Sermo 1 .

Stephanus plenus gratia et fortitudine, faciebat prodigia et signa magna in populo, A ctuum sexto .

(Prothema). Dominus misit me Iesus ad te, ut videas et implearis Spiritu sancto, Actuum nono.

Verba ultima sunt Ananiae ad Saulum, qui postea factus est Paulus et Doctor gentium: et missus est Ananias ad Saulum, ut per eius ministerium videret et impleretur Spiritu sancto. Hoc (est) ministerium, ad quod ordinatur sermo divinus, scilicet ut audiens videat et impleatur Spiritu sancto. Omnis auditor verbi Dei, qui vult esse instar Pauli, debet sermonem audire, ut videat et impleatur Spiritu sancto, quia sermo Dei illuminat intellectum: Psalmus : Declaratio sermonum tuorum illuminat et intellectum dat parvulis, Item, inflammat affectum: Psalmus : Ignitum eloquium tuum vehementer. Et ideo, quando homo in auditu verbi Dei non illustratur nec inflammatur, tunc frustra audit. Sed felix est qui illustratur et inflammatur in auditu verbi Dei, quia inchoatio meriti est in illustratione intellectus, et consummatio praemii est in inflammatione affectus. Sed ista non contingunt in sermone, nisi fiat sermo per linguam Spiritus sancti, de qua Psalmus : Lingua mea calamus: sequitur: Diffusa est gratia in labiis tuis, id est per sermonem in auditoribus. In principio igitur etc.

Stephanus plenus gratia etc.

Consuetudo magnorum est alios in magnis festis vocare ad convivium, et si hoc fiat ad ostensionem caritatis, laudabile (est); et ideo Christus noluit solus esse in convivio iucunditatis: vocavit familiares, amicos (et) servos, ut participes essent gaudii. Christus in nativitate fecit convivium nuptiale. In sole posuit

tabernaculum suum, et ipse tanquam sponsus procedens de thalamo suo etc, scilicet quando per indissolubilem formam processit de utero virginali; et tunc invitavit ad nuptias milites suos. Habuit autem milites parvulos, qui infantili aetate pro ipso sunt passi, ut Innocentes: habuit etiam militem iuvenem, qui in flore iuventutis est passus: habuit iterum militem senem, scilicet Ioannem, qui centenarius in dolium est missus: et omnes illi fuerunt innocentes et Martyres. Beatus Stephanus Martyr fuit affectu et effectu: Ioannes, affectu, non effectu, quia non ex martyrio est mortuus: Innocentes autem fuerunt Martyres effectu tantum, quia non habuerunt usum liberi arbitrii. Istos vocavit Dominus specialiter ad nuptias suas; modo autem vocat omnes sine acceptione personarum . Istos milites fecit Dominus sedere in convivio suo secundum ordinem: magis enim est esse Martyrem affectu et effecta quam affectu tantum. Ideo beatus Stephanus immediate fuit positus post diem Nativitatis Domini: Ioannes tertio loco, quia fuit Martyr affectu, et plus est esse Martyrem affectu quam effectu; Innocentes effectu tantum, quia non habuerunt usum liberi arbitrii, et ideo quarto loco posuit Innocentes, et postea beatum Thomam moderni temporis, qui fuit renovatio martyrii. Unde vere impletum est illud Ioannis primo : Verbum caro factum est et habitavit in nobis etc. Sequitur: De plenitudine eius nos omnes accepimus, scilicet infantes, iuvenes et senes: quidquid enim gratiae est in nobis, totum est a Verbo incarnato.

Stephanus habuit gratiam excellentem, stabilem et efficacem. Habuit gratiam excellentem, ideo dicitur: Stephanus plenus gratia: et quia cum gratia habuit fortitudinem, ideo dicit: et fortitudine: et quia cum hoc plenus fuit bona operatione, ideo subdit: faciebat etc. Unde commendatur in verbis istis a tribus: primo, a plenitudine supernorum charismatum, cum dicit: Stephanus plenus gratia, influentia a Deo accepta. Secundo commendatur a multitudine internarum virtutum, cum dicit: et fortitudine. Tertio, a magnitudine externarum operationum, cum dicit: faciebat etc. Secundum hoc primo commendatur in comparatione ad Deum: secundo, in comparatione ad se ipsum: tertio, in comparatione ad proximum, refundendo gratiam acceptam in proximum. Secundum hoc commendatur quoad virtutes susceptivas, custoditivus, communicativus.

