IX. Consessus Jerosolymis anno quadringentesimo decimo quinto a Joanne episcopo habitus, in quo cum Pelagio coram disputat Orosius. Pelagio Joannes plus aequo favens, Orosium paulo post insimulat blasphemiae: quam ille criminationem scripto apologetico ab se propulsat. De Hieronymi dialogis contra Pelagianos.

Cum ex Africa hoc anno solvisset Paulus Orosius. in Palaestinam circiter medium eumdem annum appulit. Is presbyter audita Augustini fama, ex ultimis Hispaniis ad eum discendi cupiditate venerat: quem ille ad Hieronymum, ut hunc de animae origine consuleret, a se transmisit (Epist. 169, n. 13) . Quemadmodum autem Augustinum debellandis Pelagianis occupatum reliquerat, ita Hieronymum reperit eidem quoque bello implicatum. Quando ergo Pelagius tantos tamque celebres in Ecclesia viros fecisse sibi adversarios jam noscebatur. quin occasione doctrinae ipsius multum fuerit in Palaestina tumultuatum, dubitaverit nemo: nec aliunde profecto colloquium Jerosolymitanum, de quo hic agendum nobis est, ortum habuit: quod ut iniretur, operam dedisse institisseque videntur Jerosolymitanae Ecclesiae presbyteri. Initum autem fuit quadraginta et septem diebus ante Encaeniorum solemnitatem, hoc est, die julii vigesima nona aut trigesima (Infra, Append. parte 2) . Siquidem omnia huc faciunt, ut festum illud non aliud existimemus fuisse, quam ecclesiae Resurrectionis dedicationem quae quotannis magno cum apparatu die decima tertia aut decima quarta septembris celebrabatur (Nicephor. lib. 8, cap. 50, et Menolog. graec.) . Ventum est in disputationem praesente Joanne Jerosolymorum episcopo, qui solus ex episcoporum ordine, quemadmodum ex Orosii relatione intelligere licet, isthic interfuit. Presbyterorum tantum erat consessus, in quibus numerabantur Orosius, Avitus, Vitalis ac Passerius. Aderat quoque ignotus quidam interpres, numero haud dubie adscribendus falsorum horumce fratrum, qui, teste Orosio, ex adverso latere consedebant. Praeter hos omnes memoratur etiam Dominus ex duce. Hic ille Dominus, sicut et Passerius presbyter, multum sibi nominis tum in rebus quae ad Deum, tum in his quae ad saeculum spectant, fide sua atque experientia pepererant: qui quia et graece et latine sciebant, ab Jerosolymitanis sacerdotibus, ut consessui tanquam interpretes adessent, invitati fuerant, atque ab iisdem illuc adducti, ipsomet Joanne conveniente.

Inductus a presbyteris Orosius secessum Bethlehemiticum, ut Jerosolymam veniret, reliquit: ingressusque in locum conventus, jubente episcopo sedit. Verum id eo in conventu peccatum est, quod notarium, qui quae gererentur in tabulas referret, nullum adhibuere. Orosium statim rogarunt universi, ut si quid super haeresi, quam Pelagius et Coelestius contra Dei gratiam seminarant, in Africa gestum esse cognosceret, fideliter ac simpliciter indicaret. Orosius igitur Coelestium a concilio Carthaginensi damnatum fuisse declaravit; mentionemque libri de Natura et Gratia, quem hoc tempore commentabatur Augustinus, injecit. Unde intelligas, ab illo hunc ante non multos dies recessisse. Idem addidit, habere se in manibus epistolam, quam nuper in Siciliam miserat sanctus Episcopus (Epist. 157) ; quam et jussus recitare Orosius, paruit.

His actis Joannes Pelagium introduci postulavit: assensum est a consessoribus, tum propter Episcopi venerationem, tum propter refutationem Pelagii, quam pleniorem hinc fore atque utiliorem sperabant. Ingressum Pelagium omnes una voce interrogarunt, easne docuisset opiniones, quas confutasset Augustinus episcopus. Quibus ille confestim respondit in haec verba. Et quis est mihi Augustinus (Infra, Append. parte 2) ? Qua responsione in 0035 sanctum hunc episcopum, cujus ore Dominus toti Africae sanitatem unitatis exstincto Donatistarum schismate indulserat, usque adeo injuriosa, offensi quotquot aderant, eum non e conventu solum, sed etiam ex omni Ecclesia pellendum conclamarunt. Tum vero Joannes, quem extrudere debuisset, eum jussit sedere inter presbyteros, hominem laicum atque insuper in crimine haereseos deprehensum. Et praeterea quo liberius injuriam Augustino illatam ipsi ignosceret, eamdem in se recipere professus est: Augustinus ego sum, inquit. Cui ab Orosio statim repositum: Si Augustini personam sumis, Augustini sequere sententiam (Infra, Append. parte 2) .

