Sermo III .

Vos, qui secuti estis me, in regeneratione, cum sederit Filius hominis in sede maiestatis suae, sedebitis et vos super sedes duodecim, iudicantes duodecim tribus Israel, Matthaei decimo nono .

Primus sermo continuit Apostolorum quaestionem, hic vero continet Salvatoris responsionem. Nam Hieronymus exponens hoc Evangelium dicit: " Grandis fiducia) Petrus piscator erat, cibum manu et arte quaerebat, et tamen loquitur confidenter: Reliquimus omnia: fecimus, quod iussisti; quid igitur dabis nobis praemii "? Item, relinquere omnia non magnum est, quia hoc Socrates fecit, Demosthenes et Crateset multi alii philosophi hoc fecerunt: addunt Apostoli quod perfectorum tantum est atque credentium "; et secuti, inquiunt, sumus te: quid igitur erit nobis? Ad hanc quaestionem respondens Dominus ait: Vos, qui seculi estis me etc. In quo verbo Dominus maxime duo facit ; nam primo describit eorum mirabile meritum, quo Christo placuerunt in mundo ; secundo describit eorundem altissimum, potestativum sive iudiciale dominium, quo demonstrandi sunt in iudicio, ut sic ostendantur nobis imitabiles propter excellentiam meriti, quo fulserunt, et ulterius nobis sint venerabiles propter sublimitatem dominii, quod habebunt. Optime ille festa Sanctorum celebrat, qui et imitatur eorum sanctitatem et veneratur magnitudinis potestatem. Unde Augustinus : Ab eis enim sanctorum Martyrum festiva gaudia in veritate celebrantur, qui ipsorum exempla Martyrum sequuntur. Ergo primo sanctorum Apostolorum notatur status meriti, cum dicitur: Vos, qui secuti estis me: secundo notatur altitudo dominii, cum infertur: in regeneratione cum sederit etc.

I. Circa igitur statum meriti, quo in via potissime indigemus, ut tandem ad praemium veniamus, immorandum est. Ergo notandum est, antequam veniamus ad meritorum statum, quod sunt quidam, qui sequuntur carnis delectabilia; quidam, qui sequuntur mundi desideria: quidam sunt, qui sequuntur Christi vestigia: nam carnem sequuntur gulosi et luxuriosi: mundum sequuntur avari et cupidi: sed Christum sequuntur Apostoli et apostolici viri, sive potius omnes Sancti.

Dico, quod quidam sunt, qui sequuntur carnem et carnis delectabilia, sicut gulosi et luxuriosi, qui ad nihil aliud vacant, nisi ut bene comedant et bibant et vana videant, vana audiant et turpia tangant; tales sunt porcis similes, qui os totum, dum comedunt, in pastam figunt, et sine masticatione deglutiunt et statim post cibum in luto se ponunt nec ori a luto parcunt. Certe tales sunt omnes carnis amatores, qui primo se. cibis et vinis ingurgitant et sic tandem luxuriae vacant: unde .de quodam ex eis dicitur Proverbiorum septimo , ubi est sermo de muliere meretrice, quae irrelivit iuvenem multis sermonibus, et procaci vultu blandita est ei, quod iuvenis sequitur eam quasi bos ductus ad victimam et quasi agnus lasciviens, et ignorans, quod ad vincula stultus trahatur, donec transfigat sagitta iecur eius, velut si avis festinet ad laqueum, nesciens, quod de periculo animae illius agitur.

Nota verba singula. Nam primo sequitur eam lentus, quasi bos ad macellum ductus; secundo sequitur eam laetus, quasi agnus lasciviens: tertio sequitur eam festinus, quasi avis volans ad escam celeri volatu deducta. Per primum ad mortem disponitur: per secundum ad mortem ligatur; sed per tertium occiditur et mactatur: vel dicas, quod primo vinculatus et nescit: secundo, sagillatur, et non fugit: tertio, occiditur, et sic perit. Vinculatar primo mala affectione: sagillatur secundo in occasionis acceptione, sicnt in risu eius vel in aspectu oculorum eius et similibus; sed tertio occiditur in consensione sive in peccati perpetratione. Et propter haec omnia dicitur in Ecclesiastici decimo octavo : Post concupiscentias tuas ne eas et a voluntate tua avertere: quia, si praestes animae tuae concupiscentias eius, faciei te venire in gaudium inimicis tuis. Saepe enim pardus, dum ad uxorem leonis accedit, cum ipsa adultera simul perit.