I. Sed plenitudinem gratiae non habuit ex se, sed ab illo qui erat Verbum plenum graliae , scilicet a Christo: unde Apostolus: Lex per Moysen data est, gratia autem et veritas per Christum facta est. Et Quamvis gratia non sit ex meritis nostris, immo sit donum Dei, ut dicit Apostolus ad Ephesios secundo : Grafia Dei salvati estis: oportet tamen, quod homo primo se disponat ad susceptionem graliae. Disponitur autem homo ad gratiam humiliatione mentis sub Iesu, elevatione mentis ad Iesum, configuratione mentis cum Iesu et stabilitate mentis apud Iesum. -Primo, dico, disponitur ad gratiam humiliatione mentis sub Iesu per reverentiae profunditatem, qua ad gratiam praeparamur. Secundo disponitur ad gratiam elevatione mentis ad Iesum per fiduciae sublimitatem, qua in gratia promovemur. Tertio, configuratione mentis cum Iesu per benevolentiae latitudinem, qua in gratia proficimus. Quarto, stabilitate mentis apud Iesum per perseverantiae longanimitatem, qua in gratia perseveramus. Et hoc est quod dicit Apostolus ad Ephesios tertio : In caritate radicati et fundati, ut possitis comprehendere cum omnibus Sanctis, quae sit longitudo, latitudo, sublimitas et profundum.

Primo ergo disponimur ad gratiam humiliatione mentis sub Iesu per reverentiae profunditatem, qua ad gratiam praeparamur; unde Ecclesiastici trigesimo secundo : Audi tacens, et pivreverentia accedet tibi bona gratia.

Audi tacens, simpliciter credendo et humiliter obtemperando. Hoc fecit beatus Stephanus, et ideo electus est ab Apostolis tanquam ille qui dignus est aliis ministrare: Actuum sexto: Elegerunt Apostoli Stephanum, virum plenum fide et Spiritu sancto: plenum fide, operante per dilectionem, quia captivavit intellectum suum in obsequium Christi et voluit succedere in ministerio viduarum, quia credebat, quod gratia impleretur propter humilitatem, iuxta illud Psalmi : Elegi abiectus esse in domo Dei mei, magis quam habitare in tabernaculis peccatorum: sequitur: Quia misericordiam et veritatem diligit Deus. Aliter enim quam per humilitatem non venit homo ad gratiam, quia dicit Iacobus: Superbis Deus resistit, humilibus autem dat gratiam. Et ideo Christus, qui est fontale principium gratiae, exinanivit semetipsum . Propter hoc dicitur in Ecclesiastico: Quanto magnus es, humilia te in omnibus. Gratia Dei non requiescit nisi super humiles: ideo Bernardus super Cantica : "In veritate comperi, nil tantum valere ad gratiam Dei acquirendam, conservandam et recuperandam , sicut si omni tempore inveniaris non altum sapere, sed timere. Beatus homo qui semper est pavidus. Time, cum gratia tibi arriserit: time, cum gratia abierit: time, cum gratia denuo revertetur ". Hoc est donum, scilicet gratia, quae Deo debet attribui , quia ipse est fontale principium et origo totius gratiae; et: Flumina revertuntur ad locum,

unde exeunt , et ideo Christo gratia est attribuenda.

Secundo disponimur ad gratiae plenitudinem elevatione mentis ad Iesum per fiduciae sublimitatem, qua in gratia promovemur; unde ad Hebraeos quarto : Adeamus cum fiducia ad thronum gratiae, ut misericordiam consequamur et gratiam inveniamus in auxilio opportuno.

Thronus gratiae est beata Virgo, in qua Assuerus, rex mansuetus, requievit: vel thronus gratiae est humanitas Christi, quia Christus ad hoc est humanatus, ut gratiam in nos diffundat: ad Romanos secundo : Iustificati ex fide, pacem habeamus ad Deum per Dominum nostrum Iesum Christum, per quem et accessum habemus per fidem in gratiam istam, in qua stamus et gloriamur in spe gloriae filiorum Dei. Et alibi: Misit Deus Filium suum factum ex muliere, factum sub Lege etc. Sed ubi quaerendum ? Modo non est in praesepio. Beatus Stephanus, cum esset plenus Spiritu sancto, intendens in caelum, vidit Jesum stantem a dextris virtutis Dei: quaerebat gratiam, ubi fuit. Radius perpendicularis, quando cadit recte super obiectum, revertitur in suum originale principium: sic gratia, quae a Deo descendit in beatum Stephanum, ipsum reduxit in suum principium, quia recognovit, se habere gratiam a Deo. Si igitur volumus habere gratiae plenitudinem, oportet, quod cum fiducia adeamus Deum. Et propter hoc dicit beatus Petrus : Succincti lumbos mentis vestrae, sobrii perfecte sperate in eam quae offertur vobis gratiam.

