Caput XIV.

30. Hinc jam objiciuntur Pelagio alia Coelestii capitula capitalia, et sine dubitatione damnanda, quae nisi anathematizasset, cum his sine dubio damnaretur. In tertio capitulo scripsisse Coelestium, Gratiam Dei et adjutorium non ad singulos actus dari, sed in libero arbritrio esse, vel in lege ac doctrina. Et iterum, Dei gratiam secundum merita nostra dari, quia si peccatoribus illam det, videtur esse iniquus: et his verbis intulisse, Propterea et ipsa gratia in mea voluntate posita est, sive dignus fuerim, sive indignus. Si enim per gratiam omnia facimus; quando 0338 vincimur a peccato, non nos vincimur, sed Dei gratia, quae voluit nos adjuvare omni modo, et non potuit. Et iterum ait: Si gratia Dei est, quando vincimus peccata; ergo ipse est in culpa, quando a peccato vincimur, quia omnino custodire nos aut non potuit, aut noluit. Ad ista Pelagius respondit: Haec utrum Coelestii sint, ipsi viderint qui dicunt ea Coelestii esse; ego vero nunquam sic tenui, sed anathematizo qui sic tenet. Synodus dixit: Recipit te sancta Synodus, ita verba reproba condemnantem. De his certe omnibus, et Pelagii eadem anathematizantis manifesta responsio est, et episcoporum ista damnantium absolutissima judicatio. Utrum ea Pelagius, an Coelestius, an uterque, an neuter illorum, an alii sive cum ipsis, sive sub nomine illorum senserint, sive adhuc sentiant, sit dubium vel occultum: satis tamen hoc judicio declaratum est, esse damnata, et Pelagium simul fuisse damnandum, nisi haec etiam ipse damnaret. Nunc certe post hoc judicium, quando contra hujusmodi sententias disputamus, adversus damnatam haeresim disputamus.

31. Dicam etiam aliquid laetius . Superius metuebam (Supra, n. 20) , cum diceret Pelagius, adjuvante gratia Dei posse esse hominem sine peccato, ne forte eamdem gratiam possibilitatem diceret esse naturae a Deo conditae cum libero arbitrio, sicut in libro illo est, quem tanquam ejus accepi , cui respondi, et eo modo nescientes judices falleret: nunc vero cum anathematizat eos qui gratiam Dei et adjutorium non ad singulos actus dicunt dari, sed in libero arbitrio esse, vel in lege atque doctrina; satis evidenter apparet, eam illum dicere gratiam, quae in Christi Ecclesia praedicatur, quae subministratione sancti Spiritus datur, ut ad nostros actus singulos adjuvemur: unde et oramus semper adjutorium opportunum, ne inferamur in tentationem. Nec illud jam metuo, ne forte ubi dixit, Non posse esse sine peccato, nisi qui scientiam legis habuerit, atque id ita exposuit, ut ad non peccandum in legis scientiam poneret adjutorium (Supra, n. 2) , eamdem legis scientiam Dei gratiam velit intelligi. Ecce anathematizat qui hoc sentiunt: ecce nec naturam liberi arbitrii, nec legem atque doctrinam vult intelligi gratiam, qua per actus singulos adjuvamur. Quid ergo restat, nisi ut eam intelligat quam dicit Apostolus, subministratione Spiritus sancti dari (Philipp. I, 19) ? de qua dicit Dominus, Nolite cogitare quomodo aut quid loquamini; dabitur enim vobis in illa hora quid loquamini: non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis (Matth. X, 19, 20) . Nec illud metuendum est, ne forte ubi ait, Omnes voluntate propria regi; idque exposuit, ideo se dixisse, propter liberum arbitrium, cui Deus adjutor est eligenti bona (Supra. n. 5) , etiam hic per naturam liberi arbitrii et per doctrinam legis adjutorem dixerit. Cum enim recte anathematizaverit eos qui dicunt gratiam 0339 Dei et adjutorium non ad singulos actus dari, sed in libero arbitrio esse, vel in lege ac doctrina: profecto Dei gratia vel adjutorium ad singulos actus datur, excepto libero arbitrio, vel lege atque doctrina: ac per hoc per singulos actus a Deo regimur, quando recte agimus; nec frustra orantes dicimus, Itinera mea dirige secundum verbum tuum, ne dominetur mihi omnis iniquitas (Psal. CXVIII, 133) .