Secundo sunt quidam, qui sequuntur mundana . mendacia et mundanorum falsa desideria: et tales sunt omnes avari et cupidi. Unde de eis exponitur illud Osee duodecimi : Ephraim pascit ventum et sequitur aestum et tota die mendacium et vastitatem multiplicat.

Ephraim est omnis avarus: per ventum, qui est quasi res vana, unde non videtur nec manu capitur nec ex eo unquam sinus impletur, mundus cum suis thesauris intelligitur, qui lotus vanus est nec teneri ab aliquo potest nec desiderium hominis replet. Ephraim igitur ventum pascit, dum bonis terrenis satiari appetit: unde subditur, quod sequitur aestum, quia omnis avarus cum multo fervore sequitur mundum. Et subditur: tota die mendacium et vastitatem multiplicat, quia ista mundana dicuntur esse mendacia, quia promittunt et non solvunt, dum promittunt facere sufficientem et magis faciunt indigentem: promittunt securitatem et adducunt timorem; promittunt satietatem et generant famem: promittunt servare vitam et ducunt ad vastitatem et mortem ; unde dicitur avaris in Psalmo: Filii hominum, usquequo gravi corde: ut quid diligitis vanitatem et quaeritis mendacium?

O summa fatuitas avarorum, qui quaerunt vanis, vento et mendaciis satiari: Quare non attendunt, quod nunquam satiari possunt, sed quanto plura acquirunt, tanto plura appetunt et vacuos se magis inveniunt ? Dicitur enim in Ecclesiastici trigesimo quarto : Quasi qui apprehendit umbram et persequitur ventum, sic qui attendit ad visa mendacia. Vere mundus est umbrae simillimus, quia, sicut umbra aliquid esse videtur, sed dum apprehenditur, non sentitur nec manu tenetur ; sic mundus nunc videtur aliquid, sed totus vanus existit, sicut unusquisque in morte perpendet; hinc Iob: Quasi flos egreditur et conteritur et fugit velut umbra et nunquam in eodem statu permanet. Ergo stultissimi sunt avari, qui volunt umbra fugiente repleri et vento vanissimo satiari. Sunt enim draconi simillimi avari, qui quaerit vento satiari et vento credit suum internum incendium mitigari. De hoc enim Hieronymus ait super illud Ieremiae decimo quarto: Attraxerunt ventum quasi dracones: Draco, inquit, est animal valde sitibundum, in tantum, ut vix aqua valeat satiari: et ideo vento os aperit, ut sic sitim exstinguere possit. Quare, cum navem in mari viderit et ventum maximum circa navis velum adverterit, tanto impetu illuc vadit, quod saepe navem subvertit: et tamen draco nihil proficit, cum ardorem sitis nullo vento unquam exstinguere possit. Dicit tamen Valerius Maximus , quod in quadam insnla oves, ore aperto, haustu venti sitim mitigant. Quid per oves nisi simplices et pauperes, qui, dum contenti modicis, quae habent, existunt: ipsi soli, non avari, sitim vento mitigant.

Sed nota hic breviter, quod omnes, qui carnem sequuntur et mundum sequuntur, consequuntur et diabolum, tyrannum .utique pessimum, quaerentem omnes secum trahere ad infernum, ubi nullam omnino est bonum, sed e contrario omne malum. Et tale est sequi diabolum, quale esset, si agnus sequeretur lupum, porcus ursum, gallus vulpem, lepus canem et vacca leonem. Et licet caro omnes inficiat, mundus in omnibus passim deficiat, et diabolus omnes fallat nec alicui verum dicat: tamen hos pessimos dominos sequitur omnis mundus.

