RESOLUTIO

Sustinet speciem intelligibilem non esse necessariam, probabiliter loquendo solvens rationes et auctoritates ad oppositum adductas, et ponens modum solvendi omnia argumenta pro opinione communi ;sed resolvit communem opinionem esse veriorem.

(a) Praeterea, ostendo, quod non requiritur species, quod est ad principale, quia species praecedit, per te, actum intelligendi, et habitum; illa igitur species potest destrui, manente tamen habitu. Tunc quaero, aut tunc intellectus est in potentia essentiali ad actum intelligendi, aut accidentali; non in essentiali, quia habens habitum intellectualem poterit eo uti, cum voluerit; igitur in potentia accidentali sine specie. Sed propter aliud non ponit speciem necessariam ad actum, nisi ut reducat intellectum de potentia essentiali ad accidentalem ; igitur frustra.

Praeterea, phantasma non potest agere in voluntatem ; igitur nec in intellectum. Antecedens patet per Sanctos et Doctores. Probatio consequentiae ; quia aut repugnat voluntati pati a phantasmate ratione suae immaterialitatis, aut ratione libertatis : si primo modo,eadem ratione repugnat intellectui, quia aeque immaterialis est: non autem ratione libertatis, quia ista non obstante, primo recipit, vel patitur ab objecto.

Praeterea, sic se habent phantasmata ad intellectum, sicut appetitus sensitivus, et ejus passio ad voluntatem ; sed appetitus sensitivi passio non potest directe, et per se, agere in voluntatem, quia tunc homo necessario peccaret ; ergo nec phantasma in intellectum.

Praeterea, corporale ut corporale non agit in spirituale, in quantum spirituale ; sed phantasma ut phantasma, est corporale, intellectus est spiritualis ; ergo, etc. Ad istam partem adducuntur auctoritates, primo Augustini 12. super Genesim, dicentis, quod anima a corporali nihil patitur in se; et in eodem dicitur, quod anima rerum imagnes in se de se facit. Aristoteles in 3. de Anima, text. 2. et 39. dicit, quod anima quidditates in phantasmatibus intelligit, non dicit autem in speciebus in ea existentibus; hoc autem ideo dicit, quia in phantasmate objectum ejus repraesentatur sufficienter. Quod patet, quia dicit ibidem, quod sic se habent phantasmata ad intellectum, ut sensibilia ad sensum : sensibilia autem sunt objectum sensus, ideo phantasmata continent sufficienter objecta intellectus. Unde subdit, quod cum anima intelligit, necesse est simul phantasmata speculari; in ipso autem phantasmate intuetur anima quidditatem speciei absolute, et conditiones etiam individui, quia sicut in singulari extra reservatur natura communis, et sunt in eo conditiones individuales, ut principia individuantia, sicut in Socrate est humanitas, et Socrateitas ; sic in phantasmate ipsius repraesentatur natura communis, et singulare, et in repraesentativo singularis quod est phantasma, continetur repraesentativum naturae communis.

Sed contra istam rationem potest sic argui: Quia si universale est tantum in phantasmate repraesentatum,non in specie intelligibili, cum phantasma sit corporeum, et organicum, universale non est in intellectu, sed potius in sensu.

Praeterea, anima separata est a corpore et phantasmate, et per consequens non potest intelligere.

Praeterea, intellectus ante omnem intellectionem est indeterminatissimus ; oportet igitur quod determinetur ad intelligendum per aliquid sibi impressum, quod voco speciem.

Ad primum istorum dicendum, secundum istos, quod universale accipitur aliquando pro intentione secunda, quae sequitur operationem primam intellectus, qua intelligitur quidditas absolute, et hoc est, quando intellectus considerans istam quidditatem esse praedicabilem de pluribus, attribuit sibi rationem speciei, vel generis ; et isto modo est in intellectu tanquam aliquid factum per operationem intellectus : unde de tali dicit Themistius primo de Anima, quod intellectus est, qui facit universalitatem in rebus, et Aristoteles 1. de Anima, quod universale, aut nihil est,aut posterius est. Aliquando autem universale accipitur pro re subjecta intentioni secundae, id est, pro quidditate rei absoluta, quae quantum est de se, nec est universalis, nec singularis, sed de se est indifferens, et tale est objectum intellectus directum; non autem est in intellectu subjective, sed tantum objective.

Ad aliud dicunt aliqui, quod anima separata intelligit per species sibi influxas a Deo. Vel potest dici, quod ad praesentiam objecti per suum actum elicit suam intellectionem, et post unam intellectionem relinquitur sibi habitus per virtutem illius actus ; qui habitus habet inclinare potentiam ad intelligendum alias eamdem rem,et ipsam repraesentare, sicut posset species impressa.

Ad aliud, dicendum quod potentia passiva determinatur per aliquid sibi impressum, sed potentia activa non, sed solum per praesentiam objecti expressam, sicut Sol habet glaciem dissolvere, non per aliquid sibi impressum, ed tantum praesentata sibi glacie.

Ad auctoritates Philosophi in contrarium adductas, dicendum quod cum dicitur, intellectus est locus specierum, per spsciem intelligit Philosophus actum intelligendi, qui est vera species, et est similitudo objecti, nec anima est locus specierum sicut subjectum, nec hoc dicit Philosophus: sed pro tanto hoc di citur, quia sicut locatum continetur in Ioco, non quidem subjective, ita quod informet locum, sed tantum expressive , sic in proposito de specie. Nec etiam dicit Philosophus, quod species lapidis sit in anima impressa, animam informans, sed expressa tantum objective, ut dictum est. Similiter anima est omnia intelligibilia per actum sciendi, sicut sensitiva per actum sentiendi. Unde dicit in eodem libro, quod idem est scientia secundum actum rei scitae, sicut idem sensibile in actu, et sensus in actu, non autem concludit ista auctoritas, quod hoc sit per speciem impressam in intellectu .

Ad rationem de reductione, etc. Dicendum, quod potentia passiva reducitur de potentia essentiali ad accidentalem per aliquid sibi impressum, non autem potentia activa, ut dictum est,sed sufficit ad hoc praesentia objecti ; talis autem potentia est intellectus, ut dictum est in alia quaestione de hoc facta, igitur, etc.