His ita gestis sciscitatus est Joannes, an quae legerentur ex epistola Augustini, Pelagium peterent, an alium quempiam: simulque adjecit, si Pelagius impugnaretur, posse eos, quae in illo reprehenderentur, declarare. Hic annuentibus reliquis, ita Orosius: Pelagius mihi dixit, dicere se hominem posse esse sine peccato, et mandata Dei facile custodire, si velit. Ad quae Pelagius universis audientibus respondit: Hoc et dixisse me, et dicere, negare non possum. Tunc Orosius: Hoc in Coelestio, inquit, Africana synodus detestata est: hoc Augustinus episcopus scriptis suis, sicut audistis, exhorruit; hoc in ipsius nunc Pelagii scriptis sua responsione condemnat (Id est, libro de Natura et Gratia): hoc et beatus Hieronymus, cujus eloquium universus Occidens, sicut ros in vellus, exspectat (multi enim jam haeretici cum dogmatibus suis ipso oppugnante supplosi sunt), in epistola sua, quam nuper ad Clesiphontem edidit, condemnavit; similiter et in libro quem nunc scribit, collata in modum dialogi altercatione confutat. Joannes vero auribus ad haec omnia obturatis, illos inducere conabatur, uti apud se judicem tanquam Jerosolymitanum antistitem, accusandi Pelagii actionem ipsi susciperent. Cui saepius ab universis responsum: Nos accusatores hujus non sumus; sed quid fratres tui, patres nostri, senserint et decreverint super hac haeresi, quam nunc laicus vulgo praedicat, intimamus; ne Ecclesiam tuam praesertim, ad cujus sinum convolavimus, te ignorante conturbet. Joannes interea, ut eos ad agendam accusatoris personam pelliceret, instare pergebat, docendi simulatione varia ratiocinia in medium proferens, in quibus quaedam esse, quae ab Origene mutuatus esset, animadvertebant complures. At unum hoc ab illis responsum tulit: Nos filii Ecclesiae catholicae sumus; non exigas a nobis, Pater, ut doctores super doctores esse audeamus, aut judices super judices. Patres quos universa per orbem Ecclesia probat, quorum communioni nos adhaerere gaudemus, damnabilia haec esse dogmata decreverunt: illis probantibus nos obedire dignum est.

Pluribus adhuc disputare perseveravit Joannes: quid autem disputando dixerit, Orosius non exprimit. Volebat sane eumdem Orosium, quasi is naturam hominis malam atque peccandi necessitati obnoxiam a Deo conditam esse diceret, perstringere. Idem ille vero antistes, quid coram se in Jerosolymitano conventu non pridem esset actum, rogatus in synodo Diospolitana, retulit inter alia, Pelagium acriter haereseos ea de causa postulatum, quod diceret quoniam potest homo, si voluerit, esse sine peccato. Et de hoc, inquit, interrogantibus nobis eum, respondit: Non dixi quoniam recepit natura hominis ut impeccabilis sit; sed dixi, quoniam qui voluerit pro propria salute laborare et agonizare, ut non peccet, et ambulet in praeceptis Dei, habere eum hanc possibilitatem a Deo. Prosequitur Joannes: Tunc quibusdam susurrantibus et dicentibus, quod sine Dei gratia diceret Pelagius posse hominem perfici, id est, esse posse hominem sine peccato; culpans, inquit, super hoc etiam intuli, quia et apostolus Paulus multum laborans, sed non secundum suam virtutem, sed secundum gratiam Dei, dixit, «Amplius omnibus illis laboravi; non autem ego, sed gratia Dei mecum » (I Cor. XV, 10) , etc., et alia multa similia diximus, inquit, de Scripturis sanctis (Infra, de Gestis Pelagii, n. 54) . Cum autem iis quae a Joanne dicebantur, nondum sibi satisfactum esse obstrependo significarent, tum Pelagius: Et ego, ait, sic credo: anathema sit, qui dicit absque adjutorio Dei posse hominem ad profectum omnium venire virtutum. Agnoscit ipsemet Orosius, Pelagium dixisse, Posse hominem esse sine peccato, non sine adjutorio Dei. Inde subjunxisse episcopum, Si sine adjutorio Dei hoc hominem posse diceret, pessimum et damnabile erat. Cumque dehinc sciscitatus fuisset quidnam praeterea Pelagio objectarent, anve Dei negarent auxilium; se Orosium illico respondisse, Anathema ei qui negat adjutorium Dei: ego certe non nego; praecipue cum e contrario in haereticos confutarim (Infra, Append. parte 2) .

Orosius latine loquebatur, graece Joannes, sic ut neuter neutrum intelligeret, sed uterque opus haberet interpretis. Porro qui hasce partes obeundas susceperat, homo Orosio incognitus, nequaquam officium implebat suum. Enimvero alia alio, quam dicta fuerant, sensu reddebat; alia aliis dictis mutabat, denique nonnulla omittebat: atque ita responsiones Orosii plerasque omnes aut corrumpebat, aut supprimebat: qua tamen in re peritiam ejus magis Orosius desiderat, quam fidem. Illius autem frustrationes Passerius et Avitus presbyteri, necnon Dominus ex duce animadvertebant. Quapropter cum interprete tam parum commodo, tamque parum aequo judice uti se intelligeret Orosius, palam professus est, latinum esse haereticum, se itidem latinum, haeresim denique latinis partibus magis notam ejusdem linguae judicibus reservandam: Joannem minus idoneum judicem videri, quod cum accusatorem ageret nemo, ipsemet sese ad judicandum ingereret. Orosio suffragati complures libere testati sunt, non posse eumdem et advocatum esse et judicem. Multis demum utro citroque actitatis, Joannes ipse pronuntiavit, quosdam ad Innocentium Romanum pontificem cum epistolis destinandos, ut quidquid ille decerneret, universi judicium ejus sequerentur: debere interim Pelagium silentium sibi impositum observare, adversarios autem ab insultatione ejus ceu convicti jam 0037 confusique temperare. Huic sententiae assensere omnes, gratiisque Deo redditis, ac pace invicem data, ut eam certiore testimonio confirmarent, orationi se dederunt; solutusque postremo est totus conventus.