Unde in figura huius dicitur secundi Regum decimo quinto , quod omnis Israel toto corde sequebatur Absalom ad persequendam David. Absalom, quia lascivus, significat carnis vitium: quia totus vanus, significat mundum: sed quia tyrannus, significat diabolum, qui in suis membris persequitur Christum. Sed attendite, fratres, quod Absalom periit, et omnis populus, qui eum sequebatur, dispersus fnit, quia tempus adveniet, quando amatores sui corporis, amatores mundi et secutores diaboli omnes cum suo principe ignibus infernalibus sunt tradendi, ut ascendat fumus tormentorum eorum in saecula saeculorum.

Tertio sequantur Christum primo aliqui reprehensibiliter, scilicet philosophi et curiosi; Ioannis sexto : Sequebatur eum multitudo magna, quia videbant signa, quae faciebat super his qui infirmabantur. - Secundo sequuntur eum aliqui laudabiliter, ut iusti, sicut Apostoli; Matthaei quarto: Ambulans Iesus iuxta mare GalUaeae vidit duos fratres, Simonem, qui vocatur Petrus, et Andream, fratrem eius, mittentes rete in mare: erant enim piscatores. Et ait illis: Venite post me, et faciam, vos fieri piscatores hominum. At illi continuo, relictis retibus, secuti sunt eum. Et sic dicitur ibidem de Apostolis Iacobo et Ioanne. - Tertio sequuntur eum aliqui feliciter, ut Sancti: Apocalypsis decimo quarto: Bi sunt, qui cum mulieribus non sunt coinquinatis virgines enim sunt: hi sequuntur Agnum, quocumque ierit.

Sequi Dominum primo est facile: unde Petrus et Andreas vocati a Christo, statim, relictis omnibus, secuti sunt eum: et Matthaeus vocatus a Christo mox surgens, secutus est eum. - Est secundo utile: quia qui sequitur me non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae, quod est Christus: et Proverbiorum vigesimo primo: Qui sequitur iustitiam et misericordiam inveniet vitam, iustitiam et gloriam. - Tertio est honorabile: Ioannis duodecimo : Si quis mihi ministrat, me sequatur, et ubi sum ego, illic et minister meus erit: Ecclesiastici vigesimo tertio: Gloria magna est sequi Dominum.

Tertio sunt qui sequuntur Christum, Agnum mansuetissimum, Doctorem prudentissimum, Regem potentissimum et Patrem praedulcissimum. Et tales fuerunt Apostoli et omnes apostolici viri; et quis posset sufficienter cogitare, quis sufficienter verbis exprimere, quam perfecte, quam continue, quantove fervore Apostolorum principes secuti sint Dominum Salvatorem? Nam rebus omnibus nudi, fame sitique confecti, verberibus attriti, carceribus roacerati, iniuriis plurimis provocati, tandem sequentes Christum adindicati sunt morti. Vide Legendam . Poterat unusquisque Apostolorum pro se dicere illud iob : Vestigia eius secutus est pes meus: vestigia utique humilitatis profnndissimae, paupertatis altissimae, caritatis ardentissimae ei patientiae constantissimae. Qui unquam in mundo sic humiles, sic omnibus rebus pauperes, sic flamma caritatis ardentes, sic in persecutionibus patientes ut Petrus et Paulus? Unde Panlus dicebat ad Romanos octavo: Quis nos separabit a caritate Christi? Tribulatio, an angustia, an fames, an nuditas, an periculum, an persecutio, an gladius? Et sequitur: Certus sum, quia neque mors neque vita neque Angeli neque Principatun neque Virtutes etc, poterunt nos separare a caritate Dei, quae est in Christo Iesu, Domino nostro. Nobiles milites sic suum Regem amantes, sic eius lateri firmiter adhaerentes, ut possent capi, possent acriter vulnerari, possent etiam occidi, sed a suo Rege nullatenus separari nec ab eius possent amore avelli ! Vere quilibet eorum poterat dicere Domino, Matthaei octavo: Sequar te, quocumque ieris. Unde quilibet istorum Apostolorum potuit figurari in Ethai, qui dixit ad David regem: Vivit Dominus, et vivit dominus meus rex, quoniam in quocumque loco fueris, domine mi rex, sive in morte, sive in vita, ibi erit servus tuus. Sic enim sancti Apostoli dixerunt vero David, Domino Salvatori: nam Petrus dixit: Animam meam pro te ponam; Paulus autem ait: Mihi vivere Christus est, et mori lucrum; et ibidem: Cupio dissolvi et esse eum Christo.