Sed potest quaeri, per quem modum patitur intellectus ab intelligibili,ex quo nihil sibi ab illo imprimitur. Dicitur, quod hoc ideo est, quia objectum sibi praesentatum, et expressum per phantasma, inclinat et excitat potentiam ad intelligendum, quem tamen actum non elicit intellectus virtute propria, sed aliunde excitatus, sine specie impressa. Exemplum de magistro excitante intellectum discipuli per exempla sensibilia, qui non imprimit aliquid in ejus intellectu. Exemplum etiam de primo movente, quod movet ut amatum, et desideratum per modum finis allicientis appetitum, propter ejus bonitatem, nihil tamen appetitui imprimendo.Tene quam partem volueris ; prima tamen videtur verior.

ANNOTATIONE

CONCLUSIO I

Dan las esse species intelligibiles.

(a) Respondeo una opinio communis est, etc. Hanc opinionem, dandas esse species intelligibiles, fuse probat Doctor 1. d. 3. q. 6. et rationes ibi positae fere eaedem sunt cum hic adductis. Prima est, quod necessarium est universale praesens esse intellectui priusquam intelligat, neque aliter potest esse praesens, quam per speciem. Dices cum Henrico quo dlib. 4. q. 7. 8. elquodl. 5. q. 14. quod sufficit phantasma, contra quod sit :

Secunda ratio, quia phantasma repraesentat singulare ; ergo non universale, quod est ei oppositum, quia idem non potest mensurari duabus mensuris diversis, et objecta sunt mensurae specierum. Adde ex loco citato in primo, quando universale intelligitur, quod tunc phantasma repraesentat singulare, secundum ultimum potentiae, sed simul et semel duo opposita repraesentare nequit. Ad exemplum de nocte lucentibus, clarius illud expedit loco citato in primo; habent illa lucem, et colorem, et hic in lumine majori movet, illa tunc speciem non effundente, quam tamen ef. fundit nocte, quando aliud lumen debiliter movet, vel ambo suas species causant, etiam in lumine Solis: sed efficacius lumen Solis impedit ne lux illa debilis percipiatur, quomodo impedit ne de die videantur stellae, quae tamen tunc multiplicant suos radios. Si vero teneatur, quod una tantum sit qualitas sensibilis in illis nocte lucentibus, ipsa virtualiter continebit lucem, et colorem, et duo repraesentativa eorumdem, ita quod nunquam idem erit repraesentativum utriusque.

Alii tenent et satis probabiliter, et fere in idem incidunt, quod res noctu lucentes, ut quercus putrida, oculi felium, squammae piscium, de quibus Aristoteles 2. de Anima, text. 72. habent aliquid lucis secundum partes magis perspicuas, et aliquid coloris secundum partes magis opacas, noctuque videri secundum priores tantum, eo quod color tunc non illuminatur perfecte , interdiu autem color tantum videtur, quia satis illuminatur, lux autem non, quia a Sole offuscatur. Ita D. Thom. in text. 72. citato. Commentator, Albert. Thienensis et alii ibi.

Alii ideo dicunt colorem noctu non videri, et lucem sic, quia ad hanc videndam, non requiritur illuminatio medii, sed ad colorem sic. Constat enim quod oculi felium in magna aula, et obscura videntur,

neque videtur quod possint totam aulam illuminare. Verum hoc nihil probat, quia diceretur illos oculos instar candelae parvae (et idem est de lapillis pretiosis) illuminare aulam.

Tertia ratio, quia intellectus agens est activus, est enim illud quo est omnia facere. 3. de Anima. text. 17. et 18. sed nihil agit in phantasia, quia non est capax effectus spiritualis ; ergo in intellectu possibili, in quo nihil aliud producere potest nisi speciem.

Dices producere universale relucens in phantasmate, quia hoc est esse diminutum, sicut repraesentatio. Contra, actio realis petit terminum realem ; ergo agens facit aliquid reale repraesentativum universalis, hoc autem non est phantasma, ut ostensum est ; ergo.

Quarta ratio, quia magis universale, non potest repraesentari secundum suam universalitatem ad omnia contenta in eo, per speciem objecti particularis, vel minus universalis ; ergo per aliam sibi propriam. Antecedens patet, quia superius non potest repraesentari adaequate per partem subjeclivam ; ergo nunquam concipitur universale, ut tale, in phantasmate. Hisce rationibus probatur dari speciem intelligibilem ratione universalitatis objecti ; primo ex parte phantasmatis ; secundo ex actione intellectus agentis ; tertio, ex parte magis universalis, de quibus fusius Doctor 1. d. 3. q. 6.

Ultima ratio quia intellectus habet operationem separabilem a corpore, alias non posset esse sine corpore, secundum Phil. 1. de Anima, text. 12. 13. ergo intelligere potest sine phantasmate; ergo per speciem. Pro eadem adducit Scotus 1. d. 3. q. 6. art. num. 3. varia loca Philosophi, et August. 12. Trin. cap. 14. et lib. 13. cap. 4. et lib. 15. cap. 7. et 21. quibus adde loca, et rationes ad oppositum adductas. Conclusio harum rationum, nempe dandas esse species intelligibiles, est communis Philosophorum, et Theologorum, Alens. 2. part. q. 24. tnenib. 2. 3. D. Bonav. 2. d. 3. arlic.

2. quaest. 1. Richard. art. 5. quaest. 2. D. Thom. 1. part. q. 55. art. 5. Albert. 2. d. 3. art. 15. Scoti 1. d. 3. q. 6. Sed hic problema ticus est, licet communem opinionem veriorem putet, ut constat ex ultimis verbis hujus quaestionis.

CONCLUSIO II

Sec speciem, nec actum intelligendi fieri a phantasmate

(b) A lia opinio est, quod nulla species, etc. Refutat clare, et efficaciter opinionem quorumdam,tenentium speciem intelligibilem, vel actum intelligendi fieri a phantasmate, vel objecto extrinseco, quae ex parte est Goffr. quodlib. 6. quaest 7. et quodlib. 8. q. 2. ubi negat actum intelligendi effici ab intellectu, sed a phantasmate. Ratio hujus est; quia tam phantasma, quam objectum extrinsecum, imperfectiora sunt specie et actu intelligendi, quia haec sunt spiritualia, illa corporalia. Neque dici potest, quod in virtute intellectus agentis efficiat effectus se perfectiores ; tum quia intellectus agens nihil producit in phantasmate. vel objecto ; tum etiam, quia contra hoc procedunt validae rationes Scoti 4. d. 14. q. 3. quibus probat accidens non producere substantiam in virtute substantiae.

