatis. Respondetur,supra notavi nos non teneri hanc quaestionem absolute propugnare, sed juxta fundamenta Philosophi, et D. Thomae. Et cum juxta haec spiritus individuetur per materiam, repugnat eum separari ab illa, sicut repugnat aliquid manere, non manente sua ratione individuante ; negandum^ ergo esset posse Deum talem separationem facere.

Secundo, per D. Thomam, repugnat materiam primam sine forma servari; unde in illo casu desinerent esse per annihilationem alterius partis. Sed hoc nihil est, quia sustinendo hoc falsum, quod solide refutat Scotus 2. d. 12. quaest. 2. diceretur quod jungeret Deus aliam formam illi materiae, et sic nulla parte desinente, desinerent. Itaque,sustinendo conclusionem, secundum praedicta fundamenta, prior solutio praeferenda est, et tanta erit, ut videtur, ejus probabilitas, quanta illius fundamenti, ad quam necessario sequitur. imo, forte major.

Sed quia (ut dictum est) conclusio hujus quaestionis non videtur displicuisse Scoto, quin censeri possit aliqualiter probabilis, sine assertione potest dici, non esse denegandum omnipotentiae Dei, quin sic posset destruere animam, et Angelum : quia ponendo partes esse duas entitates absolutas, ut bene probat Scotus 2. dist. 11. quaest. 2. potest Deus eas separare. Sed tunc non esset corruptio proprie dicta, quia haec tantum convenit composito ex contrariis, ut tenet Scotus 4. dist. 45. quaest. 2 num. 23. et corruptibilitas est passio compositi ex elementis, ex eodem 3. dist. 22. num. 9. sed magis proprie diceretur annihilatio, quia sine ulla actione agentis naturalis desineret unio partium, vel tertia entitas, si ibi detur, de quo Scotus 3. dist. 2. quaest. 2. sed in rigore illa desitio non esset corruptio, nec annihilatio, eo sensu, quo ista communiter usurpantur. Sicut desitio panis in consecratione, secundum communem, non est annihilatio, neque etiam in rigore corruptio (quia ex vi positionis alterius formae ipsi repugnantis, ex natura rei non desinit) sed distincta ab his, cui nomen impositum non est a Philosophis, quibus fuit ignota. Ad argumentum ergo, non videtur absurdum admittere, dato casu, illam desitionem a Deo fieri posse, quae quasi media esset inter corruptionem, et annihilationem, sicut si separaret materiam a forma caeli. Sed contra hoc :

Objicitur tertio, dato illo casu formae animae et Angeli separatae a materia, conveniunt omnia illa fundamenta quae Doctor adducit, de quibus in prima annotatione, quia habet suam individualitalem, et proprietates materiae , quia ingenerabilis, etc. Et in ea est ratio agentis et passi, quia posset velle, et intelligere ; ergo juxta illa fundamenta animae forma separata a materia habet materiam; (etsi rursus ab hac fiat separatio, idem argumentum curret) vel dicendum erit quod ab initio eam non habuit. Respondetur, jam dixi secundum primum ex illis fundamentis de individuatione, casum esse impossibilem ; sed eo admisso, potest iterum sine assertione dici, non convenire illi sic separatae illa fundamenta, quia non haberet rationem agentis, et passi defectu materiae, neque hoc, dato illo miraculo, vel forte impossibili, mirum videri debet, quia secundum D. Thomam et suos.si per possibile.vel impossibile separarentur voluntas et intellectus ab anima, quae sunt, secundum eos, quaedam accidentia ejus, non haberet rationem agentis, et passi, sed instar trunci nihil faceret, de quo late Scot. 2. d. 16. Item, secundum eosdem, si Angelus careret speciebus, quae sunt ipsius accidentia communia, nihil posset intelligere, aut velle, saltem abstractive, neque posset in se producere species, quia, secundum eos, caret intellectu agente, de quo Scotus 2. d. 3. q. 11. Sed in casu nostro non videtur minor dependentia formae a sua materia quoad suas operationes, quam animae, et Angeli ab illis accidentibus ; igitur defectu materiae, videtur quod eo casu, forma simplex nihil reciperet, quia ut ait Phil. 2. Met. 12. in eo quod movetur, intelligere materiam, necesse est.