Sed qui sunt hodie sic Christo fideles ? Quis paratus est hodie pro Christo mori, quando pro eius amore non possumus verba pati ? Qui non sustinet verba, immo nec signa, quomodo portaret facta, et maxime mortis supplicia? Nunquid nix, sive ros sustinerent incendium ignis, quae calorem nequeunt pati solis ? O christiana Confusio et sempiterno digna opprobrio ! quae non potest pati pro Christo quae multi passi sunt pro mundo. Clamant auctores authentici, clamant philosophi, clamant historiographi, quod multi fuerunt olim servi, qui voluerunt pro dominis suis pati et mori, multae uxores pro viris et pro uxoribus multi mariti tradiderunt se morti. Nam ut de omnibus unum referam, Octavianus imperator, dum contra Antonium caesarem, qui in Orientis partibus imperabat, bellam ageret, eo quod Antonius sororem suam, quam habebat in uxorem, repudiasset et Cleopatram, reginam Aegypti, duxisset in uxorem, quendam strenuum militem habebat, qui saepe partes Antonii debellabat. Accidit tamen, ut captivus post multas victorias ad Antonium duceretur, cui Antonius: Quid de te facere debeo? Cui miles, nihil metuens, ait:lube, me, si placet, occidi, quia nullis precibus, nullis muneribus, nullis verberibus, non morte nec vita facere poteris, ut miles Augusti esse desinam et tuus esse incipiam. Quis hodie lantae fortitudinis est pro Christo, sicut ille fuit pro rege terreno ? laboremus igitur, fratres, ut quod non sumus, precibus beatissimorum Apostolorum fiamus, Christo donante, qui cum Deo Patre etc.

Domino per viam, stabat caecus secus viam. Caecus iste designat genus humanum sive omnem, qui indiget illuminari cognitione divinorum ; qui autem reputat, se non indigere illuminatione cognitionis divinorum , caecus est et plus quam caecus. Unde in Proverbiis : Vidisti, hominem sapientem sibi videri? Magis illo spem habebit. insipiens: et in Apocalypsi dicitur: Dicis, quod dives sum et locupletatus et nullius egeo: et nescis, quia tu es miser et miserabilis et pauper et caecus et nudus. Igitur ego et quilibet homo debet esse imitator caeci et clamare, id est orare, ad Dominum, ut ipsum illuminet. Caecus non petiit vestem vel pecuniam, sed dicente Domino: Quid tibi vis, faciam: respondit: Domine, ut videam. Similiter et nos exemplo eius debemus petere lumen gratiae et doctrinae. In principio igitur etc. Stans retro etc.

In verbis istis laudatur gloriosa peccatrix et poenitens a triplici excellentia: primo, ab humilitate diseiplihae: secundo, ab asperitate poenitentiae: tertio, ab ubertate devotionis internae. Primum notatur, cum dicit: Stans retro secus pedes Domini; secundum, cum dicit: lacrymis coepit rigare pedes eius et capillis capitis sui tergebat: tertium, cum dicit: et osculabatur etc Exemplar totius disciplinas, totius poenitentiae et totius devotionisiuternae fuit ista peccatrix. Ad istud exemplar aspiciamus et non despiciamus. Istud exemplar proponit Deus iustis et peccatoribus, innocentibus et poenitentibus. I. Primo videamus, quomodo fuit exemplar disciplinae, quod notatur, cum dicit: Stans retro etc.

