XIX. Pelagianorum damnationem subscribunt episcopi omnes, praeter octodecim, qui et depositi secessionem faciunt, ac generale concilium postulant.

Zosimus decretoria sua epistola in Pelagianos, ab universis episcopis non modo ut haeresim rejicerent, petebat, sed etiam ut ejus proscriptionem subscriptionibus ipsi suis comprobarent. Hanc reipsa epistolam narrat Mercator missam per totum orbem, subscriptionibus sanctorum patrum esse roboratam (Infra, Append. parte 2) . Id quoque indicare putatur Prosper, cum dicit, ad impiorum detruncationem gladio Petri dexteras omnium armatas antistitum; deinde, in eorumdem excidium unam cunctorum sacerdotum manu scriptam sententiam (Ibid., parte 3) ; ipsorum denique dogmata damnata fuisse conciliis mundique manu (Prosper, de Ingratis, cap. 9) . Certe quidem illud ipsum Pelagiani conquesti sunt in haec verba: Simplicibus episcopis, sine congregatione synodi, in locis suis sedentibus, extorta subscriptio est (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 34) .

Ea occasione Julianus et reliqui complices ejus, ait Mercator, subscribere detrectantes, consentaneosque se nolentes iisdem patribus (qui subscripserant) facere, non solum imperialibus legibus, sed et sacerdotalibus statutis depositi atque exauctorati, ex omni Italia deturbati sunt; ex quibus plurimi resipiscentes et a praedicto errore correcti, regressi sunt supplices ad Sedem Apostolicam, et suscepti suas Ecclesias receperunt (Infra, Append. parte 2) . Julianus autem ejusque complices procul dubio erant octodecim illi Pelagianae factionis antistites, qui non multo post litteras ad Rufum Thessalonicensem miserunt (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 3) . Nestorius ad Coelestinum papam scribens in gratiam Pelagianorum, nominat Julianum, Florum, Oruntium, Fabium episcopos: queis Persidium ac Marcellinum addit Ephesina synodus (Infra, Append. parte 2) . Igitur compellati illi fuere, ut 0073 cum Ecclesia universa Pelagium ac Coelestium damnarent, necnon Zosimi subscriberent epistolam. Illi vero id se facturos negarunt, causati videlicet, fas non esse, absentes ac inauditos, quique libellis suis errores sibi impositos proscripsissent, infami sententia afficere (Infra, Append. parte 2) . Hac de re Julianus dedit epistolas ad Zosimum duas (Infra, Operis imperf. contra Julianum lib. 1, cap. 17) , quarum altera, quae ejus abdicatione prior apparet, ille ipse forsitan libellus fidei est, qui nostra aetate ex Veronensi codice prodire coepit, plurimorum episcoporum, nempe istorum octodecim qui se Juliano conjunxerant, nomine scriptus (Infra, Append. parte 2) . Primis tribus partibus fidei professio non multum a Pelagiana et Coelestiana supra memoratis discrepans continetur: fatentur tamen per Adam omnes mori; sed peccatum originale, quod ipsi naturale vocitant, planissime rejiciunt. Pelagium quoque ac Coelestium abunde fidem suam, rejectis qui sibi falso imponebantur erroribus, probasse existimant. In extremis partibus, ubi rationem reddunt, cur haeresiarchas illos damnare nolunt, quod videlicet auditi ipsi non fuissent, hanc in rem iisdem locis, quibus ante Zosimus in Africanos, abutuntur, tanquam hoc pacto mutatam ei sententiam exprobrantes. Dicunt se, tametsi et muneris sui et christianae charitatis sit, quos reos esse non viderent, hos tueri velle; tamen medios, sicuti promiserant, manere, ut eosdem neque inauditos damnent, neque absentes defendant. Pontificem, si quidpiam in his quae de doctrina sua et fide ad eum scribunt, minus probet, id sibi significare posse dicunt: at vero si injuria urgeantur, se statuisse nullis vexationibus quantumlibet violentis cedere: ac praeterea ad plenariae synodi judicium se provocare, Pontifici declarant (Ibid.) .

Zosimus porro professione fidei prorsus Pelagiana haudquaquam contentus esse poterat. Quapropter constat Julianum ejusque socios ecclesiastica sententia ab eodem dictata pontifice, quem idcirco Juliani damnatorem vocabat Augustinus (Infra, contra Julianum, lib. 1, n. 13) , de gradu dignitateque dejectos fuisse. Relata fuit in tabulas haec sententia; quandoquidem in Ephesina synodo acta depositionis Pelagii, Coelestii, Juliani, Persidii, Flori, Marcellini, Orontii et sociorum, lecta et confirmata fuere (Infra, Append. parte 2) .