Exactis postea quadraginta septem diebus, cum primo Encaeniorum die Orosius de more ad Joannem deducendum venisset, pro amica salutatione exceptus ab illo fuit hisce verbis: Quare ad me venis, homo qui blasphemasti? Ad quae perculsus Orosius, ac nullius criminis sibi conscius, illum rogavit, cujusmodi blasphemiam, quandonam ac quo teste prolatam sibi impingeret. Ego te, subjunxit Episcopus, audivi dixisse quia nec cum Dei adjutorio possit esse homo sine peccato. Hic Orosius presbyterorum aliorumque omnium qui tunc aderant, testem conscientiam appellans, se quidquam unquam dixisse hujusmodi pernegavit. Et certe si verbis istis in Jerosolymitano conventu fuisset usus, nequaquam Joannes commissurus erat, quin eum statim corriperet, ac simul paterne admoneret, ne in posterum orationem adeo periculosam sibi pateretur excidere. Neque ullo pacto erat audiendus, cum post exactos totos quadraginta septem dies ejus blasphemiae eum accusaret, quam ab illo proferri non alius quisquam animadverterat: ita ut idem et accusator et judex esset ejus criminis, cujus unicum se testem posset allegare; tametsi homo latine ignarus, dicti latine prolati nequaquam pro teste idoneo habendus esset; nec ei quidquam aliud affirmare liceret, nisi ita se ex ore interpretis didicisse. Id quidem, postea forte corruptus, dixisse videtur interpres, ac postulasse, ut sibi qui mendacio suo fidem facerent, testes praeberent. Paret etiam, testimonio suo criminationem confirmasse Pelagium, quem illa haud dubie Orosii verba respiciunt: Conabor exquirere, hi qui ita nos respondisse asserunt, qualiter ipsi interrogasse videantur, etc. Ait enim a nobis esse responsum (Infra, Append. parte 2) , etc.

Orosio satis non fuit, contra Joannis criminationem verbis reclamasse; sed insuper innocentiam suam stilo propugnare sibi necessarium duxit: gavisusque etiam est, oblatam sibi occasionem impietatis Pelagii in lucem proferendae; ratus non sine divina providentia factum, ut haereticorum procacitate malum jam aequo patientius toleratum detegere cogeretur, et simul non errorem modo impugnare, quod hactenus Aurelio Augustino, atque Hieronymo sufficere visum fuerat, sed ipsas quoque haereticorum personas (Ibid.) . Enimvero cernebat Pelagium ac Coelestium haeresis suae virus palam ubique spargere, necnon sacram sedem Ecclesiae Jerosolymitanae, in quam irrepserant, usque adeo tenere obsessam, ut potentiae suae terrore veros fideles, ne ad illam recurrerent, prohibere se posse confiderent: se ipsum vero, qui contra pugnaret, pelli ex Ecclesia, in cujus sinu aleretur fovereturque haereticus, qui instar Goliath, famulos Dei ad pugnam jam diu provocaret, ignavam eis timiditatem exprobrans. Scriptum itaque in apologiae formam vulgavit, quod sacerdotibus (hoc enim eos titulo, beatissimi sacerdotes, nunquam non compellat) inscripsit. Neque nos dubitaverimus, quin intelligendi sint Jerosolymitanae Ecclesiae presbyteri, in quibus et hi potissimum, qui colloquio interfuerant. Principio strictim totius colloquii ordinem narrat, ac Joannis accusationem diluit. Hinc occasione arrepta fusius sententiam suam explicandi, ac Pelagii, quem persaepe nominat, errorem impetendi, satis longam de impeccantia et de gratiae adjutorio disputationem instituit, eamque non parum consentaneam menti et scriptis Hieronymi, cum quo de hac re quin contulerit, nulli dubitamus. Fatetur quidem illic hominem divina gratia adjutum vitam agere posse ab omni prorsus peccato puram, verum id nec factum unquam, nec futurum aliquando, contendit; nec enim eum hominis statum esse, in hac scilicet, qua vivit, corruptione.

Augustinus de oborta illa inter Joannem et Orosium discordia non tacet; et adversus hunc atque alios quosdam illum antistitem in Diospolitana synodo expostulasse memoriae prodit (Infra, de Gestis Pelagii, n. 39) . Instante autem ipsa synodo Diospolitana, quonam tunc statu essent res Pelagianorum apud Palaestinam, non ex Apologetico solo Orosii, sed ex Hieronymi quoque adversus eosdem Dialogis oportet discere, in quibus videlicet is ad cunctas eorum quaestiunculas hoc ipso tempore respondebat ( Hieron. praefat. ad Dialogos adversus Pelagianos).