Lumbi sunt, in quibus est seminarium generationis et delectationis omnis generaliter. Originale autem principium germinationis et generationis est memoria cum intelligentia: originale autem principium delectationis est voluntas. Debemus igitur voluntatem et memoriam sursum levare et succingere operationes et affectiones nostras sperando in gratiam Dei, et debet esse tota spes nostra in Christo. Apostolus ad Colossenses tertio : Si consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt sapite, quae sursum sunt quaerite. Sed de quibusdam dicitur Ecclesiastici vigesimo : Gratiae fatuorum effundentur. - Fatui sunt, qui spretis superioribus, convertunt se ad ista terrena: Psalmus: Oculos suos statuerunt declinare in terram: afficiuntur perversa affectione: aliquando per verba indecentia, vel per iocos impudicos perdunt propter ineptas laetitias quidquid tempore isto lucrati sunt.

Tertio disponimur ad plenitudinem gratiae configuratione mentis cum Iesu per benevolentiae latitudinem, qua in gratia proficimus: unde Apostolus secundae ad Corinthios decimo tertio : Gratia Domini nostri Jesu Christi et caritas Dei et communicatio Spiritus sancti sit cum omnibus vobis. Amen. Coniungit autem gratiam Dei cum communicatione Spiritus sancti, quia illa anima plena est gratia, quae configuratur Christo in communicatione bonorum Spiritus sancti. Deus est fontale principium gratiae et dat, sed non recipit, quia suum est dam Oportet igitur, qui plenus est gratia, quod sit liberalis, communicando aliis quod habet gratiae; unde beatus Petrus: Unusquisque sicut accepit gratiam, in alterutrum illam administrantes, sicut boni dispensatores multiformis gratiae Dei. Angeli sunt deiformes, quia charismata gratiarum, quae a Christo recipiunt, in corpus Ecclesiae mysticum refundunt. O quanta liberalitas et benevolentia fuit in beato Stephano, qui gratiam receptam a Deo in alios ipsum lapidantes refudit ! Unde dicitur Actuum sexto , quod intuentes eum omnes, qui sedebant in concilio, viderunt faciem eius tanquam faciem Angeli. Simus igitur et nos imitatores non daemonum, sed Angelorum; in facie enim invidorum nihil est claritatis, quia bonum in aliis non vident, sed malum. Contra tales dicit Apostolus secundae ad Corinthios sexto: Adiuvantes exhortamur, ne in vacuum gratiam Dei recipiatis.

llle in vacuum recipit gratiam, qui nihil gratiae in alios refundit. Gratia assimilatur fonti, qui, si aquam non refundit, perdit rationem fontis: unde non est gratia sicut cisterna, sed sicut fons. Quidquid igitur habes datum , sive sit facundia, sive aliquod bonum, semper debes in alium refundere.

Quarto disponimur ad plenitudinem gratiae stabiliiione mentis apud Iesum per perseverantiae longanimitatem, per quam in gratia perpetuantur. Christus ipse ab aeterno promittit (?), Christus heri, et hodie, ipse et in saecula. Doctrinis variis et peregrinis nolite abduci. Optimum est enim gratia stabilire cor . Sed quomodo possimus in gratia stabiliri, docet Apostolus ad Titum secundo: Apparuit gratia Dei Salvatoris nostri omnibus hominibus erudiens nos, ut abnegantes impietatem et carnalia desideria, sobrie et pie et caste vivamus in hoc saeculo, exspectantes beatam spem et adventum Judicis. Debes sequi viam, quae apparet; sed in Christo apparuit gratia: debemus igitur sequi viam Christi, non perturbationes mundanas, si volamus in gratia stabiliri, quia dicit Anselmus : " Cor, quod in aeternitate fixum non est, omni mutabilitate mutabilius est". Cor mundanis intentum non est aptum ad susceptionem gratiae; et propter hoc dicit Apostolus ad Hebraeos duodecimo : Confidentes, ne quis vestrum desit gratiae Dei, ne qua radix amaritudinis sursum germinans impediat: sequitur: Ne quis inter V0S fornicator, aut profanus Esau, qui propter unam escam perdidit primogenita sua. Similiter propter unam delectationem perdidit homo regnum caelorum.

