Sermo .

Thesaurus desiderabilis et oleum in habitaculo iusti, Proverbiorum vigesimo primo .

(Prothema). Constituti eum super excelsam terram, ut comederet fructus agrorum, ut sugeret mel de petra oleumque de saxo durissimo, Deuteronomii trigesimo secundo.

Inter beneficia, quae largitus est Deus, duo sunt, in quibus fulcitur et confirmatur homo in vita spirituali. Unum consistit in consideratione exemplorum sanctorum Patrum: aliud est documentum Scripturarum. Ista duo tangit Moyses in verbis propositis; et quantum ad primum dicit: ut comederet fructus agrorum, qui sunt fructus, videlicet exempla, virorum probatorum in bonis operibus exercitatorum, exempla virorum iustorum; unde Isaac , quando benedixit Iacob, Alium suum, dixit: Ecce, odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus: ecce, fructus agrorum. Sed istis adiunguntur documenta Scripturarum, intelligentia spiritualis Scripturae, quae se habet ad modum mellis et olei: propter quod subditur: ut sugeret mel de petra oleumque de saxo durissimo. Documentum sacrae Scripturae se habet ad modum mellis et olei quantum ad duplicem sensum, qui in ea reperitur, scilicet tropologicum et anagogicum, per quae informamur et instruimur quantum ad duplicem vitam, activam scilicet et contemplativam: per tropologicum sensum in vita activa, quae docet, quid sit agendum et non agendum: per sensum anagogicum informamur quantum ad vitam contemplativam, quae docet, quid sit sperandum et exspectandum: et ista consideratio elevat animam ad caelestia et aeterna contemplanda. Per oleum igitur et mel intelliguntur dno sensus sacrae Scripturae, qui sunt dicti, per quos informamur in vita activa et contemplativa. Per oleum vita activa, quae consistit circa opera misericordiae , convenienter intelligitur; per mel dulcedo vitae contemplativae; ; ut sugeret mel de petra oleumque de saxo durissimo.

Nusquam legitur in Scriptura, quod totus populus Israel acceperat mel de petra vel oleum de saxo. Bene legitur, quod accepit aquam de petra. In Numeris legitur, quod Moyses ex mandato Domini percussit petram virga, bis scilicet, et fluxerunt aquae largissimae, ita ut populus biberet et iumenta: sed non invenitur in Scriptura, quod oleum accepit de saxo vel mel de petra. Ideo istud oportet spiritualiter intelligere, ex quo ad litteram non legitur esse factum. Saxum durissimum ipsa littera sacrae Scripturae, quae, quantum est de se, nihil habet vitae, nihil dulcedinis spiritualis, nihil refectionis internae, sed quando Spiritus sanctus accedit ad litteram dando spiritualem litterae intelligentiam, tunc dat mel et oleum de petra et saxo durissimo. Et de isto melle et oleo pascitur populus Dei, quae sugit de littera sacrae Scripturae per donum Spiritus sancti.

Carissimi, non est humanae virtutis aut potentiae educere mel de petra et oleum de saxo durissimo, spiritualem aedificationem intelligentiae de littera et historia Scripturae, sed Spiritus sanctus hoc potest facere, qui, ubi vult, spirat, Ioannis tertio. Ideo in principio ipse invocandus est, ut educat nobis mel de petra et oleum de saxo durissimo, hoc est intelligentiam de littera spiritualem, et det nobis aliquam melleam dulcedinem ibi reperire in consolationem spiritualem, scilicet in verbis sacrae Scripturae, ad honorem sui nominis et commendationem beati Nicolai, id est ad consolationem animarum nostrarum.

Thesaurus desiderabilis et oleum etc.

