Caput XXIX.

50. Justitia ex dono Dei. Nemo itaque glorietur ex eo quod videtur habere, tanquam non acceperit (I Cor. IV, 7) ; aut ideo se putet accepisse, quia littera extrinsecus, vel ut legeretur apparuit, vel ut audiretur insonuit. Nam si per legem justitia, ergo Christus gratis mortuus est (Galat. II, 21) . Porro autem si non gratis mortuus est, ascendit in altum, captivam duxit captivitatem, et dedit dona hominibus (Psal. LXVII, 19; Ephes. IV, 8) : inde habet, quicumque habet. Quisquis autem inde se habere negat, aut non habet, aut id quod habet auferetur ab eo (Luc. VIII, 18, et XIX, 26) . Unus enim Deus qui justificat circumcisionem ex fide, et praeputium per fidem (Rom. III, 30) : quod non ad aliquam differentiam dictum est, tanquam aliud sit ex fide, et aliud per fidem; sed ad varietatem locutionis. Alio quippe loco cum de Gentibus diceret, hoc est, de praeputio: Praevidens , inquit, Scriptura, quia ex fide justificat Gentes Deus (Galat. III, 8) . Itemque cum de circumcisione loqueretur, unde erat ipse: Nos, inquit, natura Judaei, et non ex Gentibus peccatores, scientes quia non justificatur 0232A homo ex operibus legis, nisi per fidem Jesu Christi, et nos in Christum Jesum credimus (Galat. II, 15, 16) . Ecce et praeputium dixit justificari ex fide, et circumcisionem per fidem, si tamen circumcisio justitiam fidei teneat . Sic enim Gentes quae non sectabantur justitiam, apprehenderunt justitiam, justitiam autem quae ex fide est: impetrando eam ex Deo, non ex semetipsis praesumendo. Israel vero persequens legem justitiae, in legem justitiae non pervenit. Quare? Quia non ex fide, sed tanquam ex operibus (Rom. IX, 30, 31) : id est, tanquam eam per semetipsos operantes, non in se credentes operari Deum. Deus est enim qui operatur in nobis et velle et operari, pro bona voluntate (Philipp. II, 13) . Ac per hoc offenderunt in lapidem offensionis (Rom. IX, 32) . Nam quid dixerit, quia non ex fide, sed tanquam ex operibus; apertissime exposuit, dicens, Ignorantes enim Dei justitiam, et suam volentes constituere, justitiae Dei non sunt subjecti. Finis enim legis Christus, ad justitiam omni credenti (Id. X, 3, 4) . Et adhuc dubitamus quae sint opera legis, quibus homo non justificatur, si ea tanquam sua crediderit sine adjutorio et dono Dei, quod est ex fide Jesu Christi? et circumcisionem caeteraque talia suspicamur, quia etiam de his sacramentis aliis in locis talia quaedam leguntur? Sed hic utique non circumcisionem tanquam suam justitiam volebant constituere: quia et ipsam Deus praecipiendo constituit. Nec de illis operibus hoc intelligi potest, de quibus Dominus eis dicit, Rejicitis mandatum Dei, ut traditiones vestras statuatis (Matth. XV, 3, et Marc. VII, 9) . Quia persequens, inquit, legem justitiae, in legem justitiae non pervenit Israel: non dixit, Persequens traditiones suas, id est, consectans. Haec ergo sola distantia est, quia ipsum, Non concupisces (Exod. XX, 17) , et caetera mandata ejus sancta et bona sibi tribuebant: quae ut possit homo facere, Deus operatur in homine per fidem Jesu Christi, qui finis est ad justitiam omni credenti; id est, cui per spiritum incorporatus factusque membrum ejus, potest quisque illo incrementum intrinsecus dante, operari justitiam: de cujus operibus etiam ipse dixit, quia sine me nihil potestis facere (Joan. XV, 5) .

51. Ideo quippe proponitur justitia legis, quod qui fecerit eam, vivet in illa (Levit. XVIII, 5) ; ut cum quisque infirmitatem suam cognoverit, non per suas vires, neque per litteram ipsius legis, quod fieri non potest, sed per fidem concilians justificatorem perveniat, et faciat, et vivat in ea. Opus enim quod qui fecerit, vivet in eo, non fit nisi a justificato. Justificatio autem ex fide impetratur: de qua scriptum est, Ne dixeris in corde tuo, Quis ascendit in coelum? hoc est Christum deducere: Aut quis descendit in abyssum? hoc est Christum a mortuis reducere. Sed quid dicit? Prope te est verbum in ore tuo, et in corde tuo: hoc est, inquit, verbum fidei quod praedicamus: quia si confitearis in ore tuo quia Dominus est Jesus, et credideris in 0233 corde tuo quia Deus illum suscitavit a mortuis, salvus eris (Rom. X, 5-9) . In tantum justus, in quantum salvus. Per hanc enim fidem credimus, quod etiam nos Deus a mortuis excitet: interim spiritu, ut in novitate ejus gratiae temperanter et juste et pie vivamus in hoc saeculo (Tit. II, 12) ; post etiam carne nostra ad immortalitatem resurrectura, quod est meritum spiritus , qui eam in resurrectione sibi congrua, hoc est, in justificatione praecedit. Consepulti enim sumus Christo per Baptismum in mortem, ut quemadmodum Christus resurrexit a mortuis per gloriam Patris, sic et nos in novitate vitae ambulemus (Rom. VI, 4) . Fide igitur Jesu Christi impetramus salutem, et quantum nobis inchoatur in re, et quantum perficienda exspectatur in spe. Omnis enim qui invocaverit nomen Domini, salvus erit (Joel II, 32; Rom. X, 13) . Quam multa multitudo, ait Psalmista, dulcedinis tuae, Domine, quam abscondisti timentibus te, perfecisti autem sperantibus in te (Psal. XXX, 20) ! Ex lege timemus Deum, ex fide speramus in Deum: sed timentibus poenam absconditur gratia. Sub quo timore anima laborans, quando concupiscentiam malam non vicerit, nec timor ille quasi custos severus abscesserit; per fidem confugiat ad misericordiam Dei, ut det quod jubet, atque inspirata gratiae suavitate per Spiritum sanctum faciat plus delectare quod praecipit, quam delectat quod impedit. Ita multa multitudo dulcedinis ejus, hoc est, lex fidei, charitas ejus conscripta in cordibus atque diffusa, perficitur sperantibus in eum , ut anima sanata non timore poenae, sed amore justitiae operetur bonum.