▾
Thomas Aquinas, De Veritate
⎗←→⎘
▾
Quinto decimo quaeritur utrum deus sciat mala.
Et videtur quod non.
Omnis enim scientia vel est causa sciti, vel causata ab eo, vel saltem ab una causa procedens. Sed scientia dei non est causa malorum, nec mala sunt causa eius, nec aliquid aliud est causa utriusque; ergo scientia dei non est de malis.
Praeterea, sicut dicitur in II metaphys., unumquodque sicut se habet ad esse, ita se habet ad verum. Sed malum non est aliquod ens, ut dionysius et Augustinus dicunt; ergo malum non est verum. Sed nihil scitur nisi verum.
Ergo malum non potest sciri a deo.
Praeterea, Commentator dicit in III de anima, quod intellectus qui semper est in actu, non cognoscit privationem omnino. Sed intellectus dei maxime semper est in actu. Ergo nullam privationem cognoscit.
Sed malum est privatio boni, ut Augustinus dicit. Ergo deus non cognoscit malum.
Praeterea, quidquid cognoscitur, cognoscitur vel per simile, vel per contrarium. Sed essentiae dei, per quam deus omnia cognoscit, malum non est simile: neque etiam est ei contrarium, quia ei nocere non potest: malum autem dicitur quia nocet. Ergo deus non cognoscit mala.
Praeterea, illud quod non est addiscibile, non est scibile. Sed, sicut dicit Augustinus in libro de libero arbitrio, malum non est addiscibile: per disciplinam enim non nisi bona discuntur. Ergo malum non est scibile; ergo non est cognitum a deo.
Praeterea, qui scit grammaticam, grammaticus est. Ergo qui scit malum, malus est.
Sed deus non est malus; ergo nescit mala.
Sed contra. Nullus potest ulcisci quae ignorat. Sed deus est ultor malorum. Ergo cognoscit mala.
Praeterea, nullum bonum deest deo. Sed scientia malorum bona est, quia per eam mala vitantur. Ergo deus habet scientiam de malis.
Responsio. Dicendum, quod secundum philosophum in IV metaphysicorum, qui non intelligit aliquid unum, nihil intelligit. Per hoc autem aliquid est unum, quod est in se indivisum, et ab aliis distinctum; unde oportet quod quicumque cognoscit aliquid quod sciat distinctionem eius ab aliis.
Prima autem ratio distinctionis est in affirmatione et negatione: et ideo oportet quod quicumque scit affirmationem, cognoscat negationem; et quia privatio nihil aliud est quam negatio subiectum habens, ut dicitur in IV metaphysicor., et alterum contrariorum semper est privatio, ut dicitur in eodem, et in I physic., inde est quod ex hoc ipso quod cognoscitur aliquid, cognoscitur eius privatio et eius contrarium.
Unde, cum deus habeat propriam cognitionem de omnibus suis effectibus, unumquodque prout est in sua natura distinctum, cognoscens; oportet quod omnes negationes et privationes oppositas cognoscat, et omnes contrarietates in rebus repertas; unde, cum malum sit privatio boni, oportet quod ex hoc ipso quod scit quodlibet bonum et mensuram cuiuscumque, quod cognoscat quodlibet malum.
Ad primum ergo dicendum, quod propositio illa habet veritatem de scientia quae habetur de re per suam similitudinem. Malum autem non cognoscitur a deo per suam similitudinem, sed per similitudinem sui oppositi; unde non sequitur quod deus sit causa malorum, quia cognoscit mala; sed sequitur quod sit causa boni, cui opponitur malum.
Ad secundum dicendum, quod non ens, ex hoc ipso quod opponitur enti, dicitur quodammodo ens, ut patet in IV metaphys.; unde et ex hoc ipso quod bono opponitur malum, habet rationem cognoscibilis et veri.
Ad tertium dicendum, quod opinio Commentatoris fuit, quod deus cognoscens essentiam suam non determinate cognosceret singulos effectus, prout sunt in propria natura distincti; sed solummodo cognosceret naturam essendi, quae in omnibus invenitur. Malum autem non opponitur universali enti, sed enti particulari; unde ex hoc sequitur quod malum non cognosceret.
Sed haec positio falsa est, ut ex praedictis patet; unde et hoc quod sequitur, scilicet quod privationem et mala non cognoscat.
Secundum enim intentionem Commentatoris, privatio non cognoscitur ab intellectu nisi per absentiam formae ab intellectu, quae non potest esse in intellectu qui semper est in actu. Sed hoc non est necessarium, quia ex hoc ipso quod cognoscitur res, cognoscitur privatio rei; unde utrumque cognoscitur per praesentiam formae in intellectu.
Ad quartum dicendum, quod oppositio unius ad aliud potest accipi dupliciter: uno modo in generali, sicut dicimus malum opponi bono; et hoc modo malum opponitur deo: alio modo in speciali, prout dicimus hoc album opponi huic nigro; et sic non est oppositio mali nisi ad illud bonum quod potest per malum privari, et cui potest esse nocivum; et sic malum non opponitur deo.
Unde Augustinus dicit in libro XII de civitate dei, quod vitium opponitur deo tamquam malum bono; sed naturae, quam vitiat, non solum opponitur ut malum bono, sed etiam ut nocivum.
Ad quintum dicendum, quod malum in quantum est scitum, est bonum, quia scire malum, bonum est; et sic verum est quod omne addiscibile est bonum; non autem quod sit secundum se bonum, sed solum in quantum est scitum.
Ad sextum dicendum, quod grammatica scitur in habendo grammaticam, non autem malum; et ideo non est simile.