Sermo II .

Posuisti, Domine, in capite eius coronam de lapide pretioso, Psalmus .

Verbum istud, quod sumtum est de Psalmo, generaliter intellectum, potest assumi in laudem cuiuslibet Martyris: sed cuiusdam specialis privilegii praerogativa appropriari potest in laudem Protomartyris Stephani. In quo exprimitur, eius praemium sive stipendium gloriae militiae eius esse magnificum: et hoc a triplici conditione, scilicet ab auctoritate dantis: et hoc notatur, cum dicitur: Posuisti, Domine: secundo, ab idoneitate recipientis, et hoc implicatur, cum subiungitur: in capite eius: tertio, a magnitudine mercedis, et hoc explicatur, cum subinfertur: coronam de lapide pretioso. Et haec tria magnificant illud praemium et extollunt, scilicet quod magnum sit et pretiosum in se, et quod datur ei quidignus est, et quod datur ab eo cuius est dare et alios praemiare; et ideo dicit: Posuisti, Domine, quasi dicat: tu posuisti, qui habes potestatem et auctoritatem, et ita collocasti, ut nemo possit deponere. Tu ergo, Domine, posuisti, non per ministrum, sed per te ipsum, ut gloriosius et acceptabilius sit praemium de manu tua.

I. Tu, Domine, posuisti coronam, qui eam Praeparasti in aeterna praedestinatione. Nam praedestinatio est praeparatio gratiae et gloriae; de qua dicitur Isaiae sexagesimo quarto : Oculus non vidit, Deut, absque te quae praeparasti exspectantibus te. Hanc specialiori modo coronam Dominus Stephano praeparavit, quia aliis praeparavit, antequam essent: isti autem, et antequam esset et tanquam Protomartyri et primo inter Martyres, coronam Deus praeparavit, quasi prae aliis et ante alios paravit: et ideo bene ei competit illud Isaiae sexagesimo secundo: Erit corona gloriae in manu Domini et diadema regni in manu Dei tui. - Peroptime dicit: Erit corona gloriae, ut significatio vocabuli alludat rei. Stephanus enim corona interpretatur, ut sic nominetur secundum aeternura Dei propositum, et ille dicatur corona, cui Deus praeparavit coronam. Et recte dicit in manu Dei, ut per manum intelligatur divinae virtutis adiutorium. Sic enim Dominus coronam praeparat, ut nunquam sine eius manu ad eam perveniant. Ipse ergo in capite Protomartyris Stephani coronam manu sua imposuit, sicut ab aeterno praevidit.

Tu etiam posuisti, qui reparasti in ipsius redemptione. Hanc enim coronam, quam Deus ab aeterno se daturum praeviderat, merito transgressionis protoplasti omnis homo perdiderat, quia in illo uno omnes alii peccaverant . Ideo poterant omnes homines lugere et dicere illud quod dicitur in Threnorum quinto: Cecidit corona capitis nostri, vae nobis, quia peccavimus. Miseratus igitur Deus nostram inopiam, quoniam eramus tanquam pupilli et absque patre et privati hereditate, coronam, quam prius paraverat, comparavit non modico pretio, sed pretio superexcellenti et indicibili Portavit enim Dominus gloriae coronam ignominiae, ut servum ignominiosum faceret gloriosum; unde Ioannis decimo nono : Exivit Iesus portant coronam spineam et purpureum vestimentum. Et bene dicit exivit, ut notetur, ignominiosam coronam non portasse in occulto, sed in aperto, quia per illam ignominiosam omnibus emit gloriosam coronam: sed quamvis pro omnibus emerit quantum ad sufficientiam, pro solis imitatoribus emit quantum ad efficaciam, inter quos principatum tenet beatus Stephanus, qui fuit primus et praecipuus Domini imitator. Sicut ergo sibi Dominus emit per se ipsum, ita etiam imposuit.

Tu imposuisti, qui promisisti in eius vocatione. Cum enim Dominus vocat ad gratiam, tunc promittit gloriam, quia gratia pignus est gloriae; unde ad Ephesios primo : Credentes signati estis Spiritu promissionis sancto, qui est pignus hereditatis

nostrae. Hoc Spiritu sancto signatus fuit beatus Stephanus in eius vocatione ; Actuum sexto : Elegerunt Apostoli Stephanum, virum plenum fide et Spiritu sancto etc: unde et ei Dominus specialiter repromisit ; et ideo recte de ipso potest exponi quod dicitur Apocalypsis secundo: Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam vitae. Fidelis Dominus in promittendo gloriam: ideo non promittit nisi fideli, ideo secure dicit: Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi etc, certus, quod ego, qui promitto, nescio fallere, et ideo, sicut promitto, ita impono.