In hoc quod dicit retro, ostendit, se fuisse verecundum ; in hoc, quod dicit secus pedes, ostendit se humiliatam. Haec enim duo animam reddunt disciplinatam ; anima inverecunda et insolens audit illud Ieremiae : Frons mulieris meretricis facta est tibi, noluisti erubescere. Multum enim est attendere, quod ista aliud (erubuit) et aliud non erubuit; erubuit faciem Christi, et tamen non erubuit agere poenitentiam et confiteri peccata sua; unde in Ecclesiastico dicitur: Pro anima tua ne confundaris dicere verum: est confusio adducens peccatum, et est confusio adducens gloriam et gratiam. Quidam econtra non erubescunt faciem Dei in perpetrando peccatum, sed erubescunt confiteri peccatum, sicut Adam, cui dixit Dominus: Ubi es? quasi dicat: deberes confiteri peccatum tuum. Sed ista non erubuit confiteri: unde Gregorius : " Quo dolore ardet quae flere et inter epulas non erubescebat ? Super convivantes ingressa est, convivantes non erubuit"; et reddit causam, cum sequitur: " Nam cum semetipsam graviter erubescebat interius, nihil esse credidit, quod verecundaretur foris - Sed aliqui confessionem dicunt sicut fabulam unam: vix potest confessor ab ipsis extorquere peccatum. Debemus esse verecundi in faciendo peccatum, quia bona verecundia socia est humilitatis: et propter hoc ista stabat retro secus pedes Domini , ut ostenderet se verecundum et humiliatam. - Sed quis docuerat ipsam ? Non venit ad caput, vel genua, vel brachia, sed ad pedes, in quo insinuatur nobis, quod venit ad exhibendam reverentiam, ad impetrandam misericordiam et ad addiscendum sapientiam. Sic et nos debemus stare retro secus pedes Domini.

Primo, dico, stabat retro secus pedes Domini ad exhibendam reverentiam: Isaias : Caelum sedes mea, terra scabellum pedum meorum. Per caelum significantur Angeli stantes: per terram, homines poenitentes, qualis haec Maria fuit. Deus non habet qui ipsum reverentur nisi istos duos. Inter alios antem ista fuit praecipua in reverendo Deum, quia tanta reverentia movebatur circa Deum, ut se scabellum pedum suorum poneret. Unde convenit illi illud Isaiae: Vultu in terram demisso, adorabunt te et pulverem pedum tuorum lingent. Haec est reverentia, quam disciplinatus homo debet exhibere Deo, quia debet demisso capite incedere, non erecta cervice, quia dicit Bernardus : Nihil est, quod tam displicet Deo quam cervix erecta post peccatum. Et ideo ista demisso capite et nudis pedibus incedere voluit et lingebat pulverem pedum tuorum; quod facit Christianus, quando recordatur paupertatem Christi et amaritudinem eius: unde in Threnis: Recordare paupertatis et transgressionis meae, absynthii et fellis.

Secundo stabat secus pedes Domini ad impetrandam misericordiam: unde legitur de ipsa in Ioanne : Maria autem, cum venisset, ubi erat Iesus, videns eum, cecidit ad pedes eius et dicit ei: Domine, si fuisses hic, non esset mortuus frater meus. Martha stabat et Christum salutabat, sed Maria ad terram se proiecit. Hic est modus flecteudi Dei misericordiam, quia cor contritum et humiliatum Deus non despiciet. Unde Isaias: Venient ad te curvi, id est humiliati, filii eorum qui humiliaverunt te, id est, qui transgressi sunt propter (superbiam) mandata tua, et adorabunt vestigia pedum tuorum omnes, qui detrahebant tibi, id est, qui iterant plagas tuas per peccatum. Unde in Cantico. beatae Virginis dicitur : Et misericordia eius a progenie in progenies Umentibus eum. Fecit potentiam in brachio tuo, dispersit superbos mente cordis sui. Deposuit potentes de sede et exaltavit humiles.