32. Sed quod ista sequitur, me rursum sollicitat. Cum enim de quinto capitulo libri Coelestii huic fuisset objectum, quod «affirment unumquemque hominem omnes virtutes posse habere et gratias, et auferant diversitatem gratiarum, quam Apostolus docet:» Pelagius respondit, «Dictum est a nobis, sed maligne et imperite reprehenderunt. Non enim auferimus gratiarum diversitatem: sed dicimus donare Deum ei qui fuerit dignus accipere, omnes gratias, sicut Paulo apostolo donavit.» Ad hoc Synodus dixit: «Consequenter et ecclesiastico sensu et ipse sensisti de deno gratiarum, quae in sancto Apostolo continentur.» Hic dicet aliquis: Quid ergo sollicitat? An tu negabis omnes virtutes et gratias fuisse in Apostolo? Ego vero, si illae accipiantur omnes, quas uno quodam ipse Apostolus commemoravit loco, quas et episcopos intellexisse arbitror, ut hoc approbarent, et pronuntiarent «sensu ecclesiastico dictum,» non eas dubito habuisse apostolum Paulum. Ait enim: Et quosdam quidem posuit Deus in Ecclesia, primo apostolos, secundo prophetas, tertio doctores, deinde virtutes, deinde donationes sanitatum, adjutoria, gubernationes, genera linguarum (I Cor. XII, 28) . Quid ergo? dicemus quod haec omnia non habuerit apostolus Paulus? Quis hoc audeat dicere? Nam eo ipso quod apostolus erat, habebat utique apostolatum. Sed habebat et prophetiam. An non prophetia ejus est? Spiritus enim manifeste dicit, quia in novissimis temporibus recedent quidam a fide, intendentes spiritibus seductoribus, doctrinis daemoniorum (I Tim. IV, 1) . Ipse erat et doctor Gentium in fide et veritate (Id. II, 7) : et operabatur virtutes et sanitates; nam mordentem viperam manu excussit illaesa (Act. XXVIII, 5) , et paralyticus ad verbum ejus restituta continuo salute surrexit (Id. XIV, 9) . Adjutoria quae dicat, obscurum est; quoniam vis hujus verbi late patet: quis tamen huic et istam gratiam defuisse dicat, per cujus laborem salutem hominum sic constat adjutam? Quid vero ejus gubernatione praeclarius, quando et per eum Dominus tunc tot Ecclesias gubernavit, et per ejus Epistolas nunc gubernat? Jam genera linguarum, quae illi deesse potuerunt, cum ipse dicat, Gratias Deo, quod omnium vestrum lingua loquor (I Cor. XIV, 18) ? Quia ergo istorum omnium nihil apostolo Paulo defuisse credendum est, propterea responsionem Pelagii, «omnes gratias ei donatas esse» dicentis, judices approbaverunt. Sed sunt et aliae gratiae, quae hic commemoratae non sunt. Neque enim, quamvis esset apostolus Paulus multum excellens membrum corporis Christi, nullas plures et ampliores gratias accepit ipsum totius corporis caput, sive in carne, sive in 0340A anima hominis, quam creaturam suam Verbum Dei in unitatem personae suae, ut nostrum caput esset, et corpus ejus essemus, assumpsit. Et revera si esse possent in singulis omnia, frustra de membris corporis nostri ad hanc rem data similitudo videretur. Sunt enim quaedam communia omnibus membris, sicut sanitas, sicut vita: sunt autem alia etiam singulis propria, unde nec auris sentit colores, nec oculus voces; propter quod dicitur, Si totum corpus oculus, ubi auditus? Si totum auditus, ubi adoratus (I Cor. XII, 17) ? Quod quidem non ita dicitur, tanquam impossibile Deo sit, et auribus praestare sensum videndi, et oculis audiendi. Quid tamen faciat in Christi corpore quod est Ecclesia, et quam diversitatem Ecclesiarum velut per membra diversa ut essent dona etiam singulis propria, significaverit Apostolus, certum est . Quapropter, et qua causa hi qui illud objecerunt, auferri noluerint distantiam gratiarum, et qua causa episcopi propter Paulum apostolum, in quo dona omnia, quae loco uno commemoravit, agnoscimus, id quod respondit Pelagius potuerint approbare, jam clarum est.

