Caput II.

2. Revelavit autem nobis per Scripturas suas sanctas, esse in homine liberum voluntatis arbitrium. Quomodo autem revelaverit, commemoro vos, non humano eloquio, sed divino. Primum, quia ipsa divina praecepta homini non prodessent, nisi haberet liberum voluntatis arbitrium, quo ea faciens ad promissa praemia perveniret. Ideo enim data sunt, ut homo excusationem de ignorantia non haberet: sicut Dominus dicit in Evangelio de Judaeis, Si non venissem et locutus eis fuissem, peccatum non haberent: nunc autem excusationem non habent de peccato suo (Joan. XV, 22) . De quo peccato dicit, nisi de illo magno, quod praesciebat eorum futurum quando ista dicebat, id est, quo eum fuerant occisuri? Neque enim nullum habebant peccatum, antequam Christus venisset in carne ad eos. Item dicit Apostolus: Revelatur ira Dei de coelo in omnem impietatem et injustitiam hominum eorum, qui veritatem in iniquitate detinent: quia quod notum est Dei, manifestum est in illis; Deus enim illis manifestavit. Invisibilia enim ejus, a creatura mundi, per ea quae facta sunt, intellecta conspiciuntur; sempiterna quoque virtus ejus ac divinitas, ut sint inexcusabiles (Rom. I, 18-20) . 0883 Quomodo dicit inexcusabiles, nisi de illa excusatione qua solet dicere humana superbia, Si scissem, fecissem; ideo non feci, quia nescivi? aut, Si scirem, facerem; ideo non facio, quia nescio? Haec eis excusatio tollitur, quando praeceptum datur, vel scientia non peccandi manifestatur.

3. Sed sunt homines qui etiam de ipso Deo se excusare conantur, quibus dicit apostolus Jacobus: Nemo cum tentatur, dicat, Quoniam a Deo tentor . Deus enim intentator malorum est: ipse autem neminem tentat. Unusquisque vero tentatur a concupiscentia sua abstractus et illectus: deinde concupiscentia cum conceperit, parit peccatum; peccatum vero cum consummatum fuerit, generat mortem (Jacobi I, 13-15) . Item de ipso Deo se excusare volentibus, respondet liber Proverbiorum Salomonis: Insipientia viri violat vias ejus, Deum autem causatur in corde suo. (Prov. XIX, 3) . Et liber Ecclesiasticus dicit: Ne dixeris, Quia propter Dominum recessi: quae enim odit non facias. Ne dixeris, Quia ipse me induxit: non enim opus habet viro peccatore. Omne exsecramentum odit Dominus, et non est amabile timentibus illum. Ipse ab initio fecit hominem, et reliquit eum in manu consilii sui. Si volueris, conservabis mandata, et fidem bonam placiti. Apponit tibi ignem et aquam; ad quodcumque volueris extende manum tuam. In conspectu hominis vita et mors, et quodcumque placuerit dabitur ei (Eccli. XV, 11-18) . Ecce apertissime videmus expressum liberum humanae voluntatis arbitrium.

4. Quid illud, quod tam multis locis omnia mandata sua custodiri et fieri jubet Deus? quomodo jubet, si non est liberum arbitrium? Quid beatus ille, de quo Psalmus dicit, quod in lege Domini fuit voluntas ejus (Psal. I, 2) ? nonne satis indicat voluntate sua hominem in lege Dei consistere? Deinde tam multa mandata, quae ipsam quodam modo nominatim conveniunt voluntatem, sicut est, Noli vinci a malo (Rom. XII, 21) : et alia similia, sicut sunt, Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus (Psal. XXXI, 9) ; et, Noli repellere consilia matris tuae (Prov. I, 8) ; et, Noli esse sapiens apud te ipsum; et, Noli deficere a disciplina Domini; et, Noli negligere legem; et, Noli abstinere bene facere egenti; et, Noli fabricare in amicum tuum mala (Id. III, 7, 11, 27, 29) ; et, Noli intendere fallaci mulieri (Id. V, 2) ; et, Noluit intelligere ut bene ageret (Psal. XXXV, 4) ; et, Noluerunt accipere disciplinam (Prov. I, 29) : et innumerabilia talia in veteribus Libris divinorum eloquiorum quid ostendunt, nisi liberum arbitrium voluntatis humanae? In Libris etiam novis evangelicis et apostolicis quid aliud ostenditur, ubi dicitur, Nolite vobis condere thesauros in terra (Matth. VI, 19) ; et, Nolite timere eos qui occidunt corpus (Id. X, 28) ; et, Qui vult venire post me, abneget semetipsum (Id. XVI, 24) ; et, Pax in terra hominibus bonae voluntatis (Luc. II, 14) : et quod dicit apostolus Paulus, Quod vult faciat, non peccat si nubat : qui autem statuit 0884 in corde suo, non habens necessitatem, potestatem autem habens suae voluntatis, et hoc statuit in corde suo, servare virginem suam, bene facit (I Cor. VII, 36, 37) . Item dicit, Si autem volens, hoc facio, mercedem habeo (Id. IX, 17) : et alio loco, Sobrii estote juste, et nolite peccare (Id. XV, 34) : et iterum, Ut quemadmodum promptus est animus voluntatis, ita sit et perficiendi (II Cor. VIII, 11) . Et ad Timotheum dicit, Cum enim in deliciis egerint in Christo, nubere volunt (I Tim. V, 11) : et alibi, Sed et omnes qui pie volunt vivere in Christo Jesu, persecutionem patientur (II Tim, III, 12) : et ipsi Timotheo, Noli negligere gratiam quae in te est (I Tim. IV, 14) . Et ad Philemonem: Ne bonum tuum velut ex necessitate esset, sed ex voluntate (Philem. 14) . Servos etiam ipsos monet, ut dominis suis ex animo serviant cum bona voluntate (Ephes. VI, 6) . Item Jacobus, Nolite itaque errare, fratres mei, et nolite in personarum acceptione habere fidem Domini nostri Jesu Christi (Jacobi II, 1) : et, Nolite detrahere de alterutro (Id. IV, 11) . Item Joannes in Epistola sua, Nolite diligere mundum (I Joan. II, 15) : et caetera hujusmodi. Nempe ubi dicitur, Noli hoc, et noli illud, et ubi ad aliquid faciendum vel non faciendum in divinis monitis opus voluntatis exigitur, satis liberum demonstratur arbitrium. Nemo ergo Deum causetur in corde suo, sed sibi imputet quisque, cum peccat. Neque cum aliquid secundum Deum operatur, alienet hoc a propria voluntate. Quando enim volens facit, tunc dicendum est opus bonum, tunc speranda est boni operis merces ab eo, de quo dictum est, Qui reddet unicuique secundum opera sua (Matth. XVI, 27) .