▾
Thomas Aquinas, De Veritate
⎗←→⎘
▾
Septimo quaeritur utrum christus aliis mereri potuerit.
Et videtur quod non.
Christus enim non meruit nisi secundum quod homo. Sed alii homines non possunt aliis mereri ex condigno. Ergo nec christus.
Praeterea, sicut meritum consistit in actu virtutis, ita et laus. Sed nullus laudatur ex opere alterius. Sed solum ex proprio. Ergo nec alicui imputatur ad meritum opus alienum; et ita opera christi non sunt aliis meritoria.
Praeterea, christus caput est ecclesiae, in quantum in ecclesia primatum tenet, ut patet Ephes. I, 22. Sed alii praelati primatum in ecclesia habentes non possunt subditis mereri. Ergo nec christus potuit.
Praeterea, meritum christi aequaliter se habet ad omnes homines quantum est de se.
Si igitur alicui christus meruit salutem, omnibus meruit. Sed meritum christi frustrari non potest. Ergo omnes salutem consequuntur; quod patet esse falsum.
Praeterea, sicut christus est caput hominum, ita et Angelorum. Angelis vero non meruit.
Ergo nec hominibus.
Praeterea, si christus aliis mereri potuit, quilibet suus actus nobis meritorius fuit. Sed non nisi salutis. Ergo eius passio non erat necessaria ad nostram salutem.
Praeterea, quod per unum fieri potest, superfluum est si per duo fiat. Sed gratia quae datur homini, sufficiens est ad hoc quod homo pro se mereatur vitam aeternam.
Ergo superfluum esset, si christus eam nobis meruisset.
Praeterea, aut christus sufficienter meruit nobis, aut insufficienter. Si sufficienter, meritum nostrum non requiritur ad salutem; si insufficienter, insufficientis gratiae fuit; quorum utrumque est inconveniens. Ergo christus nobis non meruit.
Praeterea, sicut membris christi aliquid ad gloriam deerat ante passionem ipsius, ita et nunc. Sed nunc nobis non meretur. Ergo nec tunc merebatur.
Praeterea, si christus nobis meruisset, eius merito nostra conditio immutata fuisset.
Sed eadem videtur esse hominis conditio post christum sicut ante erat: quia sicut ante diabolus tentare poterat sed non cogere, ita et modo: sicut etiam peccatoribus poena debebatur, ita et modo: sicut in iustis opera meritoria requirebantur, ita et modo. Ergo christus nobis non meruit.
Praeterea, in Psal. Lxi, 13, dicitur: tu reddes unicuique iuxta opera sua. Hoc autem non esset, si merita christi nobis imputarentur.
Ergo christus nobis non meruit.
Praeterea, praemium mensuratur secundum radicem meriti. Si ergo christus nobis meruit, unicuique nostrum praemium gloriae reddetur secundum quantitatem gratiae christi: quod patet esse falsum.
Praeterea, id quod pro meritis datur, potius redditur quam gratis detur. Si ergo christus nobis iustificationem meruit, videtur quod non gratis iustificemur a deo; et sic gratia non erit gratia. Ergo christus nihil nobis meruit.
Sed contra. Christus pro nobis satisfecit: I Io. II, 2. Ipse est propitiatio pro peccatis nostris. Sed satisfactio sine merito esse non potest. Ergo christus nobis meruit.
Praeterea, caput in corpore naturali non solum sibi, sed membris operatur omnibus.
Sed christus est caput corporis sui, scilicet ecclesiae. Ergo eius operatio membris meritoria fuit.
Praeterea, christus et ecclesia sunt quasi una persona. Sed ratione unitatis praedictae ex persona ecclesiae loquitur, ut patet in Glossa super psalm. XXI, deus, deus meus, respice etc..
Ergo similiter ratione unitatis praedictae christus quasi ex persona aliorum mereri potuit.
Respondeo. Dicendum, quod opus humanum gratia informatum ad vitam aeternam consequendam dupliciter valet, secundum quod duo sunt quibus homo deficit a gloriae consecutione.
Quorum primum est indignitas personae; sicut patet in eo qui non habet caritatem, qui non est idoneus nec dignus quod habeat vitam aeternam: et secundum hoc, opus humanum valet ad vitam aeternam consequendam, in quantum per ipsum quaedam dignitas et idoneitas in homine consequitur ad consecutionem gloriae. Sicut enim actus peccati redit in quamdam animae deformitatem, ita et actus meritorius in quemdam animae decorem et dignitatem; et ex hoc dicitur meritum condignum.
Aliud per quod deficit homo a consecutione gloriae, est aliquod impedimentum superveniens, ut homo qui alias est dignus, gloriam non consequatur; et hoc est reatus alicuius poenae temporalis. Et sic opus humanum ordinatur ad gloriam quasi per modum cuiusdam pretii, quo a reatu poena absolvitur; et ex hoc habet opus humanum rationem satisfactionis.
Quantum ergo ad utrumque horum, opus christi efficacius fuit operibus aliorum hominum.
Nam per opus alterius hominis non redditur idoneus ad gloriae perceptionem nisi ille qui operatur, eo quod unus homo in alium spiritualiter influere non potest: et ideo unus alii ex condigno mereri non potuit gratiam vel vitam aeternam.