Dialogo igitur primo de hoc tractavit Hieronymus, quod a Pelagio scriptum audierat, Posse hominem sine peccato esse, si velit, et facilia Dei esse praecepta. Et id quidem Pelagius sic dictum volebat, ut subaudiretur, cum Dei gratia: sed Dei gratiam ad conditionis referebat beneficium, quia liberi arbitrii conditi sumus. Nec aliter ad singulas res quas gerimus, adesse Dei adjutorium consentiebat, nisi quod nobis haec semel dati liberi arbitrii gratia conservetur. Praeterea exstitisse aliquos reipsa sine peccato contendebat, ut Job, Zachariam et Elisabeth. Et e Scripturae locis, quibus praecipitur ut homo non peccet, sitque perfectus, argumentabatur hunc in modum: Aut possibilia Deus mandata dedit, aut impossibilia: si possibilia, in nostra est potestate ea facere si volumus; si impossibilia, nec in hoc rei sumus, si non facimus quod implere non possumus. Tandem statuebat, hominem in hoc etiam corpore existentem posse cunctas habere virtutes. His autem confutatis Hieronymus ad examen vocat sententias aliquot de Pelagii libro, quem ille Capitulorum inscripserat: quarum et nonnullae similiter in Orosii Apologia perstrictae sunt, et pleraeque Diospolitanis postea judicibus oblatae.

In secundo dialogo, qui Pelagianorum personam agit, objectat, invidiam referri ad Deum, si tales homines condidit, ut oblivione, et ignorantia, et peccato carere non possint: neque dari posse testimonium Novi Testamenti, ubi error, et ignorantia, et impossibilitas mandati 0039 teneatur in crimine. Nam quod afferri soleret ex Apostolo, «Video aliam legem in membris meis» (Rom. VII. 23) , etc., ac similia, eum non ex sua persona haec dicere, sed eo persona generis humani, quae vitiis subjacet ob carnis fragilitatem, ex persona peccatoris. Illa quoque Danielis verba, «Peccavimus, inique egimus» (Dan. III, 29) , etc., sic accipienda, ut et Daniel, et omnes Prophetae, non pro se, qui sancti erant, sed ex persona populi sint locuti.

In tertio dialogo contendit rursum Pelagianista, et naturam accusari, et culpam referri ad Deum, et liberum arbitrium tolli, nisi fateamur, hominem Baptismo Christi semel justificatum posse in sempiternum justitiam custodire, ac per hoc omne vitare peccatum. Joviniani jam damnatum errorem hic suscitari, queritur Hieronymus: qui etiam praefatione admonuit, illud esse Origenis dogma: Impossibile esse, humanam a principio usque ad mortem non peccare naturam; et rursum esse possibile, cum se aliquis ad meliora converterit, ad tantam fortitudinem pervenire, ut ultra peccare non possit. Denique capitula duo ex scriptis Pelagii ad viduam, pharisaicae superbiae tumorem referentia, perstringuntur. Atque hinc sensim sermo delabitur ad quaestionem de originali peccato: sed eam ab Augustino egregie tractatam recordatur Hieronymus, ac dialogum claudit in haec verba: Scripsit dudum vir sanctus et eloquens episcopus Augustinus ad Marcellinum, qui postea sub invidia tyrannidis Heraclianae ab haereticis innocens caesus est, duos libros de infantibus baptizandis contra haeresim vestram, etc. Unde supersedendum huic labori censeo, ne dicatur mihi illud Horatii, In silvam ne ligna feras. Aut enim eadem dicemus ex superfluo; aut si nova voluerimus dicere, a clarissimo ingenio occupata sunt meliora (Infra, Append. parte 2) .

Adversarios hic nominatim appellare noluit, ut ea ratione omnibus probaret, se non odisse homines, sed errores; neque aliquorum infamiam quaerere, sed errantium dolere vicem ( Hieron. praefat. ad Dialogos adversus Pelagianos). Itaque Pelagii nomen a praefatione operis, ubi nunc in excusis legitur, omnino removendum; cum illud nec eo loci habuerit unquam vetus codex noster Corbeiensis. Opus Diospolitanam synodum, cujus in eo nulla fit mentio, exiguo tempore praecessit: quandoquidem apud conventum Jerosolymis in fine julii anni quadringentesimi decimi quinti habitum, Orosius Hieronymum eidem conscribendo operi per id temporis incumbere testabatur.

X. Pelagius ab Herote et Lazaro accusatus perducitur ad Diospolitanae synodi judicium: illo judicio damnatur Pelagiana haeresis, haeresiarcha ipse Pelagius absolvitur.