Tu posuisti, qui custodisti in tentatione: quamdiu enim homo tentatur, est in periculo nanfragandi: et ideo Dominus coronam gloriae nobis reservat et custodit in tuto. Et hoc maxime fecit beato Stephano: unde recte potuit ipse dicere quod dicit Apostolus secundae ad Timotheum ultimo : Reposita est mihi corona iustitiae, quam reddet mihi Dominus in illa die, iustus iudex etc. Hoc verbum potuit dicere beatus Stephanus: sciebat enim, sibi coronam esse repositam, quam sibi Dominus ex speciali signo amoris in passione monstraverat: Actuum septimo: Ecce, video caelos apertos et Filium hominis stantem a dextris Dei. Beatus, cui coronam Dominus reposuit in caelo! ille enim securus pugnat in proelio. Et bene dicit: Reposita est mihi; custodit enim Dominus coronam nobis, sicut mater parvulo custodit rem pretiosam , ne proiiciat in lutum; quam ad tempus subtrahit , non ut auferat, sed ne homo perdat. Et ideo dicitur Proverbiorum vigesimo tertio: Praebe, fili mi, cor tuum mihi, quia non tantum conservat praemium, verum etiam bonum affectum, quo conservato, corona conservatur, et quo perdito, corona perditur, sicut dicitur in Psalmo : Scuto bonae voluntatis tuae coronasti nos, quia bona vo-Iunias tanquam scutum conservat coronam.

Tu igitur, Domine, habes auctoritatem ponendi, qui hanc coronam praeparasti, qui comparasti, qui promisisti, qui custodisti beato Stephano. In hoc ergo, quod dicitur: Posuisti, Domine, notatur auctoritas dantis. Sed nota hoc quod subiungitur: in capite eius: in quo possumus considerare idoneitatem suscipientis. II. Posuisti ergo, Domine, in capite eius. Cuius eius? Tripliciter: eius, id est cuiuslibet Sancti generaliter et cuiuslibet Martyris specialiter et proprie eius, scilicet beati Stephani Protomartyris. In eius enim capite specialiter fuit idoneitas ad coronam: quod enim maxime facit dignum corona est strenuitas militiae. Strenuus autem miles indicatur a quadruplici conditione: primo, quia magnanimus in aggrediendo: secundo, quia patiens in sustinendo: tertio, quia constans in perseverando; quarto, quia magnificus in triumphando.

Primo igitur, quia magnanimus in aggrediendo. Hoc enim competit bono militi, ut non sit corde pavidus, sed per omnia fidens in Domino . Talis recte fuit Stephanus, qui primus inter omnes milites Christi se morti exposuit, in quo miro modo eius fortitudinis magnanimitas commendatur. Et ideo recte de ipso dicitur in Actuum sexto capitulo: Stephanus autem plenus gratia et fortitudine. Hoc reddidit eum idoneum ad coronam; et hoc significatum est primi Machabaeorum decimo: Scripsit rex Alexander lonathae: Audivimus de te, quod vir potens sis viribus, et aptus es, ut sis amicus noster. In hoc notatur magnanimitas, quae eum idoneum faciebat ad magna: ideo sequitur: Misit ei purpuram et coronam auream; et quae nostra sunt sentias nobiscum, quasi dicat: non sentit quae sunt gloriae, qui timet aggredi ea quae sunt poenae, secundum quod ipse Dominus dixit filiis Zebedaei Matthaei vigesimo : Potestis bibere calicem, quem ego bibiturus sum?

Secundo, quia patiens fuit in sustinendo: non enim esset potens et bonus miles, nisi bene adversarii ictus susciperet: et talis fuit Prolomarlyr Stephanus, secundum quod dicitur Actuum septimo : Lapidabant Stephanum invocantem et dicentem: Domine Iesu, suscipe spiritum meum. Non recalcitrabat, non comminabatur, non petebat vindictam, sed patientiae coronam desiderabat et petebat: et hoc est quod ipsum reddidit dignum corona, secundum quod dicitur Iacobi primo: Beatus vir, qui suffert tentationem, quoniam, cum probatus fuerit, accipiet coronam vitae.