Secundo : Respondetur, et innuit D. Bonavent. d. 4. 2. fine, quod eo casu dato, illa forma simplex a materia separata, esset agens et patiens, eique convenirent caetera ex quibus arguitur materiam subesse secundum Philosophum, neque inde sequeretur tunc ibi esse materiam, supposito miraculo, sed quod secundum rerum naturam, et principia Philosophi ibi ponenda esset materia, quod sufficit. Sic Bonaventura argumento concludenti accidentia separata, juxta praedicta fundamenta, habere materiam, respondet tantum probare quod secundum naturam suam petunt materiam, cui inhaereant, esto miraculose separata ita se habeant ac si nihil a materia dependerent.

Dices, ergo similiter illa fundamenta tantum probant animam rationalem secundum naturam suam, petere materiam, nempe corpus, et per consequens separata nullam habebit materiam. Respondetur exigere materiam sibi proportionatam, seu non corpoream, cujusmodi non est corpus; perfectio enim universi, sicut petit substantias corporeas, simplices, et compositas, ita videtur petere substantias incorporeas utriusque generis, qua ratione utitur Cajet. Et si daremus accidentia corporea composita ex materia, et forma, idem concedendum esset de accidentibus incorporeis: ergo eodem modo procedendum videtur in substantiis hic et ibi. Si vero teneatur cum Occham 4. q. 7. et Tract.de Eucharist. cap. 28. Major. 4. d. 12. quaest. 2. Gabr. lect. 44. in can. Goffr. 4. p. sum. in mal. de Euchar. nullum accidens subjectari in alio, argumentum ab accidenti erit pro nobis confirmans primam solutionem.

Objicitur quarto, quia sequitur formam animae et Angeli educi posse de potentia materiae, et per consequens Angelus, et anima erunt generabiles, saltem Deo supplente vicem causae naturalis, quod videtur inconveniens. Respondetur, definitum est cap. Firmiter, de sum. Trin. in Conc. Lateran. Angelos et animas ex nihilo conditos, et sic de facto non sunt geniti; an autem de potentia Dei eorum formae educibiles sint de potentia suae materiae, non est definitum: verisimilius tamen est id non esse possibile ob perfectionem harum formarum, quia etiam quaedam formae accidentales, ut gratia, educi nequeunt de potentia subjecti, juxta multorum probabilem sententiam,quam tenet Scotus 4. d1. q. 5. et d. 16. q. 2. Alen. 2. p. q.9. num. 8. Bon. 2. d. 26. art. 1. q. 4. Rich. ibi art. 1. q. 4. Capr. 4. d. 1. q. 5. ad arg. Scoti, Major. quaest. 1. Palud. quaesl. 1. Quod si teneatur educi posse de potentia Dei absoluta, nihil inde concludetur contra resoluta in hac quaestione.

Objicitur quinto, Scotus 2. d. 12. q? 1. num. 6. ponit substantiam corruptibilem cum Philos. 4. Mel. cap. 5. per hoc quod habet materiam, quia materia est quo res potest esse, vel non esse , ut ibidem dicitur. Unde, inquit, Nulla forma simplex est corruptibilis, ubi per formam simplicem, intelligit animam rationalem, et4.d.4S. quaest. 2. num. 23. sustinendo secundum Philosophum animam rationalem non esse immortalem, dicit non inde sequi, quod habeat partes separabiles, ut materiam, et formam, ubi admittit esse simplicem, ergo secundum eum non est ponenda materia in anima.

Respondetur, ita est; verum non reputat improbabile, juxta hic allata, si quis teneat animam et Angelum habere materiam , et hoc tantum intendunt quae hactenus adducta sunt.

Objicitur sexto, sequeretur quod Angelus esset capax quantitatis, quia habet materiam. Respondetur, sicut forma materialis adveniens materiae, facit eam incapacem accidentis corporei, ita forma spiritualis facit eam incapacem accidentis corporei, qualis est quantitas ; de hoc Scotus quodl. 9. ubi disputat an Angelus potest informare materiam. Haec de hac difficili quaestione; qui vero hanc partem durius censuerit, viderit ne in suo sensu nimis abundet, nimisque sit sapiens apud semetipsum.