33. Quid est ergo, unde me de hoc capitulo sollicitum factum esse praedixi? Hoc videlicet, quod ait Pelagius, «Donare Deum ei, qui fuerit dignus accipere, omnes gratias, sicut Paulo apostolo donavit.» Nihil essem de hac ejus responsione sollicitus, nisi quod attinet ad hanc causam, cujus maxime cura gerenda est, ne scilicet gratia Dei, nobis tacentibus et tantum malum dissimulantibus, oppugnetur. Cum ergo non ait, Donare Deum cui voluerit; sed ait, «Donare Deum ei, qui fuerit dignus accipere, omnes gratias;» non potui, cum legerem, non esse suspiciosus . Ipsum quippe gratiae nomen et ejus nominis intellectus aufertur, si non gratis datur, sed eam qui dignus est accipit. An forte quis dicet, Apostolo me facere injuriam, quia eum gratia dignum fuisse non dico? Imo tunc facio et illi injuriam, et mihi poenam, si quod ipse dicit, non credo. An ille gratiam non ita definivit, ut eam sic, quod daretur gratis, appellatam ostenderet? Nempe ipse dixit: Si autem gratia, jam non ex operibus; alioquin gratia jam non est gratia (Rom. XI, 6) . Unde item dixit: Ei autem qui operatur, merces non imputatur secundum gratiam, sed secundum debitum (Id. IV, 4) . Quisquis ergo dignus est, debitum est ei; si autem debitum est, gratia non est: gratia quippe donatur, debitum redditur. Gratia ergo donatur indignis, ut reddatur debitum dignis: ipse autem facit ut habeant quaecumque redditurus est dignis, qui ea quae non habebant donavit indignis.

34. Hoc forte dicet: Ego non ex operibus, sed ex fide dixi Apostolum dignum fuisse, cui tantae illae gratiae donarentur; non enim opera, quae bona ante non habuit, sed tamen fides ejus hoc meruit. Quid enim, putamus quod fides non operetur? Imo ipsa veraciter operatur, quae per dilectionem operatur (Galat. V, 6) . 0341 Quantumlibet autem opera infidelium praedicentur, ejusdem apostoli sententiam veram novimus et invictam, Omne quod non est ex fide, peccatum est (Rom. XIV, 23) . Ideo vero saepe dicit, non ex operibus, sed ex fide, nobis justitiam deputari, cum potius fides per dilectionem operetur, ne quisquam existimet ad ipsam fidem meritis operum perveniri, cum ipsa sit initium, unde bona opera incipiunt; quoniam, ut dictum est, quod ex ipsa non est, peccatum est. Hinc et Ecclesiae dicitur in Cantico canticorum, Venies, et transies ab initio fidei (Cant. IV, 8, sec. LXX) . Quapropter quamvis bene operandi gratiam fides impetret: ipsam certe fidem ut haberemus, nulla fide meruimus, sed in ea nobis danda, in qua Dominum sequeremur, misericordia ejus praevenit nos (Psal. LVIII, 11) . An ipsam nobis nos dedimus, et ipsi nos ipsos fideles fecimus? Prorsus etiam hic clamabo, Ipse fecit nos, et non ipsi nos (Psal. XCIX, 3) . Nihil vero aliud apostolica doctrina commendat, ubi ait: Dico autem per gratiam Dei, quae data est mihi, omnibus qui sunt in vobis, non plus sapere, quam oportet sapere, sed sapere ad temperantiam, sicut unicuique Deus partitus est mensuram fidei (Rom. XII, 3) . Hinc est quippe et illud: Quid enim habes quod non accepisti (I Cor. IV, 7) ? Quando et hoc accepimus, unde incipit quidquid in nostris actibus habemus boni.

35. Quid est ergo quod idem dicit apostolus, Bonum certamen certavi, cursum consummavi, fidem servavi; de caetero superest mihi corona justitiae, quam reddet mihi Dominus in illo die justus judex (II Tim. IV, 7, 8) ; si haec non redduntur dignis, sed donantur indignis? Hoc qui dicit, parum considerat coronam reddi non potuisse digno, nisi gratia data esset indigno. Ait enim, Bonum certamen certavi: sed idem ipse ait, Gratias Deo, qui dedit nobis victoriam per Dominum nostrum Jesum Christum (I Cor. XV, 57) . Ait, Cursum consummavi: sed ipse idem ait, Non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei (Rom. IX, 16) . Ait, Fidem servavi: sed ipse idem ait, Scio enim cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum servare in illum diem (II Tim. I, 12) , id est, commendatum meum: nam codices nonnulli non habent, depositum; sed quod est planius, commendatum. Quid autem commendamus Deo, nisi quae oramus ut servet, in quibus et ipsa est fides nostra? Nam quid aliud apostolo Petro Dominus commendavit orando, unde illi ait, Ego rogavi pro te, Petre, ne deficiat fides tua (Luc. XXII, 32) ; nisi ut ejus Deus servaret fidem, ne tentationi cedendo deficeret? Quocirca, o beate Paule , magne gratiae praedicator, dicam, nec timeam (quis enim mihi minus succensebit ista dicenti, quam tu, quiea dicenda dixisti et docenda docuisti?) dicam, inquam, nec timeam: redditur quidem meritis tuis corona sua, sed Dei dona sunt merita tua.