Et licet convenire possint ista verba cuilibet Sancto, tamen specialiter beato Nicolao per quandam praerogativam; et in verbis propositis Spiritus sanctus ostendit eum commendabilem a duobus, scilicet a praeclaritate meritorum, cum dicitur: Thesaurus desiderabilis: et a plenitudine et copia gratiarum, quod notatur in oleo, cum dicitur: et oleum in habitaculo iusti. Quantum ad primum dicitur hic thesaurus desiderabilis: et ad litteram verum est, quod secundum ista temporalia sive in istis dives fuit et abundavit: unde et thesaurum habuit, et etiam oleum de eius ossibus emanavit . Et sic Spiritus sanctus, scilicet ista duo, quae dicuntur in verbis propositis, operatus est.

I. Quantum ad primum debemus intelligere, quod triplex est thesaurus, scilicet exterior, qui est thesaurus possessionis terrenae; et thesaurus interior , qui est sanctificationis internae et intrinsecae; et thesaurus superior, qui est contemplationis arcanae.

Primus thesaurus est valoris permodici; unde Salomon in Proverbiis : Melius est parum cum timore Domini quam thesauri magni et insatiabiles. Quare? Quia divitiae vel thesauri temporales modici valoris sunt et magni periculi: unde Salomon in Ecclesiaste: Est et alia infirmitas pessima, quam vidi sub sole, divitiae conservatae in malum domini sui. Pereunt enim in afflictione pessima. Periculosus est iste thesaurus, quia occasio est mortis aeteroae; perierunt in afflictione pessima.

Est thesaurus sanctificationis intrinsecae et internae, et hic est valoris magni: in Proverbiis dixit aeterna Sapientia, Filius Dei: In viis iustitiae ambulo, in medio semitarum iudicii, ut ditem diligentes me et thesauros eorum repleam, non pecunia, sed gratia. Bona est ista repletio: et Apostolus dicit: Propter vos egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia vos divites essetis, scilicet in donis gratiae et virtutibus: primae ad Corinthios primo: In omnibus divites facti estis inillo, in omni verbo et in omni scientia etc, ut nihil vobis desit in ulla gratia. Est igitur valoris magni, quia non solum valet in praesenti, sed in futuro ad habendam vitam aeternam; in Proverbiis dicitur: Nil proderunt thesauri impietatis: iustitia vero liberabit a morte. Ecce, quantum producibilis thesaurus gratiae, qui liberat ab aeterna morte, quae vere mors est.

Alius est thesaurus contemplationis arcanae, qui est valoris immensi: in libro Sapientiae : Quam sine fictione didici, sine invidia communico et honestatem illius non abscondo. Infinitus enim thesaurus est hominibus, quo qui usi sunt participes facti sunt amicitiae Dei. Iste thesaurus est valoris immensi et multimodae utilitatis: unde in eodem libro dicitur: Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa, cum Sapientia sive cum contemplatione aeternae Sapientiae: et innumerabilis honestas per manus illius, ubi attingitur honestas pro abundantia et opulentia. Ista opulentia opulenti et divites sunt Angeli. Quanto enim plus replentur illi illuminationibus aeternis, tanto ditiores sunt. - Hic triplex thesaurus fuit in habitaculo viri iusti, beati Nicolai, quia fuit dives: ecce, primus thesaurus: sanctus, ecce, secundus; et sapiens, ecce, tertius. Quae tria de difficili simul reperiuntur. In his consistit praeclaritas meritorum beati Nicolai, de qua dictum fuit a principio.

Primus thesaurus, quia valoris est permodlici et magni periculi, estpermufandus; secundus, quia est valoris magni et multimodi commodi, est diligenter servandus: tertius, quia est valoris immensi, est desiderandus et appetendus. In permutatione primi thesauri est perfecta iustitia: in custodia secundi, perfecta gratia: in adeptione tertii, aeternae beatitudinis perfecta consummatio.

Primus, dico, thesaurus perrnutandus; et ideo Apostolus primae ad Timotheum sexto : Divitibus Auius saeculi praecipe non sublime sapere neque sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo, qui praestat nobis omnia abunde ad fruendum: bene agere, divites fieri in bonis operibus, facile tribuere, communicare, thesaurizare sibi fundamentum bonum in futurum, ut apprehendant veram vitam.