Optime dicit: cum probatus fuerit: nam vir patiens in tribulatione probatur sicut bonum aurum in igne, sed impatiens reprobatur sicut malum argentum. Et de talibus Ieremiae sexto: Frustra conflavit conflator; malitias enim eorum non sunt consumtae. Argentum reprobum vocale eos, quia Dominus proiecit illos.

Tertio, quia constans in perseverando: non enim bonus miles est qui bene incipit, sed fugit de proelio. Beatus autem Stephanus in bona confessione perseveravit et propter hanc occisus fuit et vitam finivit in bello, sicnt in Actibus legitur: et hoc reddidit eum idoneum ad coronam: haec enim dispositio est, sine qua nemo potest coronari: ideo potuit recte beato Stephano in agone posito dici: Tene quod habes, ut nemo accipiat coronam tuam, Apocalypsis tertio ; quasi dicat: si non tenueris, non habebis, quia non qui coeperit, sed qui perseveraverit usque in finem, hic saluus erit, sicnt dicit Veritas Matthaei vigesimo quarto. Qui ergo incipiunt bene agere et postmodum desistunt non possunt ad coronam pervenire. Unde Bernardus: " Prorsus absque perseverantia nec qui pugnat victoriam, nec victor palmam consequitur. Vigor virium, virtutum consummatio est: nutrix ad meritum, mediatrix ad proemium. Soror est patientiae, constantiae filia, amica pacis, amicitiarum nodus, unanimitatis vinculum, propugnaculum sanctitatis. Tolle perseverantiam, nec obsequium mercedem habet, nec beneficium gratiam, nec laudem fortitudo ".

Quarto, quia magnificus in triumphando: est enim magnificentia rerum magnarum et excellentium praeclara consummatio. Hanc habuit beatus Stephanus, qui victoriosissime consummavit et consummando triumphavit, quia pro suis persecutoribus exoravit; Actuum septimo : Positis autem genibus, clamavit voce magna, dicens: Domine, ne statuas illis hoc peccatum etc. O peroptimum genus victoriae ! vincere adversarium per beneficia. Illi eum occiderunt hoc modo, et ipse orando eos vivificabat Deo: unde merito precum suarum, ut dicit Augustinus , Paulum lucratus est, et qui fuerat eius occisor postmodum factus est doctor. Et hoc perfecte praeparavit eum ad coronam, quia orando pro adversariis coronam adversando diabolo abstulit et suam fecit. Unde bene de eo potest exponi quod dicitur primi Paralipomenon vigesimo : Tulit David coronam Melchom de capite eius et posuit eam in capite suo. - Quis, oro, est David, manu fortis, nisi Stephanus plenus gratia et fortitudine ? Quis est Melchom, qui interpretatur rex eorum, nisi diabolus, qui est rex super universos filios superbiae, Iob quadragesimo primo. Huins coronam beatus Stephanus abstulit, quando orando pro his, in quibus diabolus gloriabatur, ipsos convertit ad Christum, qui fuerunt ei in coronam, secundum quod dicitur Proverbiorum decimo septimo: Corona senum, filii filiorum, quia non tantum erant ei in gloriam et coronam qui per ipsum conversi sunt, sed etiam qui per Paulum. Posuisti ergo, Domine, in capite eius coronam, scilicet gloriosi militis Stephani, qui ob suam strenuitatem idoneus fuit ad coronam.

III. Posuisti, inquam, coronam de lapide pretioso. Hic notatur magnitudo mercedis in nomine coronae. Illud enim gloriosum praemium, quamvis nullo vocabulo possit sufficienter exprimi, convenienter tamen exprimitur nomine coronae. In corona enim nobili quatuor ista considero, scilicet quod habet pretiositatem in materia, venustatem in forma, dignitatem in adiacentia, interminabilitatem in figura; et in his quatuor comprehenditur omne desiderabile. Omnis enim, qui desiderat, aut desiderat bonum, quod ditat,

et ita pretiosum: aut bonum, quod delectat, et ita speciosum: aut bonum, quod exaltat, et hoc est honorabile: aut bonum, quod durat, et hoc est interminabile.