Audivi a quodam, quod non esset magnum habere gratiam, quia latro quandoque habet gratiam ; sed cum videt tempus optimum ad male faciendum, perdit gratiam. Sed stabiliri in gratia magnum est.

Per duo stabilitur homo in gratia: unum est centrum, aliud est circumferentia. Centrum, immo natura centralis est firma; similiter ultimum caelum, quod est empyreum, est immobile. Et secundum hoc sunt duo principia, per quae homo stabilitur in gratia: unum est, quod habeat oculum ad aeternitalem praemii; aliud est, quod habeat oculum ad aeterni talem supplicii. Per primum stabilitur, ut faciat bonum: per secundum, ut non faciat malum.

Habeamus igitur oculos Stephani, ut exemplo eius intueamur in caelum. Patet modo, quomodo commendatur beatus Stephanus a plenitudine gratiae.

II. Et quoniam gratia est influentia revocans animam in simplicitatem primam: et quanto aliquid est simplicius, tanto est virtuosius, et quanto virtuosius, tanto est fortius: ideo, quia beatus Stephanus plenus fuit gratia, ideo cum hoc plenus fuit fortitudine. Fuit autem fortis ad bella, ad itinera, ad pericula et ad exercitia. Fortis fuit ad bella hoslilium tentationum, ad itinera virtuosorum profectuum, ad pericula mundialium adversitatum, ad exercitia muUiformium meritorum.

Primo, dico, fuit fortis ad bella hostilium tentationum per armaturam fidei: unde significatur per Iosue Ecclesiastici quadragesimo septimo : Fortis in bello Iesus Nave, successor Moysi in Propfielis, qui fuit magnus secundum nomen suum infide et maximus in salutem electorum Dei. Moyses reliquit successorem Iosue, nt esset dux primus: similiter Christus reliquit beatum Stephanum post (se) ipsum. sequitur in Iosue, quod Iosue superavit Iericho et inimicos suos magis fide quam potentia, et dictum est ei, ut faceret septem circuitus circa muros tericho, et in septimo circuitu ceciderunt muri. Diabolus inclinat nos ad superbiam, qui est draco habens septemcapita, quae sunt superbia, avaritia etc., quae debemus vincere resistendo per fidem; unde primae Petri quinto : Adversarius vester diabolus

tanquam leo rugiens circuit, quaerens quem devoret: cui resistite fortes in fide. Debemus igitur facere septem circuitus, ut vincamus diabolum. Si tentat te de superbia, facias circuitum et videas, quomodo cecidit diabolus propter superbiam suam; unde dicit Dominus Lucae decimo: Videbam satanam sicut fulgur de caelo cadentem. Si incipias invidere, facias circuitum et vide, quomodo Cain prostratus est : melius est pati cum Abel insto, quam cum Cain excruciari in inferno. Similiter, si diabolus dicat tibi: iniuria est tibi facta, irascaris: vide Pharaonem , qui submersus est in mari rubro. Similiter, si tentaris de accidia, quod bonum est esse otiosum: fac circuitum et vide, quomodo Isboseth, qui dormiebat in die, a latrunculis interfectus est. Si vis opulentari, in quo vitio diabolus virtutem praetendit. Cogitat homo, quod multa bona faciet, et non daret unam eleemosynam; fac circuitum, et vide divitem, qui dixit : Anima mea, habes multa boni posita in annos plurimos. Et dictum est ei: Stulte, hac nocte animam litam repetunt a te. Si tentaris de gula, vide divitem epulonem, qui est in inferno, et Lazarum, qui nunc est in caelo. Si tentaris de luxuria, cogita, quod non solum in futuro, sed in praesenti hominem reddit despicabilem et hominibus odiosum, et teneas castitatem. Sic faciendo septem circuitus, debes vincere per iidem, quia sancti per fidem vicerunt regna, operati sunt iustitiam , et adepti sunt repromissiones .

Oportet igitur pugnare cum diabolo, vel esse servus diaboli. Philistbaei Samsonem, amissa fortitudine sua, fecerunt eum molere . Philisthiim interpretantur lingentes sanguinem, et significant delectationes carnales, quae non sunt nisi circulationes. Hodie comedit homo, et cras vult comedere, et delectationes carnales faciunt hominem circuire molam: et propter hoc dicit Isaias: Vae! qui potentes estis ad bibendum vinum et viri fortes ad miscendam ebrietatem.

