▾
Thomas Aquinas, De Veritate
⎗←→⎘
▾
Quarto quaeritur utrum malum habeat ideam in deo.
Et videtur quod sic.
Deus enim habet scientiam simplicis notitiae de malis. Sed idea aliquo modo respondet scientiae simplicis notitiae, secundum quod large sumitur pro similitudine vel ratione.
Ergo malum habet ideam in deo.
Praeterea, malum nihil prohibet esse in bono quod non est ei oppositum. Sed similitudo mali non opponitur bono, sicut nec similitudo nigri albo, quia species contrariorum in anima non sunt contrariae. Ergo nihil prohibet, in deo, quamvis sit summum bonum, ponere ideam vel similitudinem mali.
Praeterea, ubicumque est aliqua communitas, ibi est aliqua similitudo. Sed ex hoc ipso quod aliquid est privatio entis, suscipit entis praedicationem; unde dicitur in IV metaphysicorum, quod negationes et privationes dicuntur entia. Ergo ex hoc ipso quod malum est privatio boni, habet aliquam similitudinem in deo, qui est summum bonum.
Praeterea, omne illud quod per seipsum cognoscitur, habet ideam in deo. Sed falsum per seipsum cognoscitur, sicut et verum; sicut enim prima principia sunt per se nota in sua veritate, ita eorum opposita sunt per se nota in sua falsitate. Ergo falsum habet ideam in deo. Falsum autem est quoddam malum, sicut et verum est intellectus bonum, ut dicitur in VI ethicorum. Ergo malum habet ideam in deo.
Praeterea, quidquid habet naturam aliquam, habet ideam in deo. Sed vitium, cum sit virtuti contrarium, ponit aliquam naturam in genere qualitatis. Ergo habet ideam in deo. Sed ex hoc ipso quod est vitium, est malum. Ergo malum habet ideam in deo.
Praeterea, si malum non habet ideam, non est hoc nisi quia malum non est ens.
Sed formae cognitivae possunt esse de non entibus; nihil enim prohibet imaginari montes aureos, aut chimaeram. Ergo nihil etiam prohibet mali ideam esse in deo.
Praeterea, inter res signatas non habere signum est esse signatum, ut patet in ovibus quae signantur. Sed idea est quoddam signum ideati. Ergo ex hoc ipso quod, rebus bonis habentibus ideam in deo, malum non habet, debet dici ipsum esse ideatum vel formatum.
Praeterea, quidquid est a deo, habet ideam in eo. Sed malum est a deo, poenae scilicet. Ergo habet ideam in ipso.
Sed contra. Omne ideatum habet esse terminatum per ideam. Sed malum non habet esse terminatum, cum non habeat esse, sed privatio sit entis. Ergo malum non habet ideam in deo.
Praeterea, secundum dionysium, idea vel exemplar est praedefinitio divinae voluntatis.
Sed voluntas dei non habet se nisi ad bona. Ergo malum non habet ideam in deo.
Praeterea, malum est privatio speciei, modi et ordinis, secundum Augustinum.
Sed ipsas ideas Plato species appellavit. Ergo malum non potest habere ideam.
Responsio. Dicendum, quod idea secundum propriam sui rationem, ut patet ex dictis, importat formam, quae est principium formationis alicuius rei. Unde, cum nihil quod est in deo, possit esse mali principium, non potest malum ideam habere in deo, si proprie accipiatur idea. Sed nec etiam si accipiatur communiter pro ratione vel similitudine; quia, secundum Augustinum, malum dicitur ex hoc ipso quod non habet formam. Unde, cum similitudo attendatur secundum formam aliquo modo participatam, non potest esse quod malum similitudinem aliquam in deo habeat, cum aliquid dicatur malum ex hoc ipso quod a participatione divinitatis recedit.
Ad primum igitur dicendum, quod scientia simplicis notitiae non solum est de malis, sed etiam de quibusdam bonis, quae nec sunt, nec erunt, nec fuerunt: et respectu horum ponitur idea in scientia simplicis notitiae, non autem respectu malorum.
Ad secundum dicendum, quod non negatur malum habere ideam in deo ratione oppositionis tantum; sed quia non habet aliquam naturam per quam aliquo modo participet aliquid quod sit in deo, ut sic similitudo eius accipi possit.
Ad tertium dicendum, quod illa communitas qua aliquid communiter praedicatur de ente et non ente, est rationis tantum, quia negationes et privationes non sunt nisi entia rationis: talis autem communitas non sufficit ad similitudinem de qua nunc loquimur.
Ad quartum dicendum, quod hoc principium: nullum totum est maius sua parte, esse falsum, quoddam verum est; unde cognoscere hoc esse falsum, est cognoscere quoddam verum. Falsitas tamen eius principii non cognoscitur nisi per privationem veritatis, sicut caecitas per privationem visus.
Ad quintum dicendum, quod sicut actiones malae quantum ad id quod habent de entitate, bonae sunt, et a deo sunt, ita est etiam et de habitibus qui sunt earum principia vel effectus; unde ex hoc quod sunt mala, non ponunt aliquam naturam, sed solum privationem.
Ad sextum dicendum, quod aliquid dicitur non ens dupliciter. Uno modo, quia non esse cadit in definitione eius, sicut caecitas dicitur non ens; et talis non entis non potest concipi aliqua forma neque in intellectu neque in imaginatione; et huiusmodi non ens est malum. Alio modo, quia non invenitur in rerum natura, quamvis ipsa privatio entitatis non claudatur in eius definitione; et sic nihil prohibet imaginari non entia, et eorum formas concipere.
Ad septimum dicendum, quod ex hoc ipso, quod malum non habet ideam in deo, a deo cognoscitur per ideam boni oppositi; et per hunc modum se habet ad cognitionem ac si haberet ideam; non autem ita quod privatio ideae respondeat ei pro idea, quia in deo privatio esse non potest.
Ad octavum dicendum, quod poenae malum exit a deo sub ratione ordinis iustitiae; et sic bonum est, et ideam habet in deo.