Joannis Jerosolymitani adversus Orosium criminatio, sicut et ipsius Orosii Apologia, qua is episcopum illum verbis tractabat asperioribus, necnon societatem cum Pelagio, nisi resipisceret, habere se nolle renuntiabat ( Orosius, in fine Apologetici), nequaquam poterant eas turbas non excitare, quibus quidquid pactum decretumque in conventu Jerosolymitano fuerat, de silentio videlicet atque induciis utrinque servandis, quoad Romanus pontifex causam dijudicasset, convelleretur. Nihil igitur mirum, si Pelagium haeresis nomine apud Palaestinos antistites haud ita multo post denuntiatum reperiamus. Ejus accusatores fuerunt Heros et Lazarus, Galli episcopi, hic Aquensis, Arelatensis ille, sed suis tunc sedibus pariter pulsi. Hos Zosimus papa, quo tempore Pelagii ac Coelestii contra eosdem calumniis fallendum sese praebebat, durissime prorsus habuit. At Prosper in Chronico ad annum quadringentesimum duodecimum Herotem virum sanctum appellat, B. Martini discipulum, qui, ait, cum Arelatensi oppido episcopus praesideret, a populo ipsius civitatis, insons, et nullis insimulationibus obnoxius, pulsus est. Ex ipso autem socium ejus Lazarum, cujus remansit obscurior memoria, discere nos oportere dicit Baronius: quia quos calumnia par involvit, eosdem decorasse aequalem virtutem putandum sit; cum nonnisi bonos consueverint odisse mali, et haeretici vexasse Catholicos ( Baronius, ad annum 417). Eosdem sane Augustinus sanctos fratres et coepiscopos, ac rursum alio loco bonos fratres vocat. Et fatetur quidem aliquam de illis apud Diospolitanum concilium habitam a Joanne Jerosolymitano quaerimoniam: sed illam ad eorum praejudicium nihil valere, neque ullius momenti visam esse patribus concilii, defendit (Infra, de Gestis Pelagii, nn. 2, 53, 39) . Iidem a praesulibus concilii Carthaginensis sancti fratres et consacerdotes nominantur (Epist. 175, n. 1, inter Augustinianas) .

Quid porro in causa fuerit, cur illi duo Galli episcopi anno quadringentesimo decimo quinto versarentur in Palaestina, curve tam acriter in Pelagium insurgerent, ignoramus: nisi quod scribit Augustinus, eos perversa doctrina, quam ejus in disputationibus deprehenderant, offensos fuisse (Infra, de Gestis Pelagii, n. 53) . Errores illi in libellum retulerunt, ex Pelagii et Coelestii libris collectos, sed redactos tamen, ut fatebantur, in compendium, eo quod locos integros excerpere sibi non licuisset (Ibid., n. 29) . His adjecere tum eos articulos, quorum causa damnatus a concilio Carthaginensi fuerat Coelestius, tum etiam illos quos Hilarius e Sicilia ad Augustinum miserat. Scriptum idiomate latino (Ibid., n. 2) huncce libellum obtulere Eulogio (Ibid., n. 9) , quem antistitem aliis tredecim Diospolitanae synodi episcopis, ipsimet etiam Joanni Jerosolymitano semper praeponit Augustinus. Atque inde est, quod episcopus Caesareae ac totius provinciae Palaestinae metropolitanus fuisse merito censeatur. Res ad concilium Palaestinum, quo id nomine Augustinus vocitat, delata est: quin vero idem concilium fuerit, quod apud Diospolim urbem Palaestinae, in Scripturis Lyddae vocabulo cognitam (Act. IX, 32) , habitum esse scribit Hieronymus (Epist. 202, n. 2, inter Augustinianas) , nemo ambigit. Docet revelationis reliquiarum Stephani martyris historia, quo tempore illae retectae sunt, nimirum circiter diem vigesimam decembris anni quadringentesimi decimi quinti, Joannem ejus rei nuntium Lyddae seu Diospoli, ubi concilio intererat, accepisse (Lucianus, 0041 Epist. de Revelatione corporis Stephani martyris, in Appendice tomi 7) . Idem enim decima octava die nondum ad concilium profectus adhuc erat Jerosolymis, quo memorata beati Protomartyris ossa die vigesima quinta vel vigesima sexta (nam variant codicum lectiones) transtulit. Quapropter commodius quam vigesima vel circiter assignari concilium non potest.

Huic autem praesentes fuere episcopi quatuordecim, videlicet Eulogius, Joannes, Ammonianus, Porphyrius, Eutonius, Porphyrius alius, Fidus, Zoninus, Zoboennus, Nymphidius, Chromatius, Jovinus, Eleutherius, et Clematius (Infra, contra Julianum, lib. 1, nn. 19, 32) . Quin Eulogius ac Joannes, alter Caesareae, alter Jerosolymis, sederint, non dubitatur. Autumant similiter e Porphyriis duobus alterutrum celebrem illum Gazae antistitem esse, qui anno tantum quadringentesimo vigesimo diem obiit. In historia praedictae translationis legere est, Joannem ad eam peragendam assumpsisse secum alios duos episcopos, Eutonium seu Hestonium Sebastensem, et Eleutherium Jerichontinum. Ephesinae synodo adfuit Fidus, episcopus Joppensis. Jovinum autem illum credere forsan liceat, quem Palladius ante annum quadringentesimum vigesimum ad Ascalonis episcopatum cooptatum fuisse tradit. Nec etiam alius forte Zoboennus fuit ab illo hujus nominis, qui dicitur apud Sozomenum Eleutheropolis antistes, quique Turboni, a quo circiter annum trecentesimum octogesimum sextum sedes istius loci tenebatur, potuit succedere.