36. Redditur ergo debitum praemium Apostolo digno: sed ipsum apostolatum indebitum gratia donavit 0342 indigno. An hoc me dixisse poenitebit? Absit: ejus enim testimonio ab hac invidia defensabor, nec me quisquam vocabit audacem, nisi qui fuerit ausus ipsum vocare mendacem. Ipse clamat, ipse testatur, ipse ut in se Dei dona commendet, nec in se ipso, sed in Domino glorietur (I Cor. I, 31) , non solum nulla se habuisse dicit merita bona, ut apostolus fieret; sed etiam mala merita sua dicit, ut Dei gratiam manifestet et praedicet. Non sum, inquit, idoneus vocari apostolus: quod quid est aliud, quam, Non sum dignus? nam hoc plerique latini codices habent. Hoc est nempe quod quaerimus: nempe isto munere apostolatus illae omnes gratiae continentur. Non enim decebat aut oportebat apostolum non habere prophetiam, aut non esse doctorem, aut non clarescere virtutibus donationibusque sanitatum, aut adjutoria non praebere, aut Ecclesias non gubernare, aut linguarum generibus non excellere. Omnia haec unum nomen apostolatus amplectitur. Ipsum igitur consulamus; ipsum potius audiamus: dicamus ei, Sancte Paule apostole, Pelagius monachus dignum te dicit fuisse, qui acciperes omnes gratias apostolatus tui; tu ipse quid dicis? Non sum, inquit, dignus vocari apostolus? Itane, ut deferam honorem Paulo, Pelagio magis de Paulo credere audebo, quam Paulo? Non faciam: me namque potius onerabo, quam illum honorabo, si fecero. Audiamus etiam, cur non sit dignus vocari apostolus: Quia persecutus sum, inquit, Ecclesiam Dei. Si sensum sequeremur, quis non istum a Christo damnandum censeret potius quam vocandum? Quis ita diligat praedicatorem, ut non detestetur persecutorem? Optime ergo ipse atque veraciter, Non sum, inquit, dignus vocari apostolus, quia persecutus sum Ecclesiam Dei. Faciens igitur tantum mali, unde meruisti tantum boni? Audiant respondentem omnes gentes: Sed gratia Dei sum id quod sum. Numquid aliter est gratia commendata, nisi quia est indigno data? Et gratia ejus, inquit, in me vacua non fuit. Hoc et aliis praecipit, ut etiam arbitrium voluntatis ostendat, ubi ait, Praecipientes autem et rogamus, ne in vacuum gratiam Dei suscipiatis (II Cor. VI, 1) . Unde autem probat quod gratia ejus in eo vacua non fuit, nisi ex eo quod sequitur, Sed plus omnibus illis laboravi? Proinde non laboravit ut gratiam acciperet, sed accepit ut laboraret: atque ita, unde ad accipienda debita praemia fieret dignus, gratiam gratis accepit indignus. Nec ipsum sane laborem sibi ausus est arrogare; Cum enim dixisset, Plus omnibus illis laboravi: continuo subjecit, Non ego, sed gratia Dei mecum (I Cor. XV, 9, 10) . O magnum gratiae praeceptorem, confessorem, praedicatorem! Quid est hoc, Plus laboravi, non ego? Ub sese extulit aliquantum voluntas, ibi continuo vigilavi pietas, et tremuit humilitas, quia se agnovit infirmitas

37. Merito, quod gesta indicant, etiam hoc usus est testimonio sanctus Joannes Jerosolymitanae antistes Ecclesiae, sicut interrogatus quae apud illum ante judicium 0343 gesta fuerint , coepiscopis nostris, qui simul in illo judicio praesidebant, ipse narravit. Ait enim, tunc quibusdam susurrantibus, et dicentibus, quod «sine Dei gratia» diceret Pelagius «posse hominem perfici,» id est, quod superius dixerat, «esse posse hominem sine peccato: Culpans ,» inquit, «super hoc etiam intuli, quia et apostolus Paulus multum laborans, sed non secundum suam virtutem, sed secundum gratiam Dei, dixit: Amplius omnibus illis laboravi; non ego autem, sed gratia Dei mecum; et iterum, Non est volentis, neque currentis, sed miserentis Dei (Rom. IX, 16) ; et illud, Nisi Dominus aedificaverit domum, in vanum laboraverunt qui aedificant eam (Psal. CXXVI, 1) ; et alia multa similia diximus, inquit, de Scripturis sanctis. Illis autem non suscipientibus quae dicebantur a nobis de sanctis Scripturis, sed adhuc susurrantibus, dixit Pelagius, Et ego sic credo: anathema sit qui dicit absque adjutorio Dei posse hominem ad profectum omnium venire virtutum.»