Videte, non dicit consule, sed praecipe, ut non confidant in incerto divitiarum, in thesauris suis materialibus, sed potius illos communicent et acquirant sibi videlicet thesaurum verum ; hoc est, quod vocat Apostolus fundamentum bonum, ut apprehendant veram vitam. Iste igitur thesaurus perrnutandus est communicando sua, facile tribuendo. Sed qualiter debet fieri istius thesauri permutatio ? Beatus Nicolaus docet nos; vellem, ut omnes aspicerent ad beatum Nicolaum. Docet enim nos, quod debet iste thesaurus materialis permutari permutatione pura, pia et perfecta.

Pura per declinationem cupiditatis, quia cupiditas inquinat animam et facit eam impnram, quia cupiditas ipsa inclinat cor ad pecuniam et thesaurum et iungit sive unit per amorem, ex quo inficitur et fit impura. Gregorius : " Sic anima ista terrena possideat, ut a se cupiditatem abiiciat ". Ideo Sapiens in Ecclesiastico : Beatus dives, qui inventus est sine macula et qui post aurum non abiit nec speravit in pecunia et thesauris. Quis est hic, et laudabimus eum? Fecit enim mirabilia in vita sua. - Beatus dives, qui inventus est sine macula, scilicet cupiditatis, quae inficit et maculat animam, quia cor applicat et inclinat ad ista temporalia; qui inventus est sine macula, hoc est, qui pecunias aut divitias non amavit, aut concupivit. Ubi invenimus eum? Ecce, beatus Nicolaus, qui dives fuit et sine macula cupiditatis, inventus est. Quare? Quia post aurum non abiit, immo aurum proiecit, ac si esset lapis, in domum pauperis. Sciebat enim, scriptum esse in Proverbiis: Qui congregat thesauros lingua mendacii vanus et excors est. Exemplum in Giezi , Iuda et Anania: Giezi, lingua mendacii, qui vendidit Spiritus sancti donum; similiter Iudas, qui vendidit Dei Filium, thesaurum inaestimabilem et ineffabilem vel impretiabilem pro triginta denariis dedit: et Ananias retinuit partem pretii agri et mentitus est de pretio illo. Et isti tres percussi sunt: primus percussus est lepra, secundus suspensus crepuit medius, tertius mortuus est per sententiam Petri ; et omnes isti in damnationis interitum descenderunt, non fuerunt beati. Quare ? Quia abierunt post aurum. Ideo Nicolaus post aurum non abiit, sed proiecit illud, ut esset beatus et mirabilia faceret in vita sua, secundum quod dicitur in Ecclesiastico: Quis est hic, et laudabimus eum? Fecit enim mirabilia in vita sua.

Quem igitur sequimur ? Istos, qui vadunt post aurum et in fine descendunt in aeternae mortis interitum , aut beatum Nicolaum ? Certe, beatum Nicolaum , si sapientes sumus. Quare igitur, miser avare, aurum sequeris, ut in infernum praecipileris et forte nunquam quod cupies consequaris ? Magna caecitas est!