Pelagius praesentem se concilio stitit: Heros autem ac Lazarus eo venire, propter gravem alterius aegritudinem, non potuerunt (Infra, de Gestis Pelagii, n. 2) . Aberat similiter Orosius: nec omnino quisquam aderat, qui partes actoris obiret in Pelagium, ut et pravum ejus sensum aperiret, et eum ad explicandam mentem adigeret, ac demum si quid esset in ejus doctrina ambiguitatis, distingueret. Id sane mirum videatur, nec sine occulta quadam conspiratione factum, quam tametsi Augustinus ignorare non potuerit, tamen memoriae tradendam non putavit. Vidimus certe quam infensum se adversariis Pelagii declaraverit Jerosolymae civitatis episcopus: quod quidem et eventus funestos, uti videbimus, peperit, et in ipsa quoque synodo jam erupit. Joannes enim ab episcopis rogatus, ea quae praesente se in conventu Jerosolymitano gesta fuerant exponeret; orationem, quae ex parte ab Augustino refertur, habuit, qua non modo Christi gratiam admitti a Pelagio contendebat, verum etiam in Herotem et Lazarum, in Orosium, et in quosdam alios invehebatur (Ibid., n. 37) .

Pelagius vero Joannis praesidio et favore non contentus, ut existimationem suam apud judices amplificaret, complures sanctissimos viros sibi junctos amicitia jactitavit, multasque antistitum, a quibus eximie praedicabatur, protulit epistolas. Harum nonnullas curavit in synodo recitari, in quibus et Augustini una fuit (Ibid., n. 51) .

Atqui tandem aliquando necesse fuit legi libellum, in quo Heros et Lazarus sententias Pelagii perscripserant. Interpretis opera utebantur judices latinae dictionis ignari; at Pelagius ad sibi objecta responsiones eloquio graeco reddebat (Ibid., nn. 3, 2) . In his quae de libello recitata sunt, et objecta Pelagio, illud est primum, quod in libro suo quodam scribit (Lib. Capitulorum. Vide Append. parte 2) , Non posse esse sine peccato, nisi qui legis scientiam habuerit (Infra, de Gestis Pelagii, n. 4) . Quo recitato Synodus dixit: Tu hoc edidisti, Pelagi? At ille respondit: Ego quidem dixi, sed non sicut illi intelligunt: non dixi non posse peccare qui scientiam legis habuerit; sed adjuvari per legis scientiam ad non peccandum, sicut scriptum est, «Legem in adjutorium dedit illis. » Hoc audito Synodus dixit: Non sunt aliena ab Ecclesia, quae dicta sunt a Pelagio.

Adjecit episcopalis Synodus, et ait: Legatur et aliud capitulum. Et lectum est in eodem libro suo posuisse Pelagium, Omnes voluntate propria regi. Quo lecto Pelagius respondit: Et hoc dixi propter liberum arbitrium, cui Deus adjutor est eligenti bona; homo vero peccans, ipse in culpa est, quasi liberi arbitrii. Quo audito episcopi dixerunt: Neque hoc alienum est ab ecclesiastica doctrina (Ibid., n. 5) .

Item recitatum est, quod in libro suo Pelagius posuit, In die judicii iniquis et peccatoribus non esse parcendum, sed aeternis eos ignibus exurendos. Respondit Pelagius: Hoc secundum Evangelium dixi, ubi dicitur de peccatoribus, «Illi ibunt in supplicium aeternum; justi autem in vitam aeternam:» et si quis aliter credit, Origenista est. Synodus dixit: Alienum non est ab Ecclesia (Ibid., nn. 9, 10) .

Objectum est et illud Pelagio, tanquam in suo libro scripserit, Malum nec in cogitationem venire. Respondit: Hoc non ita posuimus; sed diximus, debere studere christianum, ne male cogitet. Episcopi approbarunt (Ibid., n. 12) .

Recitatum est et aliud, quod in suo libello scripsit, Regnum coelorum etiam in Veteri Testamento promissum. Ad quod Pelagius: Hoc et per Scripturas probari possibile est; haeretici autem in injuriam Veteris Testamenti hoc negant. Ego vero Scripturarum auctoritatem secutus dixi, quoniam in propheta Daniele scriptum est: «Et accipient sancti regnum Altissimi. » Qua ejus accepta responsione, Synodus dixit: Neque hoc alienum est a fide ecclesiastica (Ibid., n. 13) .

Post haec objectum est, quod Pelagius in eodem libro scripserit suo, Posse hominem si velit, esse sine peccato: et quod scribens ad viduam adulatorie dixerit, Inveniat apud te pietas, quae nusquam invenit, locum: inveniat ubique peregrina in te sedem justitia: veritas quam jam nemo cognoscit, domestica tibi et amica fiat; et lex Dei quae ab omnibus prope hominibus contemnitur, a te sola honoretur. Et iterum ad ipsam: O te felicem et beatam, si justitia, quae in coelo tantum esse credenda est, apud te solam inveniatur in terris! Et in alio ad ipsam libro, post orationem Domini et Salvatoris nostri, docens quemadmodum debeant sancti orare, ait: 0043 Ille ad Deum digne elevat manus, ille orationem bona conscientia effundit, qui potest dicere, Tu nosti, Domine, quam sanctae et innocentes et mundae sint ab omni molestia et iniquitate et rapina, quas ad te extendo manus; quemadmodum justa et munda labia, et ab omni mendacio libera, quibus offero tibi deprecationem, ut mihi miserearis. Ad hoc Pelagius respondens ait: Posse quidem hominem sine peccato esse et Dei mandata custodire, si velit, diximus, hanc enim possibilitatem Deus illi dedit: non autem diximus, quod inveniatur aliquis ab infantia usque ad senectam qui nunquam peccaverit; sed quoniam a peccatis conversus, proprio labore et Dei gratia possit esse sine peccato; nec per hoc tamen in posterum inconversibilis. Reliqua vero quae subjecerunt, neque in libris nostris sunt, neque talia unquam diximus. His auditis Synodus dixit: Quoniam negas te talia scripsisse, anathematizas illos qui sic tenent? Pelagius respondit: Anathematizo quasi stultos, non quasi haereticos; siquidem non est dogma. Deinde judicaverunt episcopi dicentes: Nunc quoniam propria voce anathematizavit Pelagius incertum stultiloquium, recte respondens, hominem cum adjutorio Dei et gratia posse esse sine peccato, respondeat et ad alia capitula (Infra, de Gestis Pelagii, n. 16) .