Variae sententiae, an phantasma concurrat ad speciem intelligibilem

(c) Alii dicunt ad rationem praedictam quod intellectus, etc. Hic tangitur controversia, an phantasma immediate, concauset speciem intelligibilem simul cum intellectu agente. Prima sententia est, omnes sensus internos concurrere, et agere in possibilem,sicut et omnes externi in sensum communem, ita Apollinaris 3. de Anima, q. 6. et videtur D. Thom. q. 18. de Verit. art. 9. consentiunt Conimbr. 1. Physyc. cap. 1. quaest. 5. Sed tenent tantum phantasiam sic concurrere 3. de Anima, c. 5. q. 6. cum Cajet. 1. p. q. 79. art. 3. et q. 85. art. 1. quia dignitatis ordo postulat, ut potenlia propinquior dignitate,lantum concurrat cum intellectu. Verum si teneatur plures esse sensus internos, videtur idem quoad hoc, de omnibus judicium, quia omnes subministrant immediate intellectui,et non impediuntur situ ne cum eo concurrant. Verius tamen est, unicum tantum esse sensum internum, qui variis vocatur nominibus, propter varia ejus munia de quo dixi annot. 2. ad q. 9.

Secunda sententia est Platonis in Menone, et Avic. 6. Natur. p. 5. c. 6. 7. species intelligibiles defluere in animam a substantiis separatis, vel ideis, quem errorem refutat D. Thom. 1. part. q. 84. art. 2. quia ex eo sequeretur, quod caecus natus posset videre colores.

Tertia sententia et communior, phantasma concurrere active ad speciem intelligibilem. Ita D.Thom. de Verit. quaest. 10.art. 6. et 2. contr. Gent. cap. 77. ubi Soncin. 7. Met. quaest. 12. Ferrar. 3. de Anima, quaest. 13. Capreol. 2. dist. 3. quaest. 2. arlic. 3. Cajet. 1. part. quaest. 55. art. 2. et 3. de Anima, cap. 2. Apollin. 3. de Anima quaest. 6. Thienen. cap. 5. Jandun. quaest. 15. Aegid. quodl. 5. quaest. 21. Conimbr. 3. de Anima, c. 5. quaest. 6. qui pro eadem citant Scotum 1. d. 3. quaest. 8. et quold. 8. arlic. 1. An autem concurrant ut causa principalis, vel instrumentalis, non omnes conveniunt, communis tamen instrumentalem ponit, teste Suar. 4. de Anima, cap. 2. qui fere omnes citatos hoc sensu adducit, et D. Thom. d. art. 1. ita habet expresse. Modus explicandi est, quod intellectus agens conjungitur phantasmati contactu virtuali, eique virtutem tribuit ad efflciendam speciem, et hoc sensu dicitur illuminare phantasma. Alium modum singularem Cajetani postea ponam. Probatur haec, primo, quia praerequiritur phantasma ad speciei productionem ; ergo ut ejus causa, quia non ut conditio. Secundo, alioquin non est quare assimiletur species phantasmati.

Contra hanc, primo, quia instrumentum inferioris ordinis, non potest naturaliter attingere effectum superioris ordinis, quia etiam quomodo hoc fieri posset de absoluta Dei potentia, difficillimum est explicatu. Unde August. 12. super Gen. ad lib. 16. Non est putandum aliquid agere corpus in spiritum, tanquam spiritus corpori facienti materiae vice subhlur, omni enim modo praestantior est qui facit, ea re de qua facit. Ideo Scotus 4. dist. 44. quaest. 2. negat ignem inferni Physice cremare spiritus , et alios circa hoc explicandi modos, excogitat. Secundo, per elevationem, vel illuminationem phantasmatis per intellectum agentem, nihil ponitur in eo, quia intellectus nequit efficere, nisi spirituale, cujus phantasma est incapax ; ergo quoad illam elevationem nil efficit. Tertio, ex D. Thom. part. quaest. 45. art. 5. instrumentum semper assumitur ad agendum, mediante aliqua actione sibi propria, et connaturali, prout in instrumentis naturalibus inductione patet ; at res materialis ex se nihil potest circa spiritum. Hanc rationem adduco, quia ad citatos Thomistas valere potest. Cajet. 1. part. quaest. 79. art. 3. dicit intellectum agentem illuminare phantasma, non formaliter producendo lumen in eo, quia est incapax luminis spiritualis , sed objective assistendo ei extrinsece: et sic facit ut in eo appareat quidditas sine conditionibus individuantibus, et phantasma dicto modo illuminatum producere potest speciem.

Eumdem modum tenet Javellus 3. de Anima,quaest. 3. sed figmentum merum est iste modus, quia, cum per illam illuminationem phantasma maneat omnino immutatum, nihil potest modo, quod non poterat prius. Praeterea,illa intrinsecus objectiva illuminatio, seu assistentia, si est actio realis, erit productio speciei, vel intellectionis, quia intellectus non habet alias actiones reales, sed constat neutrum horum esse, si non est actio realis, illuminatio est mere fictitia.

In hac quaestione convenitur, quod intellectus agens non facit speciem, nisi praedeterminetur a phantasmate. Patet experientia, et ideo dixit Philosophus oportere inlelligentein phantasmata, speculari ; quod verum est, tam in acquisitione specierum, quam in earum usu, de quo postea q. 18. Ratio est, quia intellectus agens indifferens est ad has, vel illas species, nec est a quo determinetur, nisi phantasma. Et si quaeras an a phantasmate impresso, vel expresso. Respondetur, ab expresso, quia phantasma non determinat intellectum, sive concurrat cum eo, sive non, nisi operando, seu phantasiando.

conclusio III Phantasma non concurrit active ad speciem

intelligibilem

Propter quinque rationes hic adductas a Doctore, quae sunt clarae et efficaces, et duas quas adduxi contra illam sententiam communem, videtur verius, phantasma Physice effective non concurrere ad speciem intelligibilem ; tum quia est ad eam r efficiendam improportionatum, tum etiam quia intellectus agens est sufficientissima ejus causa, continens eam in sua virtute ; et ideo non est recurrendum ad aliam causam, maxime, cum inde occurrant gravissimae difficultates, ut tactum est. Rationes autem adductae contra concursum inlrumentalem, fortius improbant concursum causae principalis, cum in hoc major proportio requiratur ad effectum quam in illa.

conclusio IV

Phantasma determinat intellectum materialiter et exemplariter, et explicatur quomodo

Dicendum ergo, quod phantasma determinat intellectum materialiter, et exemf plariler, eo quod praebet ei materiam, seu exemplar, ad efficiendum speciem intelligibilem ; cum enim anima per imaginationem cognoscit rem aliquam, sumit materiam, seu inde excitatur, ut per vim spiritualem, est, intellectum agentem,eamdem rem depingat in possibili, producendo in eo speciem ; ad hoc autem sufficit radicatio potentiarum in eadem anima, sine influxu unius potentiae in aliam, quomodo appetitus sensitivus est causa totalis sui actus, requirens tamen praesuppositive actum sensus externi. Magis oppositum est exemplum de speciebus externis, et internis ; sensus enim internus non recipit speciem, nisi externo sensu cognoscente, et eo recipit meliores, quo ille exactius sentit , tamen sensus externus non imprimit speciem internam, alioquin contra communem poneremus sensum agentem ; imprimitur ergo ab ipsa sensatione externa immediate, (quia non est dare aliud a quo imprimatur) sicut species externa imprimitur ab objecto externo. Si autem teneatur cum quibusdam, dari sensum agentem, internus sine concursu externi, agit suam speciem, praesupponendo tamen operationem sensus externi; et sic intellectus agit suam speciem, supponendo operationem phantasiae, sine ejus concursu.