Item, perrnutandus est iste thesaurus permutatione pia; et hoc per largitionem piam eleemosynarum. In Evangelio Lucae, duodecimo dicitur: Facite vobis sacculos, qui non veterascunt: thesaurum non deficientem in caelis, scilicet per eleemosynarum largitionem, per istius materialis thesauri distributionem, ut pro isto thesauro habeatis alium in caelo. Melius consilium est ergo Domini, quod thesaurus materialis distribuatur et in eleemosynas pauperibus erogetur. Hoc consilium non segniter servavit beatus Nicolaus, non tantum ad vitam corporalem proximi servandam et sustentandam, sed ad infamiam proximi et mortem spiritualem cavendam, ne pnellae illae nobilibus ortae natalibus lupanari infamiae macularentur . - O quot et quanti sunt hodie, qui bona non sua, sed proximorum, (immo) Christi, dispergunt ad virgines corrumpendas et deflorandas Miseri homines ! Iste fuit laudabilis, qui virginum, exsecrans stuprum earum, diffamationi occurrit et obviavit. Praedicti autem sunt vituperabiles et reprehendendi. - Quare id fecit beatus Nicolaus? Sciebat quod dixit Raphael Tobiae, duodecimo capite : Bona est oratio cum ieiunio et eleemosyna magis quam thesauros auri recondere: quoniam eleemosyna a morte liberat et ipsa est, quae purgat peccata et facit invenire misericordiam et vitam aeternam; propterea non condidit vel abscondit thesaurum suum, sed potius illum in eleemosynas pias erogavit. Ita debent facere divites exemplo beati Nicolai. Duram enim sententiam profert beatus Iacobus contra divites: Agite nunc, divites, plorate, ululantes in miseriis vestris, quae advenient vobis: divitiae vestrae putrefactae sunt, et vestimenta vestra a lineis comesta sunt. Aurum et argentum vestrum aeruginauit, et aerugo eorum in testimonium vobis erit et manducabit carnes vestrae sicut ignis: et postea: Thesaurizastis vobis iram in novissimis diebus. Sicut enim homo pius et misericors largiendo eleemosynas thesaurizat sibi thesauros in caelo, sic avari et tenaces denegando thesaurizant sibi iram Dei in diebus novissimis, quando dicet eis iratus: Esurivi, et non dedistis mihi manducare etc.; et postea sententiam proferet contra ipsos duram: Discedite, maledicti etc.

Exemplum de sole: si dedisset Dominus soli animam intellectivam et radios ad mundum illuminandum, et ipse clauderet radios suos, ne illuminaret mundum, propter quod Deus fecit illum; nonne esset dignus poena? Certe sic: ita dico tibi: si Dominus dedit tibi multa bona temporalia, quae tibi pro te et multis aliis sufficiunt: si claudis ea et includis et non elargiris aliis, certe dignus es poena, non pertransibis sine magna poena.

Item, tertio permutandus est iste thesaurus permutatione perfecta; et hoc per abrenuntiationem perfectam omnium facultatum. Dicitur in Matthaeo : Si vis esse perfectus, vade, vende omnia, quae habes, et da pauperibus, et habebis thesaurum indeficientem in caelo et veni, sequere me. Quis dixit hoc? Sapientia aelerna, Angelus magni consilii , Filius Dei, qui non dat nisi consilium sanum et utile: et qui hoc facit thesaurum sibi in caelo acquirit, quia qui dat thesaurum materialem rerum huius mundi in caelo sibi thesaurizat: unde Dominus in Evangelio: Nolite thesaurizare vobis thesauros in terra, ubi aerugo et linea demolitur, sed potius thesaurizate vobis in caelo, ubi neque aerugo neque linea demolitur, et ubi fures non effodiunt nec furantur. Hoc audivit beatus Nicolaus, quia, quando utroque parente orbatus est, semper animo suo revolvebat illud Evangelii: Qui non renuntiat omnibus, quae possidet, non potest meus esse discipulus. Unde non solum voluit temporalia spernere et suppeditare et ea in eleemosynas erogare, sed omnibus pro Christo abrenuntiare, ut posset esse perfectus cum Christo. Haec enim est doctrina Christi, ut habitum est, quia dixit in Evangelio: Si vis esse perfectus, vade, vende omnia, quae habes, et da pauperibus et veni, sequere me, pauperem, nudus nudum. Haec est etiam doctrina Pauli , qui dicebat : Haec omnia arbitratus sum ut stercora, ut Christum lucrifaeiam. Et ideo beatus Nicolaus, doctrina et exemplo Pauli informatus, haec omnia velut stercora proiecit. - Si quis autem non putat esse stercora, sed pretiosa, adversatur sacrae doctrinae. Unde Apostolus primae ad Timotheum sexto : Si quis aliter docet, et non acquiescit sanis sermonibus Domini nostri Iesu Christi, et ei quae secundum pietatem est doctrinae; superbus est, nihil sciens, sed languens circa quaestiones et pugnas verborum, existimantium, quaestum esse pietatem. Est quaestus magnus pietas cum sufficientia. Nihil intulimus in hunc mundum: haud dubium, quod nec auferre quid possumus. Ideo pietas cum sufficientia magnae divitiae sunt homini mortali.