Quidam de synagoga surrexerunt, disputantes cum Stephano, et non poterant resistere sapientias et Spiritui, qui loquebatur, quia circumseptus fuit armatura Dei. Unde Augustinus ; " Procul dubio munimine regio circumseptus, nullatenus potuit ab adversariis superari"; et philosophus dicit: (Talia dedimus tibi arma, quae nisi prius abjecisses , invictus fuisses ".

Secundo fuit fortis beatus Stephanus ad itinera virtuosorum profectuum per armaturam spei: unde Ecclesiastici quadragesimo sexto : Dedit Dominus fortitudinem Caleb, ut ascenderet in excelsum terrae

locum. Spes enim est cibos, in cuius fortitudine Elias ambulavit quadraginta diebus et quadraginta noctibus . Isaiae quadragesimo: Qui sperant in Domino mutabunt fortitudinem suam, assument pennas ut aquilae et volabunt etc. - Spes faeit hominem fortem ; spe lucri vadunt homines ultra mare: unde, si tollas spem, cessabit fortitudo. Sed si spes temporalium hominem facit fortem, multo plus spes aeternorum, quia dicit Apostolus secundae ad Corinthios quarto : Id quod in praesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae, aeternum gloriae pondus operatur in nobis, scilicet, quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit. - Sed de multis conqueritur Dominus per Ieremiam : Factus, inquit, est cursus eorum malus, et fortitudo eorum dissimilis. Fortes sunt ad vitia et debiles ad virtutes.

Tertio fuit beatus Stephanus fortis ad pericula - mundialium adversitatum per solatium caritatis: unde significatur per Gedeonem, cui dixit Angelus : Dominus tecum, virorum fortissime: in hac fortitudine liberabis populum de manu Madian. Et praecepit ei Angelus, ut cum ceteris viris accederet ad castra Madian, et acciperent tubas et lagunculas et lampades coruscantes in manibus, et quod comploderent lagunculas et sonarent tubas, et remanerent lampades coruscantes: et tunc fugerent eorum inimici.

Tubae in manibus est praedicatio veritatis: lagunculae confraclae sunt sancti Martyres: lampades coruscantes sunt miracula Sanctorum, quae remanent post ipsorum martyrium: vel lampades coruscantes possunt dici caritati vae affectiones, quae manent, destructis corporibus.

Unde, confracto corpore beati Stephani, remansit caritativa affectio eius, per quam conversus est Saulus, quia fortis est ut mors dilectio etc. Et propter hoc dicit Apostolus: Quis nos separabit a caritate Christi? Tribulatio? Et in Canticis dicitur: Lampades eius, lampades ignis atque flammarum. A quae multae non potuerunt exstinguere caritatem.

Sed econtra multi sunt fortes per odium aequitatis, non per amorem caritatis: de quibus in libro Sapientiae : Opprimamus virum pauperem, non misereamur viduae etc.

Quarto fuit fortis ad exercitia multiformem meritorum per habitum quadriformium virtutum cardinalium: quod figuratur in secundi libri Regum vigesimo secundo , ubi dicitur: Deus, qui accinxit me fortitudine et compkunavit perfectam viam meam. Non enim est fortitudo sine habitu trium viridium cardinalium, scilicet sine temperantia, iustitia et prudentia, et sine habitu trium theologicarum, scilicet fidei, spei et caritatis. Quod figuratur in Canticis , ubi dicitur, quod lectum Salomonis sexaginta fortes ambiunt: in quo figuratur et fortitudo , quae habet annexionem ad tres virtutes alias cardinales et theologicas, quae faciunt senarium numerum, quae virtutes sex reductae per denarium, qui est consummatio decalogi, faciunt numerum sexagenarium. Et hoc est quod dicit, quod sexaginta fortes ambiunt lectum Salomonis, quia fortitudo requirit alias sex virtutes, quae reductae per numerum denarium, resultant in numerum sexagenarium. Rogabimus Dominum etc.

Collatio .

Stephanus plenus gratia etc.

Dictum est, quod beatus Stephanus commendatur in verbis istis primo, quantum ad plenitudinem supernorum charismatum; secundo, quantum ad multitudinem internarum virtutum: tertio, quantum ad magnitudinem et fortitudinem extrinsecarum operationum. De primis duobus dictum est.