Neque haec resolutio videtur esse contra Scotum, licet enim dicat 1. dist. 3. quaest. 8. quod intellectus cum phantasmate integrant unam causam totalem speciei, et quod intellectus est causa principalior ; id commode intelligi potest, sensu a nobis explicato, quia phantasma concurrit determinando per modum exemplaris, et excitando intellectum ut suum effectum producat, non autem influendo immediate in illum. Quod vero id intendat,colligi videtur ex ipso Quodl. 8. art. I. ubi dicit intellectum agentem et phantasma esse causas partiales speciei, secundum aliquos, quae ultima verba non poneret, si ipse ita sentiret.

Praeterea, haec pars negans activitatem phantasmati respectu speciei, est conformis sententiae Scoti,qua fuse 4.d. 1. quaest. 5. probat, contra D.Thomam, Sacramentum non posse elevari, ut causet instrumentaliter Physice gratiam, propter improportio . nem materialis causae ad spiritualem effectum. Verum hoc non multum urget, nec in eo se fundat praecipue Doctor, quia 2. q. 3. quaest. 10. ad 2. et quaest. 11. ad 2. tenet corpus, ut causam minus principalem agere in spiritum, ut comproducendo speciem in intellectu Angeli.

Ad rationes pro sententia communiori supra adductas. Ad primam, patet quare requiritur pbantasiatio ad speciei productionem, sine eo quod concurrat ad eam, id enim provenit ex subordinatione potentiarum. Ad secundam assimilatur species phantasmati, quia ad ejus exemplar intellectus agens eam efficit, neque assimilatio arguit efficientiam ejuscui res assimilatur, sicut nec dissimilatio non efficientiam; alioquin intellectus agens non efficeret speciem, quia minus assimilatur ei quam phantasmati, et tamen secundum illam sententiam communem, est causa magis principalis speciei, et phantasma tantum instrumentalis, vel minus principalis.

dubium.

Quarum rerum species efficere potest intellectus agens

Dubium hoc locum habet, sive phantasma concurrat, sive non ad productionem speciei. Respondetur primo, omnium quantitatum corporalium species potest anima acquirere. Ratio est, quia sub sensum cadunt, siye emittant speciem propriam, sive non, de quo dixi ad q. 6. annot. 2.

Secundo, idem est de qualitatibus sensi" bilibus ; quia haec cognoscuntur per sensum, et per species proprias, sunt enim propria sensibilia. Tertio, idem dicendum puto de actionibus, et passionibus externis, ac etiam de quando, et situ, quia haec sunt sensibilia communia, vel reducuntur ad ea, et experientia patet a sensu percipi, quod explicui ad q. O.

Major difficultas est de relationibus, an habeantur proprie earum species. Affirmant Conimbric. 3. de Anima, cap. 5. quaest. 5. saltem quoad multas relationes, quia phantasia cognoscit relationem amicitiae, odii, etc. Oppositum forte verius, et ratio est opposita, quia sensus non cognoscit relationes, sed tantum earum fundamenta ; sub nullum enim sensum externum cadunt, quia non sunt quanta, neque internus cognoscit, quod omnes externos effugit. Vide quae dixi ad quaest. 8. in fine

sed improbabile non est speciem aliquam imprimi sensui communi, vel phantasiae, quia cognoscit fundamentum illius alterius relationis odii; esto id in nullo sensu externo fuerit, quia ipsa potentia ex sensatis elicit insensatam speciem, de quo dixi q. 9. num. 12. Vide dicta ad q. 8. fin.

De speciebus intelligibilibus generum, et conceptuum universaliorum, quidam tenent quod ab intellectu possibili cum phantasmate fiunt. Ita Conimbric. citati. Probant, quia intellectus agens cum phantasmate efficiunt imaginem speciei specialissimae, quia causa naturalis non impedita, primo elicit perfectissimum effectum,quem potest (quam rationem sumpserunt exScoto 1. d. 3. q. 2. num. 23. de qua etiam fuse actum est quaest, praeced.) hac autem producta non possunt producere alias species, quia idem manens idem semper facit idem, 3. Physic, cap. 6. text. 53. Hanc sententiam asserunt esse communem, neminem tamen pro ea referunt.

Oppositum tenendum est cum Scolo loc. citat, num. 18. Primo, quia Philosophus 3. de Anima, cap. 5 et passim, ponit munus intellectus agentis esse facere intelligibile potentia, intelligibile .aclu, per productionem speciei ejus, quod post eum tenet communis. Secundo, possibilis hac ratione erit agens, et tamen dubium est an sit activus, etiam respectu intellectionis, de quo fuse Scotus quodlib. 15. art. 1. ubi in hoc problematicue manet. Tertio, si valeret ratio adducta, sequeretur quod intellectus possibilis tantum eliceret speciem generis infimi, quia idem manens idem, etc. et species graduum superiorum a neutro intellectu fierent, ac per consequens non darentur omnino.

Ad rationem ergo, dico quod non manent intellectus agens, et phantasia eodem modo post elicitam speciem naturae specificae, ac antea, quia jam disposita sunt ad alia imperfectiora repraesentanda ; phantasma enim ordine quodam movet animum ad omnium graduum species, et primo ad perfectiores, quibus elicitis, movet ad imperfecliores, sicut in opposita sententia D. Thomae de qua tale egi quaest, praecedenti, intellectus agens, et phantasma non possunt repraesentare gradus inferiores, donec prius repraesentent universaliores, quibus repraesentatis, possunt repraesentare inferiores, non ante, quod tamen falsum esset, si ista ratio valeret: quam etiam responsionem Conimbricences dabant ad rationem eis objectam de gradibus superioribus, genere infimo, vel negabant horum dari species, quod est absurdum , quia quod probat dari speciem animalis, idem probat de corpore, et substantia.