Non oportet, quod se oneret thesauris istis temporalibus: ideo thesaurus iste exterior permutandus est in meliorem , ut dictum est. Et licet in se modici valoris, maximi tamen valoris est ei qui bene scit eo uti secundum Deum. Bene tamen uteris isto thesauro, si illum spernis et contemnis: et melius, si ex misericordia et compassione proximis illum largiris: optime, si pro Christo totum dimittis.

Secundus est thesaurus sanctificationis internae; et iste est custodiendus diligenter, quia est valoris magni; et magnae securitatis est habere talem thesaurum; et ideo cum summa cura est quaerendus ab eo qui non habet, et, cum habetur, cum summa diligentia est servandus. In cuius figura dicitur in libri tertii Regum septimo , quod intulit Salomon quae sanctificaverat David, pater suus, argentum et aurum et vasa, reposuilque in thesauris domus Domini, id est dona gratiarum et virtutum, quae sanctum faciunt hominem et sunt custodienda in conscientia et corde proprio. Quod fieri debet cum liquore, sicut de pretioso balsamo et hujusmodi: et iste amittitur effusione: thesaurus autem siccorum, videlicet bladi vel vestimentorum, (amittitur) subreptione: metallorum, aerugine. Sic et thesaurus spiritualium bonorum amittitur tripliciter - amittitur enim thesaurus mentis nostrae, nisi diligenter illum custodiamus -: effunditur per voluptatem lasciviae, surripitur per vanitatem superbiae, consumitur per pigritiam accidiae.

Et ideo custodiendus est iste thesaurus diligenter, et propterea cavendum , primo scilicet, ne effundatur thesaurus cordis nostri per voluptatem lasciviae; quod cito fit, nisi caveas, quia, secundum Apostolum , nos habemus thesaurum istum in vasis fictilibus. Corda et corpora nostra vasa fictilia sunt, et si franguntur per voluptatem et lasciviam, totus thesaurus gratiae in corde contentus effunditur. Ideo in omnimoda integritate debet cor et corpus custodiri, ne per corruptionem et fractionem istorum gratia Spiritus sancti effundatur, sicut balsamum effunditur, fracto vase: et ideo cum magna sollicitudine et diligentia est uterque custodiendus. Hinc dicit Apostolus primae ad Thessalonicenses quarto : Ut sciat unusquisque vestrum vas suum possidere in sanctificatione et honore: et interius per abstinentiam et sobrietatem, ne corrumpatur, aut frangatur eor per aliquid intrinsecus, quia Spiritus sanctus docet, quod per sobrietatem gratia custoditur. Sic eam custodivit beatus Nicolaus , quia a pueritia abstinere incepit, quarta et sexta feria semel bibens -mammas. Item, exterius occasionem peccati fugiendo, sicut fecit beatus Nicolaus , qui mulieres quasi pestem fugiebat.

Utinam sic facerent iuvenes nostri moderni, non ita frequentarent spectacula nec per villam ambularent, ut viderent mulieres pulcras et paratas) Quantae insaniae esset vas balsamo puro plenum portare in platea et exponere illud, ut quilibet posset percutere illud cum lapide et frangere ! Qui sic faceret insanus iudicaretur. Ita insanus debet iudicari qui corpus et sensus suos exponit ad videndum mulieres et spectacula, ut a qualibet pulcra muliere cor suum percutiatur, et si videat illam ad concupiscendum, frangatur, et balsamum gratiae, quod intus erat, effundatur. Semper, quoties vidisti mulierem aut mulieres ad concupiscendum eas, toties letale vulnus in corde tuo habuisti, et vide, si securum est ire ad spectacula et ibi mulieres respicere.

Et inde beatus Nicolaus fugiebat spectacula et frequentabat ecclesiae limina, secundum quod cantatur de ipso : " Ecclesiae sanctae frequentare limina" etc. Ita vellem, quod facerent iuvenes moderni, et si habeant duces et magistros, quod ab eis ducerentur ad ecclesiam et ad sermones, non ad spectacula, sicut ducunt multi.