III. Restat dicere modo de tertio, scilicet de magnitudine extrinsecarum operationum, quod tangitur, cum dicit: faciebat etc. Manifestatur autem substantia per virtutem, yirtus per operationem: unde Dominus Ioannis quinto : Opera, quae ego facio, testimonium perhibent deme. Multa bona fecerunt multi, qui tamen postea sunt damnati; unde in Matthaei septimo: Domine, nonne in nomine tuo prophetavimus et in nomine tuo daemonia eiecimus et in nomine tuo virtutes multae fecimus? Et dicet Dominus: Nunquam novi vos: discedite a me qui operamini iniquitatem.

Sapientia christiana aliud dicit de operibus virtutum et aliud philosophi: philosophi dicunt secundum exteriorem intellectum , et nisi sane intelligantur, ducunt in errorem. Dicunt: boni sumus, quia bona facimus: sed certe bonum non est meritorium, nisi sit gratia informatum. Bonum facimus, ergo boni sumus: verum est de virtute consuetudinali, quae est habitus politicus: vera autem bonitas est, quia, si boni sumus, bona facimus: unde Genesis quarto : Respexit Dominus ad Abel et munera eius: ad Cain vero et ad munera illitis non respexit. Ex bona virtute procedit bona operatio, et ex virtute mirabili procedit operatio mirabilis et prodigiosa.

Beatus Stephanus commendatur, quia fecit signa et prodigia, quia mirabilis fuit in se et in sanctitate sua.

Ad hoc autem, quod homo sit dignus admiratione, oportet, quod sit mirae virtutis, mirae veritatis, mirae sanctitatis et miri amcris; sed ista fuerunt in beato Stephano: ergo fuit dignus admiratione: quod probant opera sua; quia, quando opera procedant, secundum quod debent, tunc verum testimonium dant de homine.

Primo, dico, beatus Stephanus fuit mirae virtutis. Sed quid est esse mirae virtutis? Certe, quando est sublimitas operis et humilitas cordis, hoc est, quando homo sentit, quod de se non facit ea quae facit, sed per virtutem divinitus acceptam. Unde in Ioannis decimo quarto, dicit Dominus: Qui credit in me opera, quae ego facio, et ipse faciet et maiora horum faciet, quia ego ad Patrem vado etc. Oportet igitur humiliari, quia, si forte superbirent homines et dicerent: Manus nostra haec (fecit), non facerent quae fecerunt. Et propter hoc dicit Augustinus : " Miranda actio cum elatione non elevat, sed gravat"; et Dominus in Lucae decimo septimo : Cum omnia bene feceritis, dicite: servi inutiles sumus: vult, quod totum Domino attribuamus et nihil nobis. Unde tres pueri in camino ignis magnificentiam et gloriam Deo attribuebant et se deprimebant.

Talis etiam fuit beatus Stephanus, quia fuit magnarum operationum et parvi sensus; et hoc docet fides christiana. Philosophi, cum magna agerent, tamen non pervenerunt ad magnum Deum, quia Deus elegit humiles, ut totum Deo attribuerent.

Talis fuit beatus Stephanus, et ideo magna operatus est ; unde significatur in Ecclesiastici quadragesimo octavo per Eliseum, de quo dicitur: In vita sua fecit monstra et in morte mirabilia operatus est. Ad memoriam beati Stephani sex mortui sunt resuscitati, praeter quos in vitasna suscitavit .

In translatione sua ultima legitur, quod Theodosius imperator Romanus habuit filiam possessam a daemone, qui dixit, quod nunquam exiret nisi per beatum Stephanum, qui fuit in civitate Constantinopoli ; et dixerunt illi, quod ponerent puellam in navi. Et dixit daemon: Faciam, periclitari navem. Tunc illi, timentes periculum, non audebant ipsam ponere in navi ; et tunc misit imperator ad patriarcham Constantinopolitanum, rogans, ut daret ei corpus beati Stephani. Qui respondit: Libenter, dummodo reddatis nobis corpus beati Laurentii; et tunc impetravit imperator a Papa, ut pro corpore beati Stephani redderent corpus beati Laurentii. Et cum apportatum est corpus beati Stephani, voluerunt ipsum ponere in tumbam beati Laurentii. Et dixit