Tum objecta sunt Pelagio, quae in doctrina Coelestii discipuli ejus referuntur inventa. Adam mortalem factum, qui sive peccaret, sive non peccaret, moriturus esset. Quoniam peccatum Adae ipsum solum laeserit et non genus humanum. Quoniam Lex sic mittit ad regnum, quemadmodum Evangelium. Quoniam ante adventum Christi fuerunt homines sine peccato. Quoniam infantes nuper nati in illo statu sunt, in quo Adam fuit ante praevaricationem. Quoniam neque per mortem vel praevaricationem Adae omne genus hominum moriatur, neque per resurrectionem Christi omne genus hominum resurgat. Haec ita objecta sunt, ut etiam apud Carthaginem ab Aurelio et ab aliis cum ipso episcopis dicerentur audita atque damnata. Deinde objecta et alia quaedam capitula, commemoratione nominis Augustini interposita, quae ipsi de Sicilia missa fuerant, cum ibi fratres catholici hujusmodi quaestionibus turbarentur, quibus per librum ad Hilarium scriptum idem ipse responderat. Ista sunt autem: Posse hominem sine peccato, si velit, esse. Infantes, etsi non baptizentur, habere vitam aeternam. Divites baptizatos, nisi omnibus abrenuntient, si quid boni visi fuerint facere, non reputari illis, neque regnum Dei posse eos habere. Ad haec sibi objecta Pelagius ita respondit: De posse quidem hominem sine peccato esse, dictum est superius: de eo autem quod fuerint ante adventum Domini homines sine peccato, dicimus et nos, quoniam ante adventum Christi vixerunt quidam sancte et juste, secundum Scripturarum sanctarum traditionem. Reliqua vero et secundum ipsorum testimonium a me dicta non sunt, pro quibus ego satisfacere non debeo: sed tamen ad satisfactionem sanctae Synodi, anathematizo illos qui sic tenent, aut aliquando tenuerunt. Post hanc ejus responsionem Synodus dixit: Ad haec praedicta capitula sufficienter et recte satisfecit praesens Pelagius, anathematizans ea quae non erant ejus (Ibid., nn. 23, 24) .

Objectum est Pelagio, quod diceret, Ecclesiam hic esse sine macula et ruga. Ad hoc respondit: Dictum est a nobis, sed ita quoniam lavacro ab omni macula et ruga purgatur Ecclesia, quam velit ita Dominus permanere. Ad quod Synodus dixit: Hoc et nobis placet (Ibid., nn. 27, 28) .

Deinde objecta sunt de libro Coelestii, quid in unoquoque capitulo contineatur, magis secundum sensum, quam secundum verba: quae quidem ille latius exsequitur; sed tunc subjicere omnia, qui libellum adversus Pelagium dederunt, se non potuisse dixerunt. Ergo in primo capitulo libri Coelestii hoc scriptum esse posuerunt: Quoniam plus facimus, quam in Lege et Evangelio jussum est. Ad quod Pelagius respondit: Hoc quasi nostrum posuerunt; dictum est vero a nobis secundum Apostolum de virginitate, de qua Paulus dicit, «Praeceptum Domini non habeo. » Synodus dixit: Hoc et Ecclesia recipit (Ibid., n. 29) .

Hinc objiciuntur Pelagio alia Coelestii capitula capitalia. In tertio capitulo scripsisse Coelestium, Gratiam Dei et adjutorium non ad singulos actus dari, sed in libero arbitrio esse, vel in lege ac doctrina. Et iterum, Dei gratiam secundum merita nostra dari; quia si peccatoribus illam det, videtur esse iniquus: et his verbis intulisse, Propterea et ipsa gratia in mea voluntate posita est, sive dignus fuerim, sive indignus. Si enim per gratiam omnia facimus; quando vincimur a peccato, non nos vincimur, sed Dei gratia, quae voluit nos adjuvare omni modo, et non potuit. Et iterum ait: Si gratia Dei est, quando vincimus peccata; ergo ipsa est in culpa, quando a peccato vincimur, quia omnino custodire nos aut non potuit, aut noluit. Ad ista Pelagius respondit: Haec utrum Coelestii sint, ipsi viderint qui dicunt ea Coelestii esse; ego vero nunquam sic tenui, sed anathematizo qui sic tenet. Synodus dixit: Recipit te sancta Synodus ita verba reproba condemnantem (Ibid., n. 30) .