" Non audeo ducere clericum meum ad sermones, ne audiat sermones et velit intrare ". Quiddicis miser? Non audes ducere clericum tuum ad sermonem, ne ibi concipiat Spiritum sanctum, et audes ipsum ducere per vicos et plateas ad spectacula, ubi perdat Spiritum sanctum et innocentiam suam? Quae maior dementia et insania est? Custodiamus igitur thesaurum istum, munditiam cordis nostri, ne per voluptatem lasciviae effundatur ; quia dicitur Apocalypsis decimo sexto : Beatus, qui vigilat et custodit vestimenta sua, ne nudus ambulet, et videant turpitudinem eius. Quicumque perdit munditiam conscientiae et innocentiae perdit vestimenta sua, et apparet Deo et Angelis nuditas eius. Custodiendus est ergo thesaurus iste diligenter et sollicite, ne effundatur.

Item, custodiendus est occulte, ne surripiatur per vanitatem arrogantiae vel superbiae; ideo dicitur in Evangelio Matthaei, decimo tertio : Simile est regnum caelorum thesauro abscondito in agro, quem qui invenit homo abscondit, ei prae gaudio illius vadit et vendit universa, quae habet, et emit agrum illum. Ibi Gregorius : Notandum, quod thesaurus absconditur, ut servetur "; et subdit: " Depraedari ergo desiderat qui thesaurum publice portat in via ".

Carissimi, nos ambulamus per silvas et nemora, ubi sunt raptores et latrones ; caute debemus ambulare et humiliter, non arroganter aut superbe, ne sic bona nostra nobis surripiant; quia dicit Gregorius : " Qui sine humilitate virtutes congregat, quasi pulverem ante faciem venti portat, et unde aliquid ferre cernitur, inde deterius exsecatur

Non sic fecit beatus Nicolaus, sed thesaurum istum, prout poterat, abscondebat. Unde, quando fecit illud opus nobile, de nocte facere voluit, in secreto et in silentio noctis, ut inde soli conspectui divino se placere velle ostenderet . Item, quando deprehensus fuit a viro illo, qui eum agnovit per umbras) praecepit ei, quod, quamdiu mortales caperet auras, nunquam diceret, Nicolaum huius rei fuisse auctorem. Ipse etiam rogabat Dominum in orationibus suis, ut despecta laude humana, soli Deo placeret. Est igitur thesaurus iste occulte servandus, ne per vanitatem arroganttae aut superbiae surripiatur.

Sed movetur quaestio de hoc, quia Dominus dicit in Evangelio : Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona et glorificent Patrem vestrum, qui in coetis est: ergo non oportet bona sua occultare, sed bonum est propalare ea et ostendere.

Ad quod solvit Gregorius , dicens: " Sic opus sit in publico, quatenus intentio maneat in occulto ". Potest ergo opus fieri in aperto, intentione occultata, et pro tanto opus dicitur occultum , quantumcumque appareat, quando de opere illo in aperto facto soli Deo placere intendit. Scitis, quid est ? Inter perfectos potest homo ostendere opera sua, quia, quidquid faciat, comparatione aliorum meliorum nihil esse reputat. Videt enim alium sanctiorem se, devotiorem se, promptiorem se, et ideo inter tales non est periculum ostendere bona sua, quia non habet occasionem arrogantiae aut superbiae. Sed, quando est inter alios, qui non sunt tales, sed sunt mali, aut imperfecti, tunc periculum est, pia ille opus illud exstinguit detractione, alius adulatione: et ideo bonum est esse inter perfectos in bona societate. - Exemplum de quodam, qui consulebat quendam sanctum virum, si eligeret coenobium, aut vitam solitariam; et ipse noluit ei respondere verba, cum praevideret mores eius, et quod forte vellet calumniari verba sua, et dixit ei: Vade, affer mihi vas plenum carbonibus vivis; et fecit. Tunc ille sanctus accepit carbonem vivum, magis inflammatum et accensum et posuit illum seorsum in terra, et alios dimisit in vase et exspectavit primum, et carbo ille exstinctus est. Quae enim est causa, nisi quia non erat cum aliis? Si enim cum aliis fuisset, fuisset ab eis fomentatus. Sic est de homine solitario, qui citins exstinguitur quam in bona societate; et sic respondit ei.