Tertio stabat retro secus pedes Domini ad addiscendum sapientiam: unde in Luca dicitur, quod

Martha suscepit eum in domum suam, et huic erat soror nomine Maria. Martha satagebat et sollicita erat circa frequens ministerium. Maria autem audiebat verbum Dei. Martha sollicita fuit, ut pasceret Dominum, sed Maria sollicita fuit, ut pasceretur a Domino. Et dixit Martha: Domine, non est tibi cura, quod soror mea reliquit me solam ministrare? Dic ergo illi, ut me adiuvet. Et dixit Iesus: Martha, Martha ! sollicita es et turbaris erga plurima; porro unum est necessarium. Maria optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea. Certe, vita istarum mulierum non pro nihilo recitatur in Evangelio: immo, ut ostendatur, quod perfectior est vita contemplativa quam activa. Philosophus etiam vult, quod plus valerent felicitates contempiativae quam consuetudinales, et virtutes intellectuales quam consuetudinales. Et ideo fuit secus pedes Maria, ut addisceret sapientiam ; unde in Deuteronomio : Qui appropinquant pedibus eius accipient de doctrina illius. - Et quare? Certe, quia oportet, quod homo incipiat ab humilitate ; unde in Evangelio: Discite a me, quia mitis sum et humilis corde: et Salomon dicit: Ubi est humilitas, ibi et sapientia: ubi fuerit superbia, ibi erit et contumelia. Secundum quod dicit Philosophus , " sapientia est cognitio causarum altissimarum "; originale autem principium est causa altissima: si vis venire ad principium originale, quod est Deus, et ad principium, de quo tu es, quia es de nihilo ; oportet, quod humilieris. Haec enim est sapientia prima. Oportet igitur, quod homo incipiat ab humilitate, qui vult addiscere sapientiam. Ideo Magi Dominum tacentem in pannis vilibus et in domuncula quaesiverunt et ibi ipsum adoraverunt: et ideo cum magna sapientia reversi sunt in terram suam. Psalmus: Inclinavit caebs et descendit, et caligo sub pedibus eius, et ascendit super Cherubim et volavit, volavit super pennas ventorum. Pluvia, quando descendit, iterum reascendil; similiter Christus, qui descendit per humanitatem assumtam, reascendit post resurrectionem super Cherubim: similiter, quando homo descendit ad Christi humanitatem, ascendit per contemplationem ad Christi Deitatem. Quidam volunt semper ascendere super Cherubim, sed nolunt descendere cogitando de Christi passione. Debet autem humiliari, ut addiscat sapientiam, quia quae videntur minima in sacra Scriptura quandoque sunt profundissima, sicut dicit Dionysius : sicut (cum) dicitur, quod surrexit Dominus tanquam potens crapulatus a vino: Mirabile videtur in Deo, quod fuerit crapulatus. Debet igitur humiliari qui vult sapientiam addiscere. Quidam tamen dicunt, et male: ego creavi interpretationem. Fuit pauper sophista, et diligens fur(!) . Tales male dicunt, quia Deus creavit ipsos. Si est aliquis, qui bene addiscat, statim vult honorari et in reverentia haberi: contra quos dicit Hieronymus: " De duobus melius est habere simplicitatem humilem quam scientiam peccatricem" II. Secundo commendatur ista gloriosa poenitens ab asperitate poenilentiae, cum dicit: et lacrymis coepit rigare etc. Poenitentia enim debet esse amara et satisfactoria: amaritudo apparet in lacrymis; satisfactio, in tersione crinium: unde Gregorius : "Quot habuerat delectamenta, tot fecit de se holocausta ". In tersione enim crinium imitatrix fuit Esther , quae per omnia loca, in quibus antea laetari consuevit, capillos sparsit. Uberrime etiam flebat ista: unde Gregorius: " Cogitanti mihi de Mariae poenitentia fiere magis libet, quam aliquid dicere. Cuius enim vel saxeum pectus vel durum cor lacrymae huius peccatricis ad exemplum poenitendi non emolliant? Consideravit namque quid fecit, et noluit moderari quid faceret ". Sed multi sunt, qui nunquam vel raro flent, et cum flent, tunc flent solum uno oculo sicut canis.