Papa, quod non poneret manum in removendo corpus beati Laurentii, sed quod ipsi accederent et sumerent corpus. Cum aperuissent sepulcrum et vellent accipere corpus beati Laurentii, facti sunt omnes caeci. Tunc fecerunt votum beato Laurentio, quod corpus eius non removerent, et redditus est eis visus. Postea, cum vellent ponere corpus beati Stephani intra, corpus beati Laurentii secessit et dedit locum beato Stephano . Fuit igitur mirabilis virtutis. Secundo fuit mirabilis veritatis. llle antem est mirabilis veritatis, in cuins opere simul concurrunt claritas exempli exterioris et simplicitas oculi interioris. Opus enim veritatis est opus claritatis: unde Ioannis tertio : Qui male agit odit lucem: sequitur : Qui bene agit venit ad lucem, ut manifestentur opera eius, quoniam in Deo facta sunt. Et propter hoc dicit Dominus Apostolis Matthaei quinto : Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona et glorificent Patrem vestrum, qui in caelis est. Hypocritae antem faciunt opera sua, ut videantur ab hominibus, et ideo evanescunt.

Et propter hoc cum claritate operis oportet, quod adsit simplicitas oculi: ideo dicit Dominus: Attendite, ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis. Debes facere bonum in occulto quantum ad te, sed in publico quantum ad aedificationem proximi. Beatus Stephanus magnae fuit veritatis, ergo et magnae virtutis.

Quaedam fuit mulier nomine Petronia, quae diu fuerat afflicta aegritudine et omnia, quae habebat, expenderat in medicinis. Et narrat Augustinus in libro de Civitate Dei , quod invenit quendam Iudaeum magicis artibus imbutum , qui consuluit ei, quod faceret cingulum de capillis suis et poneret anulum quendam in cingulo et portaret ad renes, et sic curaretur. Et cum non posset curari, audivit, quod beatus Stephanus multa miracula faceret: multum devota cogitavit ire ad templum beati Stephani. Et cum iret in via, vidit, anulum illum iacere in terra, et statim cogitavit, quod ruptus esset cingulus, et quod anulus esset fractus: respexit et vidit anulum integrum. Hoc autem fecit beatus Stephanus, qui voluit, quod sine omni superstitione intraret templum, et hoc potuit veritas fidei. - Sed multi in superstitione sua efficiuntur stulti. Audivi de quodam, qui voluit esse expertus in alchymia, factus est stultus: unde ista curiosa non sunt dicenda pueris, quia animae puerorum seducuntur, sicut puer efficitur strato, quando lucerna est ex adverso .

Tertio fuit beatos Stephanus mirabilis virtutis, quia mirabilis fuit sanctitatis. Mirabilis sanctitatis est in cuius opere simul concurrant puritas innocentiae et austeritas vitae; sed beatus Stephanus habuit puritatem innocentiae ; quia innocens est qui in omnibus divinae legi consentit et facit quae divina lex praecepii, quia non auditores legis iusti sunt apud Deum, sed factores legis iustificabuntur .

Oportet igitur habere puritatem innocentiae, et cura hoc requiritur austeritas vitae; et secundum hoc dicit Ioannes Baptista: Facile fructus dignos paenitentiae. lam enim securis ad radicem arborum posita est. Omnis ergo arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur et in ignem mittetur. Christus asperrimam duxit vitam, similiter Ioannes Baptista et omnes Sancti, similiter et beatus Stephanus, et ideo mirabilis fuit sanctitatis.

Unde multa miracula fecit. Unde etiam narrat Augustinus , quod contigit (in) Cappadocia, quod homo habebat septem filios et tres filias. Mortuus est pater: filii autem, non reverentes matrem, iniuriati sunt ei: mulier impatiens maledixit eis, et pro peccato commisso filii eius agitabantur continuo tremore. Postea duo ex illis, scilicet unus Alius et una filia, verecundati exierunt propriam terram et die Paschatis venerunt in ecclesiam beati Stephani, in qua celebrabat beatus Augustinus, et visi sunt toti populo ita trepidare. Accessit filius ad altare et ibi coepit obdormire, et cum evigilalus est, non trepidabat. Hoc videns populus, cantabat laudes Domino. Tunc beatus Augustinus iussit, ipsum reservari usque in crastinum, et quaesivit ab eo, si causam sciret infirmitatis suae. Et cum dixisset ei causam, narravit beatus Augustinus miraculum toti populo et secundo, maledictionem propter peccatum inflictam. Beatus Stephanus, qui fuit innocens et tamen valde poehilens, fecit propitiari peccatis alienis. Fuit igitur mirabilis sanctitatis.