Post hanc etiam, uti nobis videtur, condemnationem suam Julianus epistolam aliam, cujus excerpta legere est apud Mercatorem, Zosimo scripsit (Ibid.) : ubi quosdam ex erroribus in Coelestio damnatis, specie tenus reprobat; quos aperte postea docere non est veritus. Antequam in manus Pontificis epistola haec perveniret, per totam pene Italiam nonnullorum a Juliano deceptorum studio circumlata erat, et cum permultis tanquam egregium quoddam opus communicata. Aliam quoque idem Julianus, confirmandis iis qui Pelagianorum partes sectabantur, Romam sub anni quadringentesimi decimi noni exitum misit. Illic profitebatur se cum Manichaeis, id est, Catholicis, tum temporis non communicare (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 4) . Et reipsa discidium ab eis cum Ecclesia factum testatur Augustinus (Serm. 181, n. 3) . Ii presbyteros suos atque episcopos aliquantisper habuerunt: verum cum ea factio semper tenuis admodum infirmaque fuerit, sacris aedibus in quas convenirent destituebantur. Quocirca eorum plerique non dubitabant in ecclesias Catholicorum venire, et una communionem accipere (Infra, Append. parte 2) : isti tamen et caeteris factionis suae horrori erant, et sicubi deprehendebantur a Catholicis, puniebantur severissime.

Etsi autem factiosi se cum Catholicis, quos Manichaeos per injuriam nominabant, communicare nolle jactarent (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 42) : nullam tamen operam aut industriam praetermisere, ut excommunicationis poenam a se ipsis amoverent. Hi sane ad imperatorem Honorium adiere, a quo judices ecclesiasticos, qui negotium ad examen revocarent, postularunt, causati se per dolum et fraudem condemnatos. Verum illorum molitiones Valerius comes auctoritate sua fregit, obstititque ne tempus ac locus examinandae rursus eorum causae ab Imperatore assignaretur (Infra, Operis imperf. contra Julianum, lib. 1, cap. 10) . Ac merito quidem Honorius, cum de antiqua catholica fide dubitari nollet, nequaquam novas disceptationes fidei inimicis concedendas esse ratus est, verum eos legum potius ac disciplinae severitate coercendos. Atque ita Ecclesiae auctoritati suam junxit, et Julianum aliosque, quibus episcopatum Zosimus ademerat, ejiciendos ex Italia curavit (Infra, Append. parte 2) . Quo tempore id factum fuerit, nondum liquido apparet: neque forte contigit ante annum quadringentesimum decimum nonum, quo Imperator sanctione nova propositis abdicationis atque exsilii poenis universos antistites ad comprobandam subscriptionibus suis damnationem haeresiarcharum astrinxit: quod dicit à se constitutum ad quorumdam episcoporum pertinaciam corrigendam, qui pravas eorum disputationes vel tacito consensu astruunt, vel publica oppugnatione non destruunt (Epist. 201, inter Augustinianas) .

Negatam sibi consilii copiam multum questi sunt Pelagiani: eamque denegationem in victoriae suae argumentum trahere voluerunt (Infra, contra Julianum, lib. 3, n. 5) . Julianus certe diffidentiam Catholicis quodam modo insultabundus, ob recusatam sibi suisque audientiam, objectabat (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 42) . Respondit Augustinus, eorum causam ab episcopis competenti habito judicio abunde discussam, alio examine haud indigere (Ibid., n. 34; et contra Julianum, lib. 3, n. 5) : deinde apertam nimis esse haeresis Pelagianae perniciem; et haereses plerasque sine generalium synodorum convocatione fuisse damnatas: at ipsos orbem catholicum, quem pervertere nequeant, conari saltem commovere; necnon qua superbia volunt, non in Deo, sed in se gloriari, hanc etiam captare gloriam, ut propter illos Orientis et Occidentis synodus congregetur (Infra, contra duas Epistolas Pelagianorum, n. 34) : similes hac in re Maximianistis, qui se ad agendam in Carthaginensi 0075 collatione causam suam admitti petebant, nihil aliud cupientes, nisi exiguitatem suam nomine saltem certaminis consolari, et inde videri aliquid apud eos quibus contemptibiles erant, quod inire cum Catholicis sinerentur examen (Infra, contra Julianum, lib. 3, n. 5) .