IUBIUM ALTERUM

Utrum intellectus efficere possit species proprias substantiarum corporearum

Affirmant communiter Thomistae, ut videre est in Soncin. 7. Mel. q. 13. et 14. et Javello q. 3. quos sequuntur Conimbr. 3.de Anima, cap. 5. q. 5. art. 1. Habet D. Thom. de Verit. q. 10. art. 5. et Opusc. 29. Jandun. lib. I. q. 10. Ferrar. lib. 3.q. 3. Gajet. 3. p. q. 76. art. 7. Quatuor ultimi tenent cogitativam exprimere propriam speciem singularis substantiae. Javellus, et Soncinnas putant intellectum agentem ex eodem accidentis phantasmate, efficere speciem accidentis et substantiae.

conclusio V.

Pro hoc statu nullam habemus speciem propriam substantiae

Opposita sententia verior est, nempe in- telloctum nostrum pro hoc statu, nullam habere speciem propriam, vel proprium conceptum substantiae, vel aliarum rerum, quae per se non sunt sensibiles. Ita Scotus 1. dist. 3. quaest. 3. num. 9. et d. 22. quaest. 1 num. 2. et quaest. 1. Prol. num. 11. Rich. 2. dist. 24. quaest. 3. circa 3. principale. Hervaeus quadi. 3. art. 3. a 12. ad 4. omnes Scolistae, quos sequitur Suar. lib. 4. de Anima, cap. 4. Pro explicatione, nota conceptum dici proprium dupliciter. Primo, ita quod huic rei, et non aliis conveniat, et hoc sensu habemus etiam de Deo conceptum proprium, scilicet entis infiniti, summe boni, etc. de quo Scotus ad 3. quaest 2, num. 17. Secundo, dicitur proprius, quando ab ipsa re immediate, vel ab ejus propria similitudine, absque negatione, vel analogia, habetur, et hoc sensu intelligitur haec sententia, scilicet quod res quae sub sensum cadunt. ut accidentia sensibilia, propriis conceptibus cognoscuntur,alia vero,esto materialia sint, minime.

Probatur primo, materialis substantia, vel est materia et forma, vel constat ex eis; sed neutrius habemus conceptum, vel speciem propriam, quia materiam cognoscimus per analogiam ad materiam artificialium, vel subjectum accidentium, et formam ex effectisus,et operatione,per similitudinem ad formas accidentales. Secundo, idem est de homine, et de aliis substantiis corporeis judicium ;sed de homine, constat non haberi propriam speciem, cum ejus anima sit spiritualis, sed tantum per analogiam, et operationes eam cognoscimus. Antecedens patet, quia experientia constat non efformari a nobis magis proprium conceptum bovis, quam hominis.

Tertio, experientia patet, quod explicamus substantiam, per id quod substat accidentibus, vel per ordinem ad sensibilia ; ergo non habet propriam speciem, vel conceptum. Quarto ex Scoto d. ista quaest. 3. si substantia immediate immutaret intellectum nostrum, ejus absentia cognosceretur ab eo, et sic naturaliter sciret absentiam panis in Eucharistia. Antecedens fundatur in Philosopho 2. de Anima, text. 103. dicente, quod visus est tenebrae perceptivus, quando scilicet lux non est.

Dices, procedere tantum de cognitione intuitiva, non de abstractiva, quia haec stat sine praesentia reali objecti. Contra, saltem facit contra D.Thomam et alios citatos, asserentes cogitativam efficere propriam speciem singularis substantiae, quod necessario intelligunt de intuitiva ; ergo cognoscet cogitativa absentiam panis in speciebus Eucharistiae. Secundo, cognitio abstractiva supponit realem praesentiam cogniti aliquando habitam, a quo relinquitur species, per quam postea in absentia cognoscitur, et qui vidit tantum hostiam consecratam, non habuit realem praesentiam panis, et tamen eodem modo se habet quoad notititiam abslractivam panis in Eucharistia,ac alius qui vidit hostiam non consecratam ; ergo ratio procedit de utraque notitia, quia abstractiva supponit intuitivam, nisi species abstractivae habeantur per infusionem, et non per inquisitionem.

Quinto, nulla cognitio haberi potest de substantia pro hoc statu, nisi mediante accidente sensibili, ut passim habet Philoso-- phus ; ideo enim oportet intelligentem phantasmata speculari, unde qui careret omnibus sensibus, nihil intelligere posset; sed accidens tale non potest repraesentare distincte, et formaliter substantiam, alioquin esset ejus species intelligibilis, neque virtualiter, vel eminenter, quia sic non continet substantiam, et sicut se habet res ad esse, ita ad cognosci. Ita Scotus 1. dist. 3. q. 2. n. 9. Qua etiam ratione optime probat 2. d. 3. q. 9. contra D. Thomam, Angelum per suam essentiam non cognoscere Deum ex crealuris,mcdio modo inter cognitionem beatam, et cognitionem nostram.

Confirmatur, quia phantasma accidentis non repraesentat nisi accidens, cujus est exemplar ; ergo non concurrit nisi ad producendum speciem accidentis. Patet consequentia, quia ejus vis effectiva non plus se extendit, quamvis repraesentativa.

Ex quibus infertur intellectum nostrum primo accipere speciem intelligibilem accif dentium sensibilium, quorum phantasmata eum determinant. Itaque primo intelligit sensibilia propria et secundario sensibilia communia, quae propriorum notitiam modificant, ut dixi ad q. 6, postea autem non proprio conceptu, sed confuso, et communi, vel ex discursu concipit accidentium subjectum, videns transmutationem accidentium circa illud, verbi gratia, nunc calidum esse, nunc frigidum, ex quo colligit aliquid ibi esse, etsi nesciat quid sit distincte.