Quarto fuit miri amoris. Mirabilis autem amor esti in quo simul concurrunt rigor severitatis et dulcor benignitatis. Tales fuerunt Sancti, qui habuerunt zelum cum pietate Dei; Psalmus : Exsultabunt Sancti in gloria, laetabuntur in cubilibus suis. Exaltationes. Dei in gutture eorum et gladii ancipites in manibus eorum. Ad faciendam vindictam in nationibus, increpationes in populis. Ad alligandos reges eorum in compedibus et nobiles eorum in manicis ferreis. Talis fuit Moyses , Elias et Mathathias, qui inniti sunt iniurias Dei. - Sed oportet, quod iudicium concomitetur pietas, quia iudicium sine misericordia illi qui non fecit misericordiam . Sed in beato Stephano fuit magna benignitas, quia positis genibus orabat dicens: Domine, ne statuas illis hoc peccatum: non enim sciunt, quid faciunt: et in Matthaeo : Estote perfecti, sicut et Pater vester caelestis, perfectus est, qui solem suum oriri facit super iustos et iniustos: item, in eodem: Diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos etc. Mirabilis enim caritatis fuit beatus Stephanus, quia cum. zelo habuit maximam compassionem, et in hoc imitator fuit Christi, qui, cum apprehenderetur a Iudaeis, sanavit auriculam servi . Hoc etiam docet fides christiana et beatus Stephanus lapidatus.

Schisma praecedbntis sermonis .

In festo beati Stephani Protomartyris sermo fratris Bonaventurae editas Parisius, in domo Fratrum Minorum coram Universitate.

Stephanus autem plenus gratia et fortitudine faciebat prodigia et signa magna in populo, Actuum sexto .

Commendatur in verbis his beatus Stephanus a dono excellenti per plenitudinem supernorum charismatum, dum dicitur: plenus gratia: a dono stabili per vigorationem internarum virtutum, dum dicitur: plenus fortitudine: a dono efficaci per magnitudinem extrinsecarum virtutum operationum, dum dicitur, quia faciebat signa magna et prodigia in populo.

I. Circa primum nota, quod dispositus fuerat beatus Stephanus a plenitudine gratiae: per humilationem mentis sub iesu ex reverentiae profunditate, qua fuit ad gratiam praeparatus, secundum illud Ecclesiastici trigesimo secundo : Audi tacens, et pro reverentia accedet tibi bona gratia.

Per elevationem mentis in Iesum ex fiduciae stabilitate, qua fuit in gratia promotos, secundum illud ad Hebraeos quarto: Adeamus cum fiducia ad thronum gratiae eius etc.

Per configurationem mentis cum Iesu ex benevolentiae sanctitate, qua fuit in gratia fructuosus, secundum illud Sapientiae quarto: Gratia Dei est in Sanctos eius etc.

Per stabilitionem mentis post Iesum ex perseverantiae longanimitate, qua fuit in gratia consummatus, secundum illud ad Hebraeos ultimo : Optimum est gratia stabilire cor.

II. Circa secundum nota, quod plenus fuit fortitudine, id est omni: genere fortitudinis, quia fortis: ad bella tentationum hostilium per fidei armaturam: Ecclesiastici quadragesimo sexto : Fortis in bello Iesus Nave, qui fuit magnus etc.

Ad itinera virtuosorum profectuum per spei Armaturam: Ecclesiastici quadragesimo sexto: Dedit Dominus Caleb

fortitudinem etc. - Ad pericula afflictionum mundialium per caritatis laeti tiara ; Iudicum sexto : Vade in hac fortitudine tua et liberabis Israel de manu Madian. - Ad exercitia meritorum multiformi um per bonitatis diligentiam; Canticorum quarto : Omnis armatura fortium: et ad bella doctissimi.

III. Circa tertium nota, quod fecit signa et prodigia in populo, quia homo fuit: mirabilis virtutis per nobilitatem animi et sublimitatem meriti: Ecclesiastici quadragesimo octavo : Eliseus in vita sua fecit monstra etc.

Mirabilis veritatis per simplicitatem oculi et claritatem ingenii; Ioannis sexto: Illi ergo homines, cum vidissent, quod fecerat signum. - Mirabilis sanctitatis propter puritatem innocentiae et austeritatem vitae: Ioannis tertio: Qui accepit eius testimonium signavit, quia Deus verax est. - Mirabilis amoris per dulcorem pietatis et flammam caritatis geminae; secundae ad Corinthios primo : Qui confirmat nos vobiscum in Christo et qui unxit nos, Deus.