Caput V.

5. Voluntas hominis eget ope Dei. Ad peccandum namque non adjuvamur a Deo: justa autem agere vel justitiae praeceptum omni ex parte implere non possumus, nisi adjuvemur a Deo. Sicut enim corporis oculus non adjuvatur a luce, ut ab eadem luce clausus aversusve discedat; ut autem videat adjuvatur ab ea, neque hoc omnino nisi illa adjuverit, potest: ita Deus, qui lux est hominis interioris, adjuvat nostrae mentis obtutum, ut non secundum nostram, sed secundum ejus justitiam boni aliquid operemur. Si autem ab illo avertimur, nostrum est; et tunc secundum carnem sapimus, tunc concupiscentiae carnis ad illicita consentimus. Conversos ergo Deus 0154 adjuvat, aversos deserit. Sed etiam ut convertamur, ipse adjuvat: quod certe oculis corporis lux ista non praestat. Cum ergo nobis jubet dicens, Convertimini ad me, et convertar ad vos (Zach. I, 3) ; nosque illi dicimus, Converte nos, Deus sanitatum nostrarum (Psal. LXXXIV, 5) ; et, Deus virtutum, converte nos (Psal. LXXIX, 8) : quid aliud dicimus, quam, Da quod jubes? Cum jubet dicendo, Intelligite ergo, qui insipientes estis in populo (Psal. XCIII, 8) ; et nos illi dicimus, Da mihi intellectum, ut discam mandata tua (Psal. CXVIII, 73) : quid aliud dicimus, quam, Da quod jubes? Cum jubet dicendo, Post concupiscentias tuas non eas (Eccli. XVIII, 30) ; nosque dicimus, Scimus quia nemo potest esse continens, nisi Deus det (Sap. VIII, 21) : quid aliud dicimus, quam, Da quod jubes? Cum jubet dicendo, Facite justitiam (Isai. LVI, 1) ; nosque dicimus, Doce me justificationes tuas (Psal. CXVIII, 12) : quid aliud dicimus, quam, Da quod jubes? Item cum dicit, Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam ipsi saturabuntur (Matth. V, 6) : a quo debemus petere cibum potumque justitiae, nisi ab illo qui esurientibus eam et sitientibus promittit ejus saturitatem?

6. Repellamus itaque ab auribus et mentibus nostris eos qui dicunt, accepto semel liberae voluntatis arbitrio, nec orare nos debere, ut Deus nos adjuvet, ne peccemus. Talibus enim tenebris nec pharisaeus ille caecabatur, qui quamvis in hoc erraret, quod sibi addendum ad justitiam nihil putabat, seque arbitrabatur ejus plenitudine saturatum; Deo tamen gratias agebat, quod non esset sicut caeteri homines, injusti, raptores, adulteri, sicut ille publicanus; quod bis in sabbato jejunaret, quod omnium quae possidebat, decimas daret. Nihil sibi addi ad justitiam jam petebat: sed tamen ex iis quae habebat, gratias Deo agendo, ab illo se accepisse omnia fatebatur: et tamen improbatus est, et quia veluti saturatus nihil de alimentis justitiae jam rogabat accipere, et quod eam publicano esurienti ac sitienti se velut insultans praeferre gestiebat (Luc. XVIII, 10-14) . Quid ergo illis fiet, qui etsi fateantur se non habere, vel non plenam habere justitiam; tamen a se ipsis habendam, non a suo Creatore, ubi horreum ejus et fons ejus est, deprecandam esse praesumunt? Nec ideo tamen solis de hac re votis agendum est, ut non subinferatur adnitendo etiam nostrae efficacia voluntatis. Adjutor enim noster Deus dicitur (Psal. LXI, 9) , nec adjuvari potest, nisi qui etiam aliquid sponte conatur. Quia non sicut in lapidibus insensatis, aut sicut in eis in quorum natura rationem voluntatemque non condidit, 0155 salutem nostram Deus operatur in nobis. Cur autem illum adjuvet, illum non adjuvet; illum tantum, illum autem non tantum ; istum illo, illum isto modo; penes ipsum est et aequitatis tam secretae ratio, et excellentia potestatis.