Item, iste thesaurus custodiendus est inde fesse, ne consumatur per pigritiam et malignitatem acci-diae, ne consumatur vita Spiritus sancti, quae est in homine grato, per torporem accidiae et frigus, sed conservetur per gaudium et amorem spiritualem. Oportet ad custodiendum thesaurum istum ab accidia cavere, quia, sicut vermis nocet ligno et illud comedit et corrumpit, sic accidia viro iusto: accidia enim tollit totum bonum spirituale, quod est in homine. Non fuit piger et accidiosus beatus Nicolaus, sed cum summo studio et vigilantia intendebat spiritualibus. Ante omnes surgebat Nicolaus. Primus veniebat ad ecclesiam, et ideo omnibus est praepositus et superpositus.

Quid facit miser homo accidiosus et piger ? Excitet se ad bonum et gaudeat in laudibus Dei et in bis delectetur, non torpeat in lecto, quando debet divinas laudes decantare. Legitur , quod Isboseth dormiebat in meridie in strato suo, et venerunt latrones et occiderunt ipsum. Quid (hoc) significat, nisi quod homo, qui non exsultat in laudibus Dei pro loco et tempore, sed torpet et dormit in lecto pigritiae suae, spiritualiter occiditur? Est igitur thesaurus iste custodiendus, ne per torporem accidiae consumatur.

Est tertius thesaurus, qui est contemplationis arcanae; et iste est ferventer appetendus et desiderandus; Proverbiorum secundo : Si quaesieris sapientiam quasi pecuniam et sicut thesauros effoderis illam, tunc intelliges timorem Domini, quod est summa sapientia. - Sicut thesauros effoderis. Isti quaerentes istas venas terrae, unde sumitur aurum et argentum, cum summo studio quaerunt venas huius terrae; et quam multum laborant et multas expensas faciunt et nihil inveniant I Sic et cum summo studio quaerenda est sapientia, et invenietur. Unde dicit Sapiens: tunc intelliges timorem Domini. Studium est illud quod facit hominem venire ad sapientiam. Et quid est studium ? Tullius dicit: " Studium est vehemens applicatio animi ad aliquid agendum ". Cum summa voluntate debet desiderare studium inveniendi sapientiam qui vult ad illam pervenire. Debet enim homo habere desiderium sublime, ut magnificet Deum; desiderium humile, ut cognoscat se ipsum; desiderium liberale, ut doceat proximum. De primo dicitur Isaiae quadragesimo quinto : Haec dicit Dominus christo meo, Cyro, cuius apprehendi dexteram, ut subiiciam ante faciem eius gentes et dorsa regum vertam ; et postea: Et dabo tibi thesauros absconditos et arcana secretorum,^ ut scias, quia ego Dominus etc.

Cyrus iste Christum designat, quia sola fides christiana facit Deum intelligere esse Deum verum et hominem verum ; sola fides christiana facit sentire vere de divina bonitate et misericordia et potentia et sapientia: sola fides Christi facit intelligere et sentire, quod Christus Dei Filius ex misericordia venit, ut per suam misericordiam et gratiam liberaret populum suum et ipsum bonis spiritualibus ditaret. Populo igitur christiano dat thesauros absconditos. Ubi sunt isti thesauri ? In Christo: unde Apostolus ad Colossenses secundo dicit de Christo: In quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi. Hic est liber sapientiae aeternae in Christo. Iste liber unitus est carni, quando factus est homo: et ideo sapientiam istam non dat Deus nisi Christianis, qui fidem habent de incarnatione eius, quia alii non recipiunt Desideret igitur homo sapientiam istam desiderio sublimi, ut magnificet Creatorem suum, eius potentiam, sapientiam et bonitatem, et Dominus dabit illi istam sapientiam.