Cum de quinto capitulo libri Coelestii Pelagio fuisset objectum quod Affirment unumquemque hominem omnes virtutes posse habere et gratias; et auferant diversitatem gratiarum, quam Apostolus docet: Pelagius respondit, Dictum est a nobis, sed maligne et imperite reprehenderunt: non enim auferimus gratiarum diversitatem; sed dicimus donare Deum ei, qui fuerit dignus accipere, omnes gratias, sicut Paulo apostolo donavit. Ad hoc Synodus dixit: Consequenter et ecclesiastico sensu et ipse sensisti de dono gratiarum, quae in sancto Apostolo continentur (Ibid., n. 32) .

In sexto capitulo Coelestii libri positum objectum est, Filios Dei non posse vocari, nisi omni modo absque peccato fuerint effecti. Unde secundum ipsum dictum est, neque apostolum Paulum esse filium Dei, qui dixit, Non quod jam acceperim, aut quod jam perfectus sim. In septimo capitulo, Oblivionem et ignorantiam non subjacere peccato, quoniam non secundum voluntatem eveniunt, sed secundum necessitatem. In decimo capitulo, Non esse liberum arbitrium, si 0045 Dei indigeat auxilio; quoniam in propria voluntate habet unusquisque aut facere aliquid, aut non facere. In duodecimo capitulo, Victoriam nostram non ex Dei esse adjutorio, sed ex libero arbitrio. Quod inferre dictus est his verbis: Nostra est victoria, quoniam propria voluntate arma suscepimus; sicut e contrario nostrum est, quando vincimur, quoniam armari propria voluntate contempsimus. Et de apostolo Petro posuit testimonium, divinae nos esse consortes naturae. Et syllogismum facere dicitur, Quoniam si anima non potest esse sine peccato, ergo et Deus subjacet peccato, cujus pars, hoc est, anima, peccato obnoxia est. In tertio decimo capitulo dicit: Quoniam poenitentibus venia non datur secundum gratiam et misericordiam Dei, sed secundum merita et laborem eorum, qui per poenitentiam digni fuerint misericordia. His recitatis Synodus dixit: Quid ad haec quae lecta sunt capitula dicit praesens Pelagius monachus? Hoc enim reprobat sancta Synodus, et sancta Dei catholica Ecclesia. Pelagius respondit: Iterum dico, quia haec et secundum ipsorum testimonium non sunt mea; pro quibus, ut dixi, satisfactionem non debeo: quae vero mea esse confessus sum, haec recta esse affirmo: quae autem dixi non esse mea, secundum judicium sanctae Ecclesiae reprobo, anathema dicens omni contravenienti et contradicenti sanctae catholicae Ecclesiae doctrinis. Ego enim in unius substantiae Trinitatem credo, et omnia secundum doctrinam sanctae catholicae Ecclesiae: si quis vero aliena ab hac sapit, anathema sit (Infra, de Gestis Pelagii, nn. 42, 43) . Synodus dixit: Nunc quoniam satisfactum est nobis prosecutionibus praesentis Pelagii monachi, qui quidem piis doctrinis consentit, contraria vero Ecclesiae fidei reprobat et anathematizat, communionis ecclesiasticae eum esse et catholicae confitemur (Ibid., n. 44) .

Atque hoc pacto terminatus est ille conventus, quem Hieronymus miserabilem synodum Diospolitanam vocat (Epist. 202, n. 2, inter Augustinianas) , in ea procul dubio nihil aliud considerans, nisi offensionem bene multorum ex imperitioribus, qui rem ipsam penitus cum penetrare non valerent, hoc unum erant observaturi, eum scilicet qui haereseos postulatus fuerat, ab orientalibus episcopis pro catholico admissum. Et reipsa non sibi defuit Pelagius, quin inde partibus suis commodum atque auctoritatem accerseret, opiniones suas episcopis quatuordecim approbatas praedicaret, demum adversarios suos jactitaret pudore suffusos (Infra, de Gestis Pelagii, n. 54) . Attamen id non prohibuit quominus de hoc concilio nunquam non in meliorem partem Augustinus judicaverit. Patres synodi pios appellat judices et catholicos; qui nunquam Pelagium, nisi damnasset errores suos, insontem declarassent (Ibid., n. 4; contra Julianum, lib. 1, n. 19) . Quocirca ipso quidem quantum ad conspectum hominum attinet, velut absoluto haeresiarcha, omnia tamen illa dogmata quibus haeresis proserpebat, damnata palam fuisse asserit (Infra, de Gestis Pelagii, n. 58; contra Julianum, lib. 2, n. 34) . Hinc quatuordecim illos antistites contra Julianum doctrinae catholicae testes citat (Infra, contra Julianum, lib. 1, n. 19) . Addit praeterea, Pelagianam haeresim tunc Pelagii lingua, tanquam prostrati gladio detruncatam omnino cecidisse (Contra eumdem, lib. 3, n. 4) , quando eam ipse suae damnationis timore damnavit: et illum absolutionem suam fallendo furatum esse (Infra, de Peccato originali, n. 15) ; aut verius, nequaquam absolutum Pelagium, sed id quod ore tenere se professus est (Ibid., n. 17; et in tomo 5, fragmento 1, n. 5) . Innocentius papa illius concilii judicium neque culpare, neque rursum approbare se posse, declaravit (Infra, Append. parte 2) . Prosper vero de eo non aliter atque Augustinus loquitur: idem tamen agnoscit exhibitam Pelagio indulgentiam, quae justos limites nonnihil excedere videretur (Ibid.) .