Infertur secundo cum Scoto 1. d. 3. q. 3. cum quidquid concipimus de substantia, abstrahatur a conceptu accidentis, si nihil esset commune univocum utrique, quod nullum conceptum quidditativum haberemus de substantia,et sic conveniunt in ente; et ideo abstrahendo conceptum entis ab accidente, habemus conceptum quidditativum substantiae, quia univocum, et ipsa superiorem. Simili ratione probat Scotus 1. d. 3. q. 2. n. 9. 10. et d. 8. q. 3. num. 9. si nihil esset univocum Deo, et creaturae, quod non plus cognosceremus ex sapientia, quam concipimus in creaturis, Deum esse sapientem, quam lapidem. Ratio est, quia pro nunc non possumus habere conceptum, nisi causatum a specie intelligibili eorum, quae naturaliter nos movent, (et sunt sola accidentia sensibilia, ut ostensum est ) sed haec tantum repraesentant suum objectum proprium, et quae essentialiter, vel virtualiter continentur in eo; ergo si nihil ejusdem rationis univocae est in Deo, et creaturis, ex attributis, ut sapientia cognita in creaturis, quomodocumque cognoscatur, sive per propriam speciem, sive non, non possumus intelligere sapientiam in Deo, plusquam rationem lapidis, quia si praecise admittatur attributio analoga, conceptus ad conceptum, potest formaliter lapis tribui ad aliquid in Deo, ut ad suam ideam ; et sic tantum tribuitur sapientia, si negetur univocatio entis Deo, et creaturis.

Solvuntur objectiones contra allatam sententiam

Objicitur primo, quia substantia est prior cognitione accidente. 7. Met. text. 4. ergo ejus cognitio non habetur ex cognitione accidentium. Secundo accidentia non possunt concipi, nisi in ordine ad substantiam ; ergo haec prius concipitur. Tertio, substantiam cognosci ut subjectum, est eam cognosci relative ; ergo supponit ejus cognitionem absolutam. Quarto, sequeretur substantiam non cognosci a nobis quidditative, nec praedicata ejus quidditativa discerni ab accidentibus ; consequens est falsum, quia cognoscitur homo animal rationale, etc.

Ad primum, substantia secundum se, est prior cognitione accidente, quia perfectior, non tamen quoad nos. Secundo, est etiam prior cognitione distincta, quia accidens pendet ab illa in esse ; sed hoc est prius cognitione confusa, quia prius sensibus objicitur, et habita hac cognitione confusa accidentium, devenitur ad cognitionem distinctam substantiae, quo modo pro nunc haberi potest. Ad secundum, negatur antecedens, cum non sint relativa respectu substantiae; sed eo concesso, sufficit quod concipiatur substantia conceptu confuso, non distincto. Ad tertium, illa relativa cognitio supponit absolutam, non distinctam, sed confusam. Ad quartum, tantum habemus cognitionem quidditativam confusam de substantia, ejusque praedicatis essentialibus ; cognoscitur a posteriori a nobis per effectus, et accidentia, et ex diversis effectibus, et proprietatibus, et accidentibus devenimus ad formandum diversos conceptus de his, et illis substantiis, imponimusque eis diversa nomina ; et his conceptibus utimur, ut quiddilativis, etsi tales proprie non sint, quia non possumus alios magis proprios, vel essenlialiores de eis habere . Dicuntur autem quidditativi, quia non sunt accidentales illis substantiis, quo sensu Scotus 1. d. 3. quaest. 2. num. 5. contra Henricum probat nos habere conceptum quidditativum de Deo, ut distinguitur scilicet ab allributali conceptu, cujusmodi est conceptus summi boni, justi, etc.

Conclusio VI

Probabiliter non sunt necessariae species intelligibiles.

(d) Praeterea, ostendo quod non requiritur species, etc. Tuetur problematice non esse necessarias species intelligibiles: et probat quatuor rationibus, sed in fine tenet resolutive sententiam ponentem species, esse veriorem, quam absolute tenet, et fuse probat 1. d. 3. quaest. 6. sed species in universum negant, Dur. Bacon. Goffred.Henricus, citati ad quaest. 24. annot. 1. idem asserunt Piccolomineus lib. de Humana mente, cap. 7. Zabarella lib. de speciebus inlellig. cap. 5. Buccaferreus 3. de Anima, lect. 22. quos citat Philip. Faber Theorem. 79. ubi minus vere dicit fere omnes recentiores hanc sententiam tueri, cum oppositum fere omnes recentiores teneant, ut videre est in Conimbr. 3. de Anima, cap. 5. quaest. 3. de Anima, cap. 1. Tolet. 3. de Anima, quaest. 21. Hurtado de Anima, dispul.li. sect. I. et expositoribus D. Thom. 1. part. quaest. 84. art. 1. et 2.

Pro intelligentia hujus sententiae, advertendum, quod species intelligibilis est imago repraesentans rem intelligibilem. Dicitur intelligibilis, quia ab intellectu fit, phantasia aliquo modo concurrente, ut supra dicum est. Dicitur impressa, quia ante intellectionem, in intellectum possibilem imprimitur, manetque in eo,actu transacto. Haec ergo sententia negat talem speciem esse necessariam, sed sufficere vult ipsum phantasma: quia hoc sufficienter repraesentat intellectui objectum intelligibile, ita ut possit immediate elicere intellectionem sine ulla specie media, sed ipsum phantasma vocat speciem, quia illuminatum ab intellectu agente, repraesentat objectum intelligibile. Vocat etiam expressam, quia non imprimitur, nec remanet in intellectu, sed tantum exprimit, et repraesentat. Alii vocant ipsam intellectionem speciem intelligibilem et impressam, quia vere imprimitur. Non negat ista sententia species Angelo, neque animae separatae, quia in his phantasma non est, quo intelligibilia repraesentari possint, et ideo aliquid aliud in eis ponendum est.

Fundamentum est, praeter rationes quas hic adducit Scotus, aliasque multas a citatis Doctoribus allatas, quod entia non sunt multiplicanda sine necessitate, ut tenet Philosophus 1. Physicor. text. 50. et 3. de Anima, text. 60. et 3. Physic. text. 48. quibus locis dicit,quod natura nihil facit frustra, atque paucitatem esse semper ponendam, si sufficiat. Quod vero hic non sint necessariae species, patet, solvendo rationes, quae pro earum necessitate adducuntur. Sed hoc opus, hic labor est, neque ullum reperio qui id praestitit ; quia tamen Scotus ponit hanc problematice, etsi veriorem putet esse communem, satagam aliqualiter solvere praecipua argumenta communis senlentiae,quae sunt urgentissima,ut videre est in Scoto hic, et fusius 1. d. 3. quaest. 6.

Solvuntur argumenta, quibus Scotus supra post primam^ resolutionem, probat dari, species intelligibiles.