Prima ergo merces beatitudinis aeternae, quae est corona Sanctorum, est ornamentum pretiosum: et hoc bene innuitur Proverbiorum decimo quarto , ubi dicitur: Corona sapientium, divitiae eorum etc. Non tantum corona illa est dives, sed ipsae divitiae, quoniam vere ditat hominem divitiis salutis, quae non sunt aurum et argentum, sed, sicut dicitur Isaiae trigesimo tertio, divitiae salutis, sapientia et scientia: timor Domini, ipse est thesaurus eius: et haec sunt verae divitiae, quia, sicut dicitur Proverbiorum tertio, sapientia est pretiosior cunctis opibus, et omnia, quae desiderantur, huic non valent comparari. Unde Augustinus : " Desiderari potest, suspirari omnino potest: digne dici et enuntiari non potest"; acquiri potest, aestimari non potest Gregorius dicit: " Considerate, quod vilius , cum emitur, quod carius, cum possidetur ". Hoc praemium desiderabile assecutus est beatus Stephanus.

Est etiam ornamentum speciosum, quod decorat; et ideo recte dicitur corona: Isaiae sexagesimo primo : Indumento iustitias circumdedit me: hoc dicere potest beatus Stephanus et quilibet Beatus quantum ad statum meriti sive gratiae; quasi sponsum decoratum corona, quantum ad statum praemii sive gloriae. Vere supernum praemium est speciosum ; unde Ioannes in Apocalypsis vigesimo primo, describens illius supernae civitatis speciositatem dicit: Ostendit mihi civitatem sanctam Ierusalem descendentem de caelo a Deo, habentem claritatem Dei: et lumen eius simile lapidi pretioso. Vere ergo decorum praemium, quia luminosum: et iste decor summe delectabit aspectum. Unde Augustinus : " Cum pervenerimus ad te, o lumen aeternum et desiderabilem spiritum, erit nobis delectabiliter impressa ex visione tua satietas simul et desiderium. Sed longe abest a desiderio satietas et longe a satietate fastidium: nam sitientes satiabimur et satiati sitiemus ", secundum illud Ecclesiastici vigesimo quarto: Qui edunt me adhuc esurient, et qui bibunt me adhucjjsitienl.

Est etiam merces illa ornamentum honorabile, sicut corona imponitur capiti regis ad honorem et gloriam. Ideo dicitur in Psalmo : Gloria et honore coronasti eum, Domine. Et bene dicit: coronasti gloria et honore: nam honor est ista corona, et corona est ibi gloria et vera gloria et verus honor. Unde Augustinus: " Vera ibi gloria erit, ubi laudantis nec errore quisquam nec adulatione laudabitur; verus honor, qui nulli negabitur digno, nulli deferetur indigno: sed nec ad eam ambiet ullus indignus, ubi nullus permittetur esse nisi dignus". Est etiam honorabilis non solum ratione gloriae, sed etiam omnipotentiae, quia omnipotentes erunt voluntatis suae omnes Beati: et ideo subditur: et constituisti eum super opera manuum tuarum.

Est denique ornamentum incorruptibile, quod nunquam deficiet: et ideo recte dicitur corona: primae Petri quinto : Seniores, pascite qui in vobis est gregem Dei, et cum apparuerit Princeps pastorum, percipietis immarcescibilem gloriae coronam. Et hoc debet facere coronam illam singulariter desiderabilem: unde Augustinus: " Quecumque temporaliter transeuntia habent per diversitatem creaturae error (?) appetit infidelium. Haec eadem veriora in aeternum permanentia in Creatore omnium inventura est pietas liliorum"; et iterum: "Nihil hac gloriosius, nihil pulcrius, nihil securius, nihil hac abundantia copiosius; nec adversabitur caro spiritui, sed vivent ibi cum omni tranquillitate securi".

Non sic in hoc mundo: quamvis enim aliquo modo secundum iudicium hominum reperiatur corona pretiosa, speciosa et honorabilis, tamen secundum nnllius iudicium reperitur incorruptibilis.