Carissime, addiscis tu, ut de scientia tua magnificos Deum? Bonum est desiderium tuum et sublime, et tu es homo angelicus, quia et hoc faciunt Angeli, quantum possunt. Si autem addiscis, ut istud corpus infirmum ditetur et honoretur et delicate vivat et nutriatur: non est sublime desiderium, cum non quaeris sapientiam angelicam, sed terrenam et animalem, Iacobi tertio ; Psalmus: Qui producit ventos de thesauris suis. - Venti producti de thesauris Domini sunt animae et Angeli producti de nihilo, quod potest solus Deus. Non sunt per traductionem ut corpora , et comparantur ventis, quia sunt agiles et fiunt sapientes desiderando Creatorem suum, a quo facti sunt.

Item, debes desiderare istam sapientiam sive thesaurum contemplationis divinae vel arcanae desiderio humili, ut cognoscas te ipsum, quia multitudo sapientiae divinae descendit ad corda humilia, sicut aqua descendit ad valles , quia homo ad veram copiam aquarum sapientiae salutaris non potest pertingere, nisi se humiliet quadam abyssali humilitate. Quare fides est fundamentum sapientiae christianae, nisi quia humiliet et captivet intellectum in obsequium fidei Christi? Propter quod Salomon dicit in Proverbiis : Vbi humilitas, ibi sapientia. - Bene se humiliavit beatus Nicolaus, et ideo thesauro sapientiae repletus et ditatus fuit. " Quale nomen habes "? dixit illi episcopus. " Vocor, dixit ipse columbina simplicitate, Nicolaus, servus vestrae sanctitatis". Nunquam permittet Dominus, hominem humilem errare: sed hominem, qui magnificat se et reputat, se aliquid esse, cum nihil sit , permittit aliquoties errare.

Item, debet homo desiderare istam sapientiam, istum thesaurum, desiderio liberali, ut scilicet libenter illud communicet et doceat proximum; in Mat thaeo : Bonus homo de bono thesauro cordis sui profert bonum; scilicet bonam doctrinam et exhortationem ad proximum. " Bonum enim est sui ipsius diffusivum ". Sicut enim lux diffundit et multiplicat candorem, ita bonus homo de bono thesauro cordis sui diffundit et profert doctrinam.

Et quare hoc facit ? Quia scit dictum a Sapiente: Sapientia absconsa

et thesaurus invisus, quae utilitas in utrisque? Et alibi dicit: Melior est homo, qui celat insipientiam suam, quam homo, qui abscondit sapientiam suam. Unde Dominus in Matthaeo : Ideo omnis scriba doctus in regno caelorum, in Ecclesia militante, similis est homini patrifamilias, qui profert de thesauro suo nova et vetera.

Paterfamilias non abscondit frumenta, nec permittit, mori fame familiam suam; de crudelitate argueretur; sic nec homo, qui habet thesaurum sapientiae divinae, debet illam abscondere, sed proferre ad aedificationem proximorum et doctrinam. Nisi enim fideliter doceat, arguetur et reprehendetur. Qui enim abscondit frumenta maledicetur in populis. Contra aliquos negligentes circa proximorum aedificationem dicit Bernardus : " Utinam ita vel sic vigiles essent ad curam, quantum alacres concurrunt ad cathedram "! Qui igitur tale habet desiderium ad sapientiam divinam, in hac intentione addiscet eam, ut magnificet Deum, cognoscat se ipsum, doceat proximum; talis meretur divinam sapientiam, thesaurum contemplationis arcanae.

Sic igitur, ut visum est, beatus Nicolaus habuit thesaurum exteriorem, et illum permulavit et interiorem promeruit et superiorem desideravit tripliciter, ut dictum est, et desiderio humili et desiderio sublimi et liberali: et ideo in fine Deum videre promeruit, ad quam visionem nos perducat Christus Dominus noster. Amen .