Ad primum. Respondetur, quod natura quae est universalis, repraesentatur per phantasma, quia illa natura de se, nec est universalis, nec singularis,sed indifferens, ut habet Scotus 2. d. 3. quaest. 1. Hoc sensu universale sumitur pro prima intentione, seu quidditate, cui attribuitur secunda intentio speciei, generis, etc. estque objectum directum intellectus, et non est in intellectu subjective, sed objective tantum ; quando autem intellectus considerat talem quidditatem esse dicibilem de pluribus, et tribuit ei secundam intentionem generis, vel speciei, etc. tunc universale hoc modo sumptum, est in ipso intellectu etiam subjective, tanquam quid factum per ejus operationem, quae solutio habetur ex Scoto, ad primum contra hanc sententiam negantem species.

Ad secundum. Respondetur, intellectum agentem elicere ipsam intellectionem in possibili, de quo late Scotus quadi. 15. ubi problematicus est, an agens, vel possibilis intellectionem eliciat. Elicit etiam agens speciem intelligibilem in Angelo, et anima separata, in quibus non sunt phantasmata ; sed in anima conjuncta id non est necesse, cum phantasmata sufficienter excitent, et determinent eum ad intellectionem immediate.

Ad tertium, patet ex solutione ad primum, quia phantasma repraesentat quidditatem absolutam primae intentionis. Ratio autem majoris, vel minoris universalitatis, est secunda intentio, quae sequitur ad illam intellectionem absolutam quidditatis ; et haec est in intellectu subjective, tanquam ejus effectus, ad quam non opus est specie intelligibili praecedente, sed sufficit solum phantasma ad universaliora, sicut et ad infimam speciem repraesentandam, quoad quidditatem absolutam, quia sicut natura non est de se universalis, ita nec est de se magis, vel minus universalis.

Ad quartum jam dixi animam separatam, et Angelum posse habere operationes. quia possunt habere operationes, quia possunt abstrahere species, quae ipsis sunt necessariae, cum careant phantasmatibus.Quod vero Angeli species abstrahant, probat bene Scotus 2. d. 3. quaest. 11. et idem ostendit de Anima, 4. d. 45. quaest. 6.

Ad quintum, quod est apud Doctorem ad oppositum, respondetur ex ipso hic paulo ante finem, non requiri aliquid impressum in potentiam, ut de essentiali fiat accidentalis, si est potentia activa, sed id lacum tantum habet in potentia passiva ; intellectus autem est potentia activa ex quaest. 12. et sufficit phantasma, ut exeat in actum.

Ad sextum, ex Philosopho, quod anima est locus specierum, 3. de Anima, text. 6. et text. 37. et omnia intelligibilia ibidem. Respondetur, ex eodem ibidem, esse omnia intelligibilia per actus intelligendi, et esse locum specierum, non subjective, quia sic locatum non est in loco, sed expressive ; et sic phantasmata exprimunt intelligibilia,et dicuntur species, ut dictum est. Praeterea, locus hic videtur ad oppositum, quia ibi dicit Philosophus animam esse locum specierum, non totam, sed intellectivam , quia constat species esse in sensu : ergo intendit species esse in intellectu ut in loco,non autem ut in subjecto. quia e contra sunt in sensu, scilicet ut in subjecto, non ut in loco, quia eas non servat ; si ergo in intellectu non sunt, ut in subjecto, erunt tantum phantasmata. Praeterea, dicit ibi,quod speculamur quod quid est, in phantasmatibus, et non dicit in speciebus.

Septimum argumentum, et satis difficile babet Scotus 1. dist. 3. quaest. 6. num. 14. quod sequeretur non dari memoriam, nec nos recordari posse praeteritorum, quia sine speciebus id nequit fieri ; consequens est falsum, ut probat fuse Scotus 4. d. 45. quaest. 3. et quia anima separata recordatur praeteritorum. Praeterea,est conlra.August. ibi a Scoto citatum. Responde tur, dici potest, sicut intelligimus pro hoc statu, per sola phantasmata dum intelligimus, ita et dum recordamur. Quod experientia constat, et tenet Scotus 4. d. 45. quaest 3.et licet hoc difficile sit explicalu,tamen eadem difficultas videtur esse in ipso actu sciendi,ad quem si sufficit phantasma sine specie, videtur sufficere ad actum memoriae. Loquendo de anima separata, dici potest quod accipit species recordati vas praeteritorum a Deo; qucd facile videtur in opinione D Thom. 1. part. quaest. 89. art. 1. et quaest 55. art. 2. negantis animam separatam,vel Angelum, posse acquirere ullam speciem, sed accipere eas a Deo, et licet oppositum utriusque doceat Scotus 2. d. 3. quaest. 10. 11. et 4. d. 45. quaest. 2. pro hac opinione problemalice tenenda admitteret probabilitatem illius sententiae.

Dices, ergo naturaliter Angelus,et anima separata, nullius praeteriti recordantur. Respondetur, in illa sententia neque quidquam abstractive cognoscunt sine speciebus infusis, tamen has eis naturaliter infundi dicitur, et idem dicendum de spe ciebus recordativis, casu quo aliae non manerent. Secundo, dici posset quod in anima, et Angelo ex actibus intelligendi manet habitus, qui postea inclinaret intellectum circa idem objectum instar speciei impressae, et sic sufficeret ad actum memoriae. Ita Scotus hic ad 2.

Contra hanc sententiam, quod sicut non potest probari, ita nec facile improbari: juxta haec explicari potest August. quem etiam haec sententia pro se adducit 15. Trinit. 10. et 24. ubi dicit verbum gigni non ex specie, sed ex habitu, et cap. 2. et 18. ait verbum gigni ex scientia, quae manet in anima.

Octavum argumentum, (sed non est Scoti) dantur species sensibiles, sine quibus sensus nequit cognoscere sensibilia; ergo idem de intelligibilibus speciebus. R. Bucca ferreus lib. 3. de Anima, Picolomineus 3. de Humana mente cap. 8. Zabarel. lib. de spec. intelligi. cap. 5. negant dari species sensibiles; quam sententiam tenere videntur Cajet. 2. de Anima, c. 5. Niphus lib. de sensu contra Jandunum, Joan. de Ripa apudCapr. 3. d. 14. quaest. 1. et Gabr ibi quaest. 1. et alii, qui sustinent actum cognoscendi non distingui a specie, pro qua faciunt multa loca Philosophi 2. de Anima, text. 118. sentire est quoddam pati, et text. 138. 139.140. ait eamdem esse actionem sensibilis, et sensus, et lib. de Sensu, et Sensato damnat Democritum dicentem visionem fieri per species visibiles. Eamdem tenet Galen. 7. de decret. et Hippocr. 16. Dur. 2. d. 3. quaest. 6. Occham 2. quaest.Y7. 18. ubi Gabr. quodl. 1. Greg. 1. d. 3.quaesl. 1. et 2. d. 7. quaest. 3. qui putant satis esse si objecta intra debitam sint distantiam, ut sensus ferantur in ea. Quam etiam sententiam partim tenent asserentes visionem fieri emissis ab oculo radiis, non per aliquid in eo receptum. Plato in Timaeo, Seneca lib. 1. Nat. Quaest. Lactant. lib. de Opiflc. Dei, cap. 8. et alii, quos citant Gonimbr. 2. de A nima, cap. 7. quaest. 4.