Corona pretiostiatis terrenae certum est, quod est transitoria, quia transii mundus et concupiscentia eius etc., primae Ioannis secundo2, et post hanc vitam perditur, secundum quod dicitur in Iob vigesimo septimo: Dives, cum dormierit, nihil secum auferet: unde per Isaiam dicitur, vigesimo tertio, de Tyro, civitate opulenta: Ducent, inquit, eam pedes sui longe ad peregrinandum. Quis cogitavit hoc super Tyrum quondam coronatam, cuius negotiatores, principes, institores eius, inclyti terrae ? Dominus exercituum cogitavit hoc, ut detraheret superbiam omnis gloriae et ad ignominiam deduceret universos inclytos terrae. - Corona etiam deco-- ris terreni est momentanea, quia decor carnis similis est decori floris: unde in persona carnalium dicitur Sapientiae secundo : Coronemus nos rosis, antequam marcescant. Certum est, quod marcescunt. - Est etiam corona honoris terreni caduca; Ieremiae decimo tertio: Dic regi et dominatrici: Humiliamini, sedete, quoniam descendit de capite vestro corona gloriae vestrae. Erit enim, cum dicetur: Quantum glorificavit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et lucium, Apocalypsis decimo octavo. - Et quia omnis corona mundi est instabilis et caduca et perducit ad ignominiam, ideo dicitur Isaiae vigesimo octavo : Vae coronae superbiae, ebriis Ephraim! hoc dicitur quantum ad coronam opulentiae et pretiositatis; et flori decidenti, hoc dicitur quantum ad coronam decoris; et gloriae exsultationis eius, et hoc, quantum ad coronam honoris: et quantum ad omnia subiungitur: Pedibus conculcabitur corona superbiae ebriorum Ephraim.

Et ideo sola caelestis corona est desideranda, quam beatus Stephanus assecutus est hodie, et quilibet homo potest assequi, licet non ita nobiliter. "Regnum enim caelorum tantum valet quantum habes", ait Gregorius .

Coronam igitur pretiositatis acquiramus per terrenorum abdicationem: coronam venustatis, per vigilantiae circumspectionem: coronam honoris, per nostri abiectionem: coronam incorruptionis, per carnis mortificationem.

Coronam igitur pretiositatis acquiramus per terrenorum abdicationem: secundae ad Timotheum secundo : Nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus, ut ei placeat, cui se probavit: et post: Nam et qui certat in agone non coronabitur, nisi legitime certaverit etc. Legitime certat qui totus est cum Deo, non qui divisus etc.

Coronam venustatis per vigilantiae circumspectionem. Qui enim in praesenti turpitudinem, in futuro videbit pulcritudinem: Proverbiorum vigesimo septimo: Diligenter agnosce vultum pecoris tui tuosque greges considera. Non enim habebis iugiter potestatem, sed corona tribuetur tibi

scilicet cum doctoribus, qui non tantum in se, sed etiam in aliis circumspiciunt

dabitur corona pulcra et luminosa de stellis, de qua Apocalypsis duodecimo: Signum magnum apparuit in caelo: mulier amicta sole et luna sub pedibus eius et in capite eius corona stellarum duodecim. Haec est corona doctorum, quia qui ad iustitiam erudiunt multos quasi stellae in perpetuas aelernitates fulgebunt, ut dicitur Danielis duodecimo .

Coronam honoris acquiramus per nostri abiectionem; qui enim se humiliat exaltabitur, Lucae decimo quarto unde Isaiae sexagesimo primo: Spiritus Domini super me, eo quod unxerit Dominus me, ad annuntiandum mansuetis misit me: et post: ut darem eis coronam pro cinere, oleum gaudii pro luctu, pallium laudis pro spiritu moeroris.

Tria tangit, quae faciunt hominem in humilitate praecipnum; primum est vilis habitus, quod notatur in cinere: secundum est exterior luctus, et tertium estspintus moestus, quia moeror in corde viri humiliabit eum, Proverbiorum duodecimo .

Coronam incorruptionis per carnis mortificationem; primae ad Corinthios nono: Omnis, qui in agone contendit etc: et illi quidem, ut coronam corruptibilem accipiant,

nos autem incorruptam. Et post subditur immediate: Ego igitur sic curro, non quasi in incertum: sic pugno, non quasi aierem verberans: sed castigo corpus meum et in seruitutem redigo. Qui enim semi: nat in carne sua de carne et metet corruptionem, qui autem seminat in spiritu de spiritu metet incorruptionem , ad Galatas ultimo . Et ideo odienda est vita carnalis et animalis, ut conservetur ad futuram gloriam, in qua non morietur, quia Christus est ei vivere: ad Colossenses tertio: Cum Christus apparuerit, vita vestra, tunc et vos apparebitis cum ipso in gloria: cui est omnis honor et gloria in saecula saeculorum. Amen.