Sed christus secundum suam humanitatem spiritualiter influere potuit in alios homines: unde et eius opus in aliis causare potuit idoneitatem ad consecutionem gloriae. Et ideo potuit aliis ex condigno mereri, secundum quod influere in alios poterat, in quantum erat humanitas eius divinitatis instrumentum, secundum Damascenum.
Similiter etiam quantum ad secundum maior efficacia consideratur in christo quam in aliis hominibus.
Nam licet unus homo possit pro altero satisfacere, dummodo ille sit in gratia constitutus; non tamen potest satisfacere pro tota natura: quia opus unius puri hominis non aequivalet bono totius naturae.
Sed opus christi, in quantum erat dei et hominis, habuit quamdam dignitatem, ut aequivaleret bono totius naturae: et ideo pro tota natura satisfacere potuit.
Ad primum ergo dicendum, quod christus, secundum quod homo, est aliis hominibus dignior; unde non oportet quod aliis conveniat quod christo homini convenit.
Ad secundum dicendum, quod actus virtutis habet rationem laudis per comparationem ad agentem, et ideo non potest unus propter actum alterius laudari; sed rationem meriti habet ex ordine ad finem, ad quem potest aliquis idoneus reddi ex influentia christi; et ideo christus nobis mereri potuit.
Ad tertium dicendum, quod christus primatum tenet in ecclesia per propriam virtutem; sed alii praelati, in quantum gerunt personam et vicem christi: unde christus pro fidelibus tamquam pro suis membris mereri potuit, non autem alii praelati.
Ad quartum dicendum, quod meritum christi quantum ad sufficientiam aequaliter se habet ad omnes, non autem quantum ad efficaciam: quod accidit partim ex libero arbitrio, partim ex divina electione, per quam quibusdam misericorditer effectus meritorum christi confertur, quibusdam vero iusto iudicio subtrahitur.
Ad quintum dicendum, quod sicut mereri est viatoris, ita non nisi pro viatore aliquis mereri potest: quia oportet ut ei pro quo quis meretur, aliquid desit eorum quae sub merito cadunt.
Angeli autem non sunt viatores quantum ad praemium essentiale; et ideo quantum ad hoc nihil eis meruit. Sunt autem aliquo modo viatores respectu praemii accidentalis, in quantum nobis ministrant, ad quod valet eis meritum christi: unde dicitur Ephes. I, 10, quod per eum restaurantur quae in caelis et quae in terra sunt.
Ad sextum dicendum, quod licet quilibet actus christi esset nobis meritorius, tamen ad satisfaciendum pro reatu naturae humanae quae erat morti ex divina sententia obligata, ut patet Gen. III, 19, oportuit quod loco omnium mortem sustineret.
Ad septimum dicendum, quod gratia quae alicui personaliter datur, sufficit quantum ad id quod ad personam ipsius pertinet, non tamen ad absolutionem reatus totius naturae; quod patet in antiquis patribus, qui gratiam habentes, propter reatum naturae ad gloriam pervenire non poterant, et ideo requirebatur meritum christi et satisfactio, ut reatus ille tolleretur.
Gratia etiam personalis nulli unquam post peccatum primi hominis data fuit, nisi per fidem mediatoris explicitam vel implicitam.
Ad octavum dicendum, quod meritum christi sufficienter operatur ut quaedam causa universalis salutis humanae; sed oportet hanc causam applicari singulis per sacramenta, et per fidem formatam, quae per dilectionem operatur. Et ideo requiritur aliquid aliud ad salutem nostram praeter meritum christi, cuius tamen meritum christi est causa.
Ad nonum dicendum, quod similitudo non tenet, quia mereri non convenit nisi viatoribus.
Christus autem ante passionem erat viator et comprehensor; nunc autem est tantum comprehensor. Et ideo tunc poterat mereri, licet nunc mereri non possit. Deficit etiam illa ratio quia nunc beatis, qui sunt membra christi mystica, nihil deest ad gloriam, qui delectantur non solum de visa divina essentia, sed etiam de christi humanitate glorificata.
Ad decimum dicendum, quod post passionem christi humana conditio est multum immutata; quia, iam expiato reatu naturae humanae, homines possunt libere ad patriam evolare; poenae etiam aeternae pro peccatis personalibus debitae per fidem passionis christi remittuntur, et diminuuntur temporales virtute clavium, in quibus christi passio operatur; Daemones etiam reprimuntur virtute passionis christi, ut non possint tam violenter tentare; fidelibus auxilia multa dantur ad resistendum tentationibus; gratia etiam per virtutem passionis christi datur in sacramentis ad merendum.
Ad undecimum dicendum, quod christus et membra eius sunt una persona mystica, unde opera capitis sunt aliquo modo membrorum.
Et sic, cum propter opera christi aliquid nobis a deo datur, non fit contra id quod dicitur in Ps. Lxi, 13: tu reddes unicuique iuxta opera sua. Et tamen ita merita christi nobis prosunt, ut in nobis per sacramenta gratiam causent, per quam ad opera meritoria incitamur.
Ad duodecimum dicendum, quod meritum christi comparatur ad praemium nostrum sicut causa prima et remota, unde ei non commensuratur, sed illi merito quod est causa proxima; quod consistit in actu proprio illius cui praemium redditur.
Ad decimumtertium dicendum, quod hoc ipsum gratis alicui nostrum a deo confertur quod efficaciam meriti christi consequatur; unde per hoc ratio gratiae non evacuatur.