Intelligendum antem, quod ista fuit mulier lacrymarum: et tres rivos lacrymarum eduxit Spiritus sanctus de ipsa, scilicet compunctionis, compassionis et devotionis, quibus irrigari debet arida terra cordis, ut fructum faciat. - Primo, dico, Spiritus sanctus eduxit de ipsa rivum lacrymarum compunctionis: unde in Evangelio dicit Dominus Pharisaeo : Intravi in domum tuam, aquam pedibus meis non dedisti: haec autem lacrymis rigavit pedes meos etc. Iste Pharisaens significat illos qui propter opera exteriora se reputant bonos; et ideo non habent lacrymas compunctionis. Mulier antem ista significat illos qui spiritu compunctionis resolvuntur in lacrymas. Istae lacrymae sunt placativae Dei, mundativae conscientiae et exlerminalivae peccatorum: istas dat Deus omnibus animabus, quas vult venire in paradisum: Psalmus: La-vabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo. Gregorius : Virorum spiritualium est quotidianis lacrymis se lavare. Vidi multos, qui reputant, se perdidisse tempus, cum non flerent pro peccatis suis. Beatus Petrus et Paulus et alii Sancti frequenter plorabant.

Audivi de quodam Fratre, qui per quinquaginta annos continuavit, quod omni die ploravit pro peccatis suis: quod confessus est in morte. Si homo esset leprosus factus, vel amisisset pedes, cito ploraret; et nos non ploramus pro morte aeterna! Talibus potest dicere Dominus : Dedi vobis tempus poenitendi, et noluistis poenitere.

Secundo ista poenitens rigavit pedes Domini lacrymis compassionis: unde in Ioanne : Iesus, ut vidit Mariam plorantem et Iudaeos, qui venerant cum ea, plorantes, infremuit spiritu. Sed quare plorabat? Certe, quia compatiebatur fratri mortuo: unde Iob: Flebam quondamsuper eo qui afflictus erat, et compatiebatur anima mea pauperi. Iesus etiam, videns civitatem, flevit. Et mater Augustini venit ad beatum Ambrosium et flevit, eo quod filius suus esset baereticus et malus: et dixit beatus Ambrosius : "Non potest perire filius tantarum lacrymarum ". Ipse etiam Ambrosius, " cum audiret peccata aliorum, flebat"; et beatus Franciscus flevit in tantum, quod " medici dixerunt ei, ut desisteret fiere, aut excaecaretur: et excaecalus est per lacrymas ". Sumus enim nos homines, debemus compati unus alii, tam infirmitati spirituali quam corporali. - Sed quidam per malam consuetudinem non compatiuntur, sed acuunt dentes suos in sagittas ad dilacerandum, non ad compatiendum: contra quos dicit Gregorius: (Quotiescumque alios in peccatum labi conspicimus, necesse est, quod in ipsorum calamitatibus nos defleamus, quia fortasse in consimilia aut lapsi sumus aut labi possumus, si adhuc minime lapsi sumus ". Unde Augustinus: " Non est peccatum, quod fecit homo, quod non possit facere et alter homo, si desit Rector, a quo factus est homo ". Et in hoc multum peccant praelali et Religiosi, quia non lacrymantur lacrymis compassionis pro aliis.

Tertio rigavit pedes Domini lacrymis devotionis: unde in Ioanne : Maria stabat iuxta monumentum foris et plorabat. Et quare plorabat? Certe non pro peccatis, quia dimissa fuerant ei peccata: sed plorabat propter devotionem, ut aliquid posset invenire de Christo.

Istae enim lacrymae faciunt invenire Angelos et Christum: unde in Ioanne dicitur, quod Maria stabat iuxta monumentum plorans et prospexit in monumentum et vidit duos Angelos, qui dixerunt ei: Mulier, quid ploras? Ecce, quod Angelos invenit, qui ipsam consolabantur. Audivi, quod Angelus quandoque tergebat oculos plorantis. Istud: est sacrificium, quod Angeli maxime diligunt: quia non possunt Deo ex se ipsis hoc offerre, eo quod lacrimari non possunt. Istae sunt lacrymae, quas ''Raphael obtulit Domino pro Tobia.