Conclusio VII incidens.

Dantur species sensibiles : Visio non fit per exlramissionem.

Verius tamen est dari species sensibiles. Ita Aristoteles de Sens. et Sensib. cap. 2. et 2. de Anima, text. 121. 124. ubi dicit sensum accipere formas (id est, species) absque materia, de quo supra qurst. 5. et alias passiui. Idem habent Anselm. in Monol. cap. 26. Damasc. lib. 2. cap. 20. August. 10. Confess. 10. et 25. Alens. 2. part.

a quaest. 22. D. Thom.1. part.quaest. 53.art. 1. D. Bon. 2. d. 3. art. 4. quaest. 1. Rich. quaest. 3. Scot. 1. d. 3. gwaest. 7. num. 16, et 18. et quaest. 6. num. 18. et2. d. 13. et constat ex reflexione speciei visibilis in speculo. Vide Conimbr. 2. de Anima, cap. 6. quaest. 2. et Fabr. Theorem. 79. cap. 3. Quod vero visio non fiat per exlramissionem, patet ; quia non substantiam extramitteret oculus, quod clarum est, neque accidens, quia si aliquod, maxime lumen, ex quo sequeretur, quod in tenebris videret, imo quod nullo modo de die videret, quia lumen illud Solis lumine offuscaretur, ut supra dictum est hac quaestione de lucentibus noctu.

Praeterea, visio fieret extra oculum, et sic non esset actio immanens. Quod ergo dicit Philosoph. 3. Meteor. cap. 4. de Anlipheronte, cujus idolum sibi ante oculos apparebat,quia aerem propellere non poterat, ob imbecillitatem, non obstat, ^quia D. Thom. ibi ait ipsum reddere causam ex sententia communi. Secundo, forte fuit tam imbecillis visus, quod in aere, ut in speculo se videbat, et maxime, si humor aliquis crassus ei defluebat ex oculis, quo aer crassabatur. Vide Conimbr. supra quaest. 5. et Suarez de Anima, cap. 17.

Ad loca Aristotelis in contrarium ; sentire est quoddam pati, quia non eliciendo, sed recipiendo sensationem, sentimus, et idem de intelligere. Vide Scot. 1 d. 3. quaest. 6. ad 4. ei quaest. 7. num. 37. Ad secundum : species est actus sensibilis effective, et sensus receptive, et sic quoad absolutum,est idem actus. Quomodo autem differat ut actio et passio, dixi supra ad quaest. 7. Ad tertium, ideo reprehendit Democritum, quia dixit visionem esse receptionem speciei, in oculo.

Sed admissis speciebus sensibilibus, negatur inde dandas esse necessario intelligibiles, quia sine his per phantasmata determinari potest intellectus ad intelligendum, ut supra declaratum est. sed sine sensibilibus non est unde determinetur sensus. Sunt et alia multa apud alios auctores pro speciebus argumenta, quibus respondere nimis longum esset, et superfluum, quia allata Doctoris, quibus aliqualiter responsum est, sunt omnium urgentissima.

Solvuntur argumenta adducta a Scolo . Praeterea ostendo quod non, etc. num. 14. contra sententiam communem ponentem species.

Quoniam sententiam communem tenentem dandas esse species intelligibiles, absolute tenet Doctor 1. d. quaest. 6. ethic, licet sit problematicus, eamdem tamen asserit esse veriorem, aequum est, ut solvamus argumenta adducta contra eam loco citato, quae Doctor insoluta reliquit.

Ad primum, non requiritur species, ut potentia reducatur ab essentiali ad accidentalem, sed ut determinetur ad intelligendum, et ut habeat objectum actu praesens in esse repraesentatio prius natura, quam inlelligat, et propter alias rationes allatas pro speciebus supra a num. 1. quibus non est ita sufficienter satisfactum, quin haec pars maneat probabilior opposita. Quod si teneas per habitum scientiae intellectum constitui in potentia accidentali, erit remota, et incompleta, quae non differt a potentia essentiali, proprie loquendo.

Ad secundum dictum est supra num. 4. et seqq. phantasma nihil agere in intellectu, sed per ejus determinationem, excitatur intellectus, ut speciem in se gignat. Dices, non determinat voluntatem producendo aliquid in ea, neque excitando eam ad aliquid in se producendum ; ergo idem de intellectu. Negatur consequentia ; intellectus mediat inter phantasmatis operationem, et voluntatem, et sic eam determinat ad suum actum,qui est ejusdem ordinis spiritualis cum ea ; phantasia autem determinat appetitum sensitivum, quia ejusdem ordinis cum ipso, et hinc patet quare non requiritur species, vel quid simile in appetitu antecedenter ad suum actum, sicut requiritur in potentia cognoscitiva, quia haec non determinatur ab alia potentia praecedente, appetitus sic. Habetur expresse ex Scoto 2. d. 25. num 20. ubi hac ratione docet objectum ad volitionem non concurrere, bene tamen ad intellectionem, scilicet mediante sua specie in abstractiva, vel per se in intuitiva.

Ad tertium, patet ex jam dictis, phantasma pro hoc statu praeit intellectum, eumque determinat ad suos actus ; sed et si appetitus sensitivus praeeat voluntatem, non determinat eam, sed determinatur a potentia cognoscente ostensive, ipsa se determinante formaliter, et libere. At si quaeras, quare potentia appetitiva dependet a cognoscitiva, respondetur, quia de se est caeca ; sed ultimata responsio, quia haec est, et illa est illa.

Ad quartum, corporale agere potest in spirituale, ut causa partialis, minus principalis, quomodo corpus concurrit cum intellectu Angeli ad efficiendam speciem intelligibilem in intellectu ipsius Angeli. Per haec patet ad locum Augustini. Ad locum Aristotelis speculamur in phantasmatibus quod quid est; quia mediantibus illis, abstrahimus species, quibus intelligimus quidditates ; et quia phantasiamur singulare, cum intelligimus universale ejus. Vide Scotum ad haec loca respondentem 1. d. quaest. 6. num. 19. 20.