Istae lacrymae faciunt etiam invenire Christum: unde in Ioanne dicitur, quod Maria, convertens se retrorsum, credebat videre hortulanum, cum vidit Christum; et dixit: Dicito mihi, domine, si sustulisti eum, et ego eum tollam. Et tunc vocavil: Rabboni: et dixit Dominus:''

Noli me tangere, nondum enim ascendi ad Patrem meum. Vade et nuntia discipulis, quia ego surrexi patet, quomodo lacrymae faciunt invenire Christum unde in Canticis: In lectulo meo per noctes quaesivi quem diligit anima mea. Quaesivi illum et non inveni. Surgam et circuibo civitatem, ibo per vicos a plateas. Invenerunt me vigiles, qui custodiunt civitatem. Paululum, eum per transissem eos, inveni quem diligit anima mea. Custodes sunt Angeli, quos cum transiit per contemplationem, invenit Christum, et tunc allocutus est eam Dominus. Unde et sequitur: Anima mea liquefata est, ut dilectus locutus est . Unde loseph, cum videret fratres suos, flanti Psalmus: Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te, Deus. Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte, dum dicitur mihi quotidie: Ubi est Deus tuus? Item, Psalmus : Beatus vir, cuius est auxilium abs te, ascensiones in corde suo disposuit, in valle lacrymarum, in loco, quem posuit. Si vis ascendere ab istis inferioribus ad sublimia, oportet, quod hoc fiat per lacrymas devotionis. Hinc est, quod aliqui idiotae devoti profundius Dominum cognoscunt quam litterati indevoti. Et sic patet, quomodo habuit humilitatem disciplinae et asperitatem poenitentiae.

III. Tertio subiungitur de ubertate devotionis internae, cum dicitur: et osculabatur pedes eius. Devotio autem debet esse subiectiva, gratifica et amorosa: et in signum buius osculamur pedes, manus et os. Per osculum pedum significatur devotio subiectiva: per osculum manus, devotio gratifica: per osculum oris, devotio amorosa.

Primo, dico, habuit devotionem subiectivam, quod significatur per osculum pedum; unde in Luca dixit Dominus Pharisaeo: Osculum mihi non dedisti: haec autem, ex quo intravit, non cessavit osculari pedes meos. Multi devotionem subiectivam, quam deberent exhibere Deo, exhibent hominibus. Non dico, quod malum sit esse subiectum maioribus, sed dico, quod devotionem subiectivam, quam deberent exhibere Deo, exhibere hominibus est malum. Unde Mardochaeus dixit de Aman: Libenter deosculari pro salute Israel vestigia pedum eius paratus essem. Sed timui, ne honorem Dei mei transferrem ad hominem. - Secundo dico, per osculum manus significatur devotio gratifica. Qui recognoscit munus ab alio osculatur manus eius, et qui munus a se recognoscit osculatur manum propriam: unde Iob: Si vidi solem, cum fulgeret, et lunam incedentem clare, et laetatum est in abscondito cor meum,- et

osculatus sum manum meam ore meo, quae est iniquitas maxima et negatio contra Deum altissimum.

Per lunam et solem significantur gratia et virtus ; quidam sunt alii, qui osculantur manum Dei in prosperitate, non in adversitate; unde in Ecclesiastico : Osculantur manum dantis donec accipiunt: sed in adversitatibus verba murmuris et taedii dicunt. Contra tales dicit Iob: Si bona suscepimus de manu Dei, mala quare non suscipiamus? Sicut diligimus manum Dei dantis: ita debemus diligere manum Dei corripientis, sicut bonus (filius) diligit patrem, quando ipsum corrigit et castigat.

Tandem debemus aspirare ad osculum oris, non nos ingerere sicut Iudas ; unde in Canticis: Osculetur me osculo oris sui, quia meliora sunt ubera tua vino, fragrantia unguentis optimis. Hoc osculum non petebat, sed ad hoc aspirabat. Per illud osculum significatur devotio amorosa, quae facit unum cum Deo. Dionysius amorem sive divinum sive angelicum sive humanum semper dicit esse quandam virtutem unitivam. Quando autem Christus amatur, unice adoratur et amplexatur, tunc potest dicere anima : Laeva eius sub capite meo, scilicet in praesenti vita: et dextera illius amplexabitur me, in aeterna gloria, ad